จารึกปราสาทหินพระวิหาร 1

อักษรที่มีในจารึก

ขอมโบราณ

ศักราช

พุทธศักราช 1581

ภาษา

สันสกฤต, เขมร

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 2 ด้าน มี 27 บรรทัด ด้านที่ 1 มี 16 บรรทัด ด้านที่ 2 มี 11 บรรทัด

วัตถุจารึก

ศิลา

ลักษณะวัตถุ

สี่เหลี่ยม

ขนาดวัตถุ

กว้าง 51 ซม. สูง 67 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ศก. 5”
2) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม 3 กำหนดเป็น “จารึกปราสาทหินพระวิหาร 1”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

ปราสาทหินพระวิหาร เขาพระวิหาร ตำบลบึงมะลู อำเภอกันทรลักษณ์ จังหวัดศรีสะเกษ

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

ปราสาทหินพระวิหาร เขาพระวิหาร จังหวัดพระวิหาร ประเทศสาธารณรัฐประชาชนกัมพูชา

พิมพ์เผยแพร่

จารึกในประเทศไทย เล่ม 3 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529), 164-170.

ประวัติ

ศิลาจารึกหลักนี้ พบที่เขาพระวิหารที่ตั้งอยู่ในเขตตำบลบึงมะลู อำเภอกันทรลักษณ์ (น้ำอ้อม) จังหวัดศรีสะเกษ อยู่ห่างจากตัวอำเภอไปทางทิศใต้ 47 กิโลเมตร ปัจจุบันภูเขาพระวิหาร อยู่ในความคุ้มครองของประเทศสาธารณรัฐประชาชนกัมพูชา จารึกหลักนี้ได้บอกเลขมหาศักราชไว้ 2 แห่ง คือในบรรทัดที่ 1 และบรรทัดที่ 21 สำหรับบรรทัดที่ 1 ได้บอกเลขมหาศักราช 959 (พ.ศ. 1580) ส่วนบรรทัดที่ 21 ได้บอกเลขมหาศักราช 960 (พ.ศ. 1581) ซึ่งเป็นปีที่ถัดมา

เนื้อหาโดยสังเขป

กล่าวถึงพระเจ้าสุริยวรมันที่หนึ่งที่พระราชทานพร ทรัพย์ และเมืองวิเภทะ แก่ศรีสุกรรมากำเสตงงิ เนื่องมาจากศรีสุกรรมากำเสตงงินี้มีความดีความชอบหลายประการ ได้แก่ สร้างรั้วให้เทวสถาน เฝ้าบัญชีในเทวสถาน อีกทั้งยังมีเครือญาติที่ทำหน้าที่รักษาประวัติกัมพุพงศ์ และประวัติของพระเจ้าแผ่นดินองค์อื่นๆ แล้วเขียนเอกสารประวัติศาสตร์ไว้บนใบลาน และเก็บไว้ในเทวสถาน จากนั้นพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 ทรงมีพระบัญชาให้ศรีสุกรรมากำเสตงงิจารศิลาจารึกไว้ที่เทวสถาน และจารไว้ที่เมืองวิเภทะ แล้วพระองค์ยังทรงพระราชทานเปลี่ยนชื่อเมืองวิเภทะให้ใหม่ว่า “กุรุเกษตร”

ผู้สร้าง

พระเจ้าสุริยวรมันที่ 1

การกำหนดอายุ

จารึกด้านที่ 1 บรรทัดที่ 1 บอกมหาศักราช 959 ซึ่งตรงกับ พ.ศ. 1580 และในจารึกด้านที่ 2 บรรทัดที่ 5 บอกมหาศักราช 960 ซึ่งตรงกับ พ.ศ. 1581

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก :
อำไพ คำโท, “จารึกปราสาทหินเขาพระวิหาร,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม 3 : อักษรขอม พุทธศตวรรษที่ 15-16 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 164-170.

ภาพประกอบ

ภาพสำเนาจารึกจาก : จารึกในประเทศไทย เล่ม 3 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529)