จารึกปราสาทหินพระวิหาร ๑

ขอมโบราณ

พุทธศักราช ๑๕๘๑

จำนวนด้าน ๒ ด้าน มี ๒๗ บรรทัด ด้านที่ ๑ มี ๑๖ บรรทัด ด้านที่ ๒ มี ๑๑ บรรทัด

ศิลา

สี่เหลี่ยม

กว้าง ๕๑ ซม. สูง ๖๗ ซม.

๑) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ศก. ๕”
๒) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม ๓ กำหนดเป็น “จารึกปราสาทหินพระวิหาร ๑”

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปราสาทหินพระวิหาร เขาพระวิหาร ตำบลบึงมะลู อำเภอกันทรลักษณ์ จังหวัดศรีสะเกษ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปราสาทหินพระวิหาร เขาพระวิหาร จังหวัดพระวิหาร ประเทศสาธารณรัฐประชาชนกัมพูชา

จารึกในประเทศไทย เล่ม ๓ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, ๒๕๒๙), ๑๖๔-๑๗๐.

ศิลาจารึกหลักนี้ พบที่เขาพระวิหารที่ตั้งอยู่ในเขตตำบลบึงมะลู อำเภอกันทรลักษณ์ (น้ำอ้อม) จังหวัดศรีสะเกษ อยู่ห่างจากตัวอำเภอไปทางทิศใต้ ๔๗ กิโลเมตร ปัจจุบันภูเขาพระวิหาร อยู่ในความคุ้มครองของประเทศสาธารณรัฐประชาชนกัมพูชา จารึกหลักนี้ได้บอกเลขมหาศักราชไว้ ๒ แห่ง คือในบรรทัดที่ ๑ และบรรทัดที่ ๒๑ สำหรับบรรทัดที่ ๑ ได้บอกเลขมหาศักราช ๙๕๙ (พ.ศ. ๑๕๘๐) ส่วนบรรทัดที่ ๒๑ ได้บอกเลขมหาศักราช ๙๖๐ (พ.ศ. ๑๕๘๑) ซึ่งเป็นปีที่ถัดมา

กล่าวถึงพระเจ้าสุริยวรมันที่หนึ่งที่พระราชทานพร ทรัพย์ และเมืองวิเภทะ แก่ศรีสุกรรมากำเสตงงิ เนื่องมาจากศรีสุกรรมากำเสตงงินี้มีความดีความชอบหลายประการ ได้แก่ สร้างรั้วให้เทวสถาน เฝ้าบัญชีในเทวสถาน อีกทั้งยังมีเครือญาติที่ทำหน้าที่รักษาประวัติกัมพุพงศ์ และประวัติของพระเจ้าแผ่นดินองค์อื่นๆ แล้วเขียนเอกสารประวัติศาสตร์ไว้บนใบลาน และเก็บไว้ในเทวสถาน จากนั้นพระเจ้าสุริยวรมันที่ ๑ ทรงมีพระบัญชาให้ศรีสุกรรมากำเสตงงิจารศิลาจารึกไว้ที่เทวสถาน และจารไว้ที่เมืองวิเภทะ แล้วพระองค์ยังทรงพระราชทานเปลี่ยนชื่อเมืองวิเภทะให้ใหม่ว่า “กุรุเกษตร”

พระเจ้าสุริยวรมันที่ ๑

จารึกด้านที่ ๑ บรรทัดที่ ๑ บอกมหาศักราช ๙๕๙ ซึ่งตรงกับ พ.ศ. ๑๕๘๐ และในจารึกด้านที่ ๒ บรรทัดที่ ๕ บอกมหาศักราช ๙๖๐ ซึ่งตรงกับ พ.ศ. ๑๕๘๑

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., ๒๕๔๗, จาก :
อำไพ คำโท, “จารึกปราสาทหินเขาพระวิหาร,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม ๓ : อักษรขอม พุทธศตวรรษที่ ๑๕-๑๖ (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๒๙), ๑๖๔-๑๗๐.