| ตัวอย่าง | ปรากฏใน | ด/บ | จังหวัด | ผู้ให้ความหมาย |
|---|---|---|---|---|
|
ศุภมสฺตุ 1369 ศก เถาะ นกฺษตฺร ปิยเกตไพศาขฺย จนฺทฺรพาร มาน ปนฺฑูล พฺระราชโองฺการ สเตจปรมราชาธิบติ สฺริมหาจกฺกฺรพตฺติราช นุพระราเมสฺวรราช สุจริตสฺรทฺธา อนุโมทนา นุ พุทฺธติกา สเตจพฺระคุรูจุฬามูณิสฺริสงฆราช สงฺฆปรินายก ติลกรตฺน มหาสฺวามิ ปรมราชา จารพฺระพรรปฺ ปฺรสิทฺธิ พฺระมหาเถร
(ศุภมัสดุ ใน มหาศักราช 1369 ปีเถาะ ขึ้น 3 ค่ำ เดือน 6 วันจันทร์ มีพระบัณทูลพระราชโองการแห่งสมเด็จพระบรมราชาธิบดีศรีมหาจักรพรรดิราช และพระราเมศวรราช ทรงอนุโมทนาด้วยสุจริตศรัทธา ด้วยพุทธฎีกาสมเด็จพระคุรุจุฬามุณีศรีสังฆราช สังฆปรินายกดิลกรัตน มหาสวามีบรมราชา จารึกพระสุพรรณบัฏแด่พระมหาเถร) |
จารึกพระพุทธฎีกาสมเด็จพระคุรุจุฬามุณีศรีสังฆราช | 1/3 | กรุงเทพมหานคร | ศานติ ภักดีคำ |
|
นุ กาล สฺดจ บนฺทฺวล ด เสนา พล โผง ...จฺวล โจํจบ กบ ทฺวาร ดิง ปฺรหาร สตฺรุ โผง … โหง
(เมื่อเสด็จมีพระบัณฑูรให้ไพร่พลทั้งหลาย... เข้าระดมฟันประตู ประหารสัตรูทั้งหลาย…) |
จารึกวัดป่ามะม่วง (ภาษาเขมร) | 1/5 | สุโขทัย | ศานติ ภักดีคำ |
|
คิ นุ กํเสฺตงฺ ศฺรีนฺฤปตีนฺทฺราธิปติวรฺมฺม - - - วฺระ - - (ปงฺคมฺ) ถฺปวงฺ (นิเว)ทน ต วฺระ ปาท กมฺรเตงฺ กํตฺวนฺ อญฺ ศฺรีสูรยฺยวรฺมฺมเทว ปนฺทฺวลฺ ต วฺระ - - (ใน (ศักราชขาดหายไป) กํเสตงศรีนฤปตีนทราธิปติวรมัน... ได้ขอพระราชทานด้วยความเคารพ แด่พระบาทกัมรเตงกำตวนอัญศรีสูรยวรรมเทพให้พระราชทานพระราชโองการแก่...) |
จารึกพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 | 1/5 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
|
1030 ศก อษฺฏมี โรจฺ ปุษฺย อาทิตฺยวาร นุ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีวีเรนฺทฺราธิปติวฺรฺมฺม สฺรุกฺ โฉกฺวกุล สฺถาปนา กํมฺรเตงฺ ชคตฺ (เสนาปติไตฺรโล)กฺยวิชย ชา เสนาปติ กํมฺรเตงฺ ชคตฺ วิมาย (1030 ศก แรม 8 ค่ำ เดือนยี่ วันอาทิตย์ พระกมรเตงอัญศรีพิเรนทราธิบดีพรมเมืองโฉกวะกุล สถาปนากมรเตงชคตเสนาบดีไตรโลกยวิชัย ซึ่งเป็นเสนาบดีแห่งกมรเตงชคตพิมายฯ) |
จารึกปราสาทหินพิมาย 3 | 1/1 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
|
o 958 ศก มสาญฺ นกฺษตฺร ศุกฺรวาร นุ ทุญฺ ไตกํวิตฺ มาสฺ ปาท วฺยรฺ จนฺลฺยากฺอฺรุงฺ ภยฺ มฺวายฺ โทปฺ ม...ปฺ วฺยรฺ เนะ ติ ชฺวนฺ ต กํมฺรเตงฺ ชคตฺ... (o 958 ศก มะเส็งนักษัตร ศุกรวาร ซื้อไตกำวิด ทอง 2 บาท จนฺลฺยากฺอฺรุ 1 ภัย ... 2 นี้ ถวายแด่กมรเตงชคต...) |
จารึกปราสาทหินพิมาย 2 | 1/3 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
|
นุ ธูลี เชงฺ กํเสฺตงฺ อญฺ ศฺรีราเชนฺทฺรวรฺมฺม ปงฺคํ ถฺปฺวงฺ นิเวทน วฺระ ปุนฺย โคตฺร อาจารฺยฺย ปรมาจารฺยฺย (ธุลีพระบาท กํเสตง อัญ ศรีราเชนทรวรมันน้อมเศียรบอกพระบุณย์ โคตร อาจารย์ ปรมาจารย์) |
จารึกบ้านพังพวย | 1/2 | สระแก้ว | พจนานุกรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 |
|
นุ มานฺ วฺระ ศาสน ธูลี วฺระ ปาท ธูลี เชงฺ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ต ธูลี เชงฺ กํเสฺตงฺ อญฺ ศฺรีราเชนฺทฺรวรฺมฺม นุ มฺรตาญฺโขฺลญฺ ศฺรี ลกฺษมินฺทฺราริมถน (ด้วยมีพระศาสนธุลีพระบาท ธุลีเชิง พระกมรเตงอัญ ต่อธุลีเชิงกมรเตงอัญศรีราเชนทรวฺรมมและมรตาญศรีลักษมินทรริมถน) |
จารึกวัดมะกอก | 1/1 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
|
สฺเตงฺ อญฺ ศิวไกวลฺย โมกฺ นุ วฺระ กนฺทฺวาร โหม นา วฺระ ราชการฺยฺย . วฺระ เปฺร นามฺ กุเล ต สฺตฺรี ปุรุษ โมกฺ อุกฺกฺ ลฺวะหฺ อายฺ วิษย ปูรฺวฺวทิศ วฺระ เปฺร โอยฺ ปฺรสาท ภูมิ จตฺ สฺรุกฺ ชฺมะ กุติ ทุกฺ กุเล โนะ องฺคฺวยฺ ต คิ (ศิวไกวัลยะก็ตามเสด็จด้วยในฐานะพระกันทวารโหม ข้าราชการส่วนพระองค์ พระบาทปรเมศวรทรงรับสั่งให้เขานำญาติชายหญิงไปด้วย เมื่อพวกญาติมาถึงวิษยะปูรวทิศะ (หมู่บ้านทางทิศบูรพา) พระองค์ทรงพระราชทานที่ดินให้สร้างหมู่บ้านกุฏิแก่พวกเขา) |
จารึกสด๊กก๊อกธม 2 | 3/63 | สระแก้ว | ชะเอม คล้ายแก้ว |
|
859 ศก จตุรฺทฺทศิ โรจฺ อาษาฒ นุ เสฺตญฺ อาจารฺยฺย ต โขฺลญฺ สํตปฺ นุ เสฺตญฺ อาจารฺยฺย ต โขฺลญฺ วฺนํ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ต ปรเมศฺวร ปงฺคํ โถฺปฺวงฺ (859 ศก แรม 14 ค่ำ เดือน 8 ด้วย เสตญอาจารย์โขลญสันดับ และ เสตญอาจารย์โขลญพนม พระกัมรเตงอัญปรเมศวร น้อมเศียร) |
จารึกสด๊กก๊อกธม 1 | 1/2 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
|
10... ศก ...เกตฺ ปุษฺย ...นกฺษตฺร ยำ มฺวา(ยฺ อนฺตฺว)งฺ ทิกฺ มฺวายฺ วินาฑิก 3 ถฺมา...อาคฺเนย คิ นุ วฺระ ปาท กมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีสูรฺยฺยวรฺมฺมเทว (ป)นฺทฺวลฺ โอยฺ นาม ธูลี เ(ชงฺ กมฺร)เตงฺ อญฺ ศฺรีทิวาก (รปณฺฑิต) ปฺรสาท สรฺวฺวทฺรวฺย โผงฺ (มหาศักราช 10... ขึ้น...ค่ำ เดือน 3... นักษัตร ยาม 1 กับชั่วโมง 3 วินาที ขณะนั้นทางทิศอาคเนย์ ด้วยพระบาทกัมรเตงอัญศรีสุริยวรมันเทวะ ทรงพระราชทานนามว่า ธุลีเชงกัมรเตงอัญศรีทิวากรบัญฑิต แล้วทรงประสาทราชทรัพย์ทั้งปวง) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 2 | 4/5 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
|
1041 ศก ปญฺจมี เกตฺ ศฺราวณ จนฺทฺรวาร นุ วฺระ ปาท กมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีสูรฺยฺยวรฺมฺมเทว สฺตจฺ เทา ต วฺระ (กฺร)ลา (มหาศักราช 1041 ขึ้น 5 ค่ำ เดือนสาวนะ วันจันทร์ ด้วยพระบาทกัมรเตงอัญศรีสุริยวรมันเทวะ เสด็จพระราชดำเนินไปหอประชุม) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 2 | 1/3 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
|
นุ วฺระ กมฺรเตงฺ อญฺ... (วฺระ)กมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีราชปติวรฺมฺม ต อฺจสฺ สฺรุกฺ อธฺยปุร ปงฺคํ ถฺปฺวงฺ นิเวทน ต วฺระ ปาท กมฺร (เตงฺ กํตฺวนฺ) อญฺ ศฺรีสูรยฺยวรฺมฺมเทว รุวฺ คิ ภกฺติย ศฺรีสุกรฺมฺมา กํเสฺตงิ (พระกัมรเตงอัญ... พระกัมรเตงอัญศรีราชปติวรมัน ซึ่งเป็นผู้เฒ่าแห่งเมืองอวัธยปุระ กราบบังคมทูลพระบาทกัมรเตงกันดวนอัญศรีสุริยวรมันเทวะ เกี่ยวกับความจงรักภักดีของศรีสุกรรมากำเสตงงิ) |
จารึกปราสาทหินพระวิหาร 1 | 1/1 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
|
964 ศก วฺยรฺ เกตฺ ไจตฺร วิศุวสํกฺรานฺต นุ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ศิวทาส คุณโทษ วฺระ สภา นา กํมฺรเตงฺ ชคตฺ ศฺรีวฺฤทฺเธศฺวร สฺรุกฺ สฺตุกฺ อํวิลฺ (มหาศักราช 964 ขึ้น 2 ค่ำ เดือน 5 แห่งวิศุวสงกรานต์ ด้วยพระกัมรเตงอัญศิวทาส คุณโทษ พระสภาแห่งกัมรเตงชคต ศรีพฤทเธศวร เมืองสดุกอำพิล) |
จารึกวัดสระกำแพงใหญ่ | 1/1 | ศรีสะเกษ | อุไรศรี วรศะริน |
|
โรกฺ วรฺคฺค วิชยปตฺตน นุ วาปฺ โยกฺ จาญฺ วฺระ (ลํ)วางฺ ทุกฺ ต คิ อรฺถ (... ค้นหากลุ่ม แห่งวิชัยปัตตนะ และวาบนำไป แพ้พระลำพาง หยุดคดี) |
จารึกทวลระลมทิม | 1/5 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
|
นุ เยงฺ สมายุค ปงฺคาปฺ ต โขฺลญฺ วาล ต มุล วฺนุรฺ วิ เนาวฺ มนฺ กํเสฺตงฺ วาทฺย ภุมฺย อายฺ ชฺรเลงฺ กำลุงฺ โคลฺ คุ เยงฺ ปงฺคาปฺ เนาวฺ อํปาลฺ ภุมฺย คุ กํลงฺ โคลฺ สิงฺ นุ ต โลญฺ ต มุล ชฺรเลงฺ เกฺราวฺ โคลฺ สิงฺ ต โลญฺ ต มุล วฺนุรฺ วิ เนา (ด้วยพวกเราพากันไปชี้แจงต่อขโลญพลผู้เป็นหัวหน้าหมู่บ้านพะนุรพิเนา ตามแนะนำของกำเสตงว่า ที่ดินที่ชระเลง ซึ่งอยู่ภายในหลักเขตนั้น เราได้มอบให้หัวหน้าที่ดินซึ่งอยู่ในหลักเขตให้ขึ้นอยู่กับโลญผู้เป็นหัวหน้าแห่งหมู่บ้านชระเลง ส่วนนอกหลักเขตให้ ขึ้นอยู่กับโลญ ผู้เป็นหัวหน้าแห่งหมู่บ้านพะนุรพิเนา) |
จารึกวัดพระธาตุเชิงชุม | 1/1 | สกลนคร | ศานติ ภักดีคำ |
|
893 ศก นุ มานฺ วฺระ ศาสน ธูลี วฺระ ปาท ธูลี เชงฺ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ต ปรม ปวิตฺร ต กํมฺรเตงฺ อญฺ วฺระ ศกล ต จตุราจารฺยฺย นา โท ติ เปฺร สฺถาปนา วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีอสฺมานฺธฺฤตจนฺทฺร มเหศฺวร นุ วฺระ กํมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีอสมานฺธฺฤตจนฺทฺรสฺถาม นุ กนฺโลงฺ กํมฺรเตงฺ อญฺ ศฺรีอสมานฺธฺฤตจนฺทฺรเทวี (มหาศักราช 893 มีพระกระแสรับสั่ง ธุลี พระบาทธุลีเชิง พระกัมรเตงอัญ พระบรมบพิตร แก่กัมรเตงอัญ พระสกล จตุราจารย์ ให้ไปสถาปนา พระกัมรเตงอัญศรีอสมานธฤตจันทรมเหศวร, พระกัมรเตงอัญศรีอสมานธฤตจันทรสถามะ และพระแม่เจ้ากัมรเตง อัญศรีอสมานธฤตจันทรเทวี) |
จารึกปราสาทเมืองแขก 1 | 1/1 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
|
นุ วฺระ กํมฺรตางฺ อญฺ ศฺรี โสรฺยวรฺมฺม ต กุรุงฺงฺ - อายฺ มฺฤ โทงฺ วฺระ กํมฺรตางฺ อญฺ ศฺรีจกฺกฺรวรฺติ ติ อายฺ ตํรงฺ เสฺตงฺ กมฺรตางฺ อญฺ ศฺรีวิกฺกฺร มรุทฺร ติ อายฺ สฺโร พฺรา (และพระกำมรตางอัญศรีโสรยวรรมะ ผู้ครองที่มฤเช่นเดียวกับพระกำมรเตงอัญศรีจักรวรรติ ณ ตำรางเสตง กำมรเตงอัญวิกรมรุทระ ณ เสราพรา) |
จารึกหินขอน 1 | 2/12 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
|
สํวะ โขฺลญฺ วล กมฺร(เตงฺ) - - - นุ โขฺลญฺ นิ ต คิ เนะ วิษย - - - ปฺรทฺวนฺ เทา นุ โฉฺลญฺ ตมฺรฺวจฺ วิษ(ย) (คำนับ โขฺลญพล กัมฺรเตงฺ - - - แล โขฺลญ (ที่จะประจำ) วิษัย (คือจังหวัด) นี้ต่อไป แล โฉฺลญตำรวจวิษัย) |
จารึกศาลเจ้าเมืองลพบุรี | 1/3 | ลพบุรี | อุไรศรี วรศะริน |
|
. . .ภ คิ นุ สุปฺปฺรติษฺถ กํมฺรเตงฺ (อ). . .สฺถาป ปฺวนฺ นา กํมฺรเตงฺ อ(ญฺ) . . . (ประดิษฐานพระกัมรเตงอัญ. . .สถาปนา. . .ไว้ทั้ง 4 ในพระกัมรเตงอัญ. . .) |
จารึกวัดสุปัฏนาราม 2 | 1/2 | อุบลราชธานี | อุไรศรี วรศะริน |
|
ปวตฺร โวํ ตาศฺ วิไศ ปนฺทฺวลฺ . . .จฺทฺวลฺ ต นุตาศฺ วฺวํ อาจฺ ติ มา . . . ((บรม)บพิตร ให้เผยแพร่คำสั่งไปทั่วทั้งจังหวัดย้ำถึงการเผยแพร่อย่าให้ผิดพลาด) |
จารึกปราสาทโตนตวล 1 | 1/4 | ศรีสะเกษ | ชะเอม คล้ายแก้ว |
|
โตงฺ มานฺ ติ อญฺ ทุญฺ นุ ตมฺรฺย นุ (จึงได้ซื้อช้าง - - - - -) |
จารึกปราสาทเมืองแขก 3 | 1/15 | นครราชสีมา | พจนานุกรมไทย ฉบับเปลื้อง ณ นคร |
|
(ไต) กํเวฺรา นุ กฺวนฺ เจา โผงฺ ((ไต) กำเพราและลูกหลานด้วย) |
จารึกปราสาททัพเสียม 1 | 1/1 | สระแก้ว | อุไรศรี วรศะริน |
|
ติ ษฺถาปนา ชา ปฺรติมา มหาชน โผงฺ ต มานฺ สรฺทฺธา อนุโมทนา ปูชา นมสฺการ นุ เนะ เลงฺ ส _ _ ปานฺ สรฺวฺวชฺญตา (สถาปนา (พระพุทธรูปนี้) ให้มหาชนทั้งปวงผู้มีศรัทธา อนุโมทนาแลบูชานมัสการอยู่ที่นี่ เพื่อจะได้ถึงสรรเพ็ชญาณ) |
จารึกบนฐานพระพุทธรูปวัดหัวเวียง | 1/4 | พจนานุกรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 | |
|
930ศก ๏ ตฺรเยาทศีเกต เชษฺฐ ศุกฺรวาร นุ มานฺ วฺระ ศาสน ธูลิวฺระปาท ธูลิวฺระปาทกมรเตงฺ กมฺรเตงฺ กตฺวนอญ ศฺรีชยวีรวรฺมฺมเทว ปนฺทฺวลฺตเสฺตงฺอญสินฺทูรสภาสิตฺ นุวาปฺรสฺยกฺวฺยวหาราธิการี นุวาปวรตมฺรฺวาจฺ รงฺวางฺ นา จตฺวาริปิ เปฺรเมากฺ สเคฺคลฺ ปฺรศสฺตตคีภูมิตฺรกฺวานฺสเทกฺ (มหาศักราช 930 ขึ้น 13 ค่ำ เดือนเชษฐ วันศุกร์ ด้วยมีพระบรมราชโองการ ธุลีพระบาทกมรเตงกำตวนอัญ ศรีชยวีรวรมันเทวะ ดำรัสสั่งให้เสตงอัญ สินทูรสภาสิต และวาปรัสยักเวียวหาราธิการี และวาปวรตะมะระวาจ วัดที่ดินทั้ง 4 ทิศแล้วให้ใช้ (คน) มาปักหลักจารึกที่หมู่บ้านกระวานสะเทก) |
จารึกวัดจงกอ | 1/2 | นครราชสีมา | อุไรศรี วรศะริน |
