จารึกขันทรงกลมสัมฤทธิ์

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

หลักที่ 111 จารึกบนวัตถุสัมฤทธิ์, ปจ. 24, จารึกหลักที่ 111, K. 1055,

อักษรที่มีในจารึก

ขอมโบราณ

ศักราช

พุทธศักราช 1730

ภาษา

เขมร

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 1 บรรทัด

วัตถุจารึก

สัมฤทธิ์

ลักษณะวัตถุ

ขันทรงกลม

ขนาดวัตถุ

กว้าง 18 ซม. สูง 7 ซม. โดยรอบขอบบนของขัน 59 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ปจ. 24”
2) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 4 กำหนดเป็น “หลักที่ 111 จารึกบนวัตถุสัมฤทธิ์”
3) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม 4 กำหนดเป็น “จารึกขันทรงกลมสัมฤทธิ์”
4) เลขทะเบียนโบราณวัตถุที่ 81/2511
5) 25/2514/2524 

ปีที่พบจารึก

พุทธศักราช 2519

สถานที่พบ

โบราณสถานหมายเลข 11 บริเวณเมืองพระรถ ดงศรีมหาโพธิ์ ตำบลโคกปีบ อำเภอศรีมโหสถ (ข้อมูลเดิมว่า อำเภอศรีมหาโพธิ์) จังหวัดปราจีนบุรี

ผู้พบ

เจ้าหน้าที่หน่วยศิลปากรที่ 5 จังหวัดฉะเชิงเทรา

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ปราจีนบุรี ตำบลหน้าเมือง อำเภอเมืองปราจีนบุรี จังหวัดปราจีนบุรี (สำรวจเมื่อ 24 กรกฎาคม 2554)

พิมพ์เผยแพร่

1) วารสาร ศิลปากร ปีที่ 10 ฉบับที่ 5 (มกราคม 2510) : 76-79.
2) ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 4 (พระนคร : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2513), 144-146.
3) จารึกในประเทศไทย เล่ม 4 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529), 121-125.
4) รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ การตรวจสอบพิกัดสถานที่พบและเก็บรักษาของจารึกรุ่นก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 ในประเทศไทย เพื่อพัฒนาภูมิสารสนเทศจารึกชาติ ปีที่ 2 : จารึกในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออก เล่ม 1 (กรุงเทพ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), 2564), 78-79.

ประวัติ

จารึกชิ้นนี้เจ้าหน้าที่หน่วยศิลปากรที่ 5 จังหวัดฉะเชิงเทรา ได้มาจากโบราณสถานหมายเลข 11 บริเวณเมืองพระรถ ดงศรีมหาโพธิ์ ตำบลโคกปีบ อำเภอศรีมหาโพธิ์ (ปัจจุบันตำบลโคกปีบนี้ อยู่ในเขตอำเภอศรีมโหสถ) จังหวัดปราจีนบุรี เมื่อเดือนกรกฎาคม พุทธศักราช 2509 เป็นจารึกขันสัมฤทธิ์ทรงกลม มีอักษรจารึกปรากฏอยู่โดยรอบขอบบนด้านนอกของขัน ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 4 ใช้ชื่อจารึกว่า หลักที่ 111 จารึกบนวัตถุสัมฤทธิ์ แต่การจัดพิมพ์จารึกในประเทศไทยครั้งนี้ได้เปลี่ยนชื่อจารึกใหม่ ใช้ชื่อตามลักษณะวัตถุที่จารึกว่า จารึกขันทรงกลมสัมฤทธิ์

เนื้อหาโดยสังเขป

เป็นการบันทึกว่า ขันใบนี้เป็นของที่พระกัมรเตงอัญศรีวิเรนทราธิบดีวรมัน ถวายแด่กมรเตงชคตศรีวิเรศวร (เทวรูป) ในมหาศักราช 1109

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

จารึกบอกมหาศักราช 1109 ซึ่งตรงกับ พ.ศ. 1730

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก :
1) ประสาร บุญประคอง และฉ่ำ ทองคำวรรณ, “คำอ่านจารึกบนขันสัมฤทธิ์,” ศิลปากร 10, 5 (มกราคม 2510) : 76-79.
2) ประสาร บุญประคอง และฉ่ำ ทองคำวรรณ, “จารึกขันทรงกลมสัมฤทธิ์,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม 4 : อักษรขอม พุทธศตวรรษที่ 17-18 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 121-125.
3) ประสาร บุญประคอง และฉ่ำ ทองคำวรรณ, “หลักที่ 111 จารึกบนวัตถุสัมฤทธิ์,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 4 : ประมวลจารึกที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออกและภาคกลางของประเทศไทย อันจารึกด้วยอักษรและภาษาไทย, ขอม, มอญ, บาลีสันสกฤต (พระนคร : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, 2513), 144-146.
4) รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล, “จารึกขันทรงกลมสัมฤทธิ์,” ใน รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ การตรวจสอบพิกัดสถานที่พบและเก็บรักษาของจารึกรุ่นก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 ในประเทศไทย เพื่อพัฒนาภูมิสารสนเทศจารึกชาติ ปีที่ 2 : จารึกในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออก เล่ม 1 (กรุงเทพ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), 2564), 78-79.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ปราจีนบุรี จังหวัดปราจีนบุรี