จารึกพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

Stèle Provenant de la Province de Prachinburi (K. 991), ปจ. 10, K. 991, 99/283/2550

อักษรที่มีในจารึก

ขอมโบราณ

ศักราช

พุทธศักราช 1551

ภาษา

สันสกฤต, เขมร

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 33 บรรทัด

วัตถุจารึก

ศิลา

ลักษณะวัตถุ

รูปใบเสมา

ขนาดวัตถุ

กว้าง 40 ซม. สูง 72 ซม. หนา 13 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ปจ. 10”
2) ในหนังสือ Inscriptions du Cambodge vol. VII กำหนดเป็น “Stèle Provenant de la Province de Prachinburi (K. 991)”
3) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม 3 กำหนดเป็น “จารึกพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1”
4) พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กาญจนาภิเษก กำหนดเป็น “99/283/2550”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

จังหวัดสระแก้ว

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กาญจนาภิเษก ตำบลคลองห้า อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี (สำรวจข้อมูล พฤษภาคม 2565)

พิมพ์เผยแพร่

1) Inscriptions du Cambodge vol. VII (Hanoi : Imprimerie d'Extrême-Orient, 1964), 191-193.
2) จารึกในประเทศไทย เล่ม 3 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529), 148-153.

ประวัติ

ท่านศาสตราจารย์ ยอร์ช เซเดส์ (George Coedes) ได้พิมพ์และอ่านจารึกจากจังหวัดปราจีนบุรีไว้ในหนังสือเรื่อง ศิลาจารึกประเทศเขมร (Inscriptions du Cambodge) เล่มที่ 7 ค.ศ. 1941 หน้า 191-193 ว่า จารึกหลักนี้ได้มาจากจังหวัดปราจีนบุรี ปัจจุบันอยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร เป็นจารึก 33 บรรทัด คือ ภาษาสันสกฤต 4 บรรทัด ภาษาเขมร 29 บรรทัด ใช้ตัวอักษรซึ่งมีอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 16 อักษรลบเลือนไปมาก ศาสตราจารย์ เซเดส์ จึงถ่ายถอดเฉพาะตัวอักษรที่ค่อนข้างแน่นอน และแปลเฉพาะบรรทัดแรกๆ

เนื้อหาโดยสังเขป

ได้กล่าวถึงการอุทิศที่ดินซึ่งประกอบด้วยอาศรมแห่งเดียว หรือหลายแห่ง และทาสหญิงชายตามพระราชโองการของพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 จากนั้นได้กล่าวถึงขอบเขตของที่ดินซึ่งเป็นสถานที่อุทิศในคราวนี้

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

จารึกภาษาสันสกฤต 4 บรรทัดแรกซึ่งดูเหมือนจะไม่ใช่ตอนเริ่มต้นของศิลาจารึก และอาจจะเป็นโศลกสุดท้าย 4 บทมากกว่านั้นได้กล่าวถึงบุคคล 3 ท่าน ซึ่งนามได้ขาดหายไปคือ .... ตีนทรวรมัน พี่ชายแห่ง... ตีนทรลักษมี ลุงทางด้านมารดาแห่ง .... วรรธนะนามเหล่านี้น่าจะต่อเติมได้เป็น นรปตีนทรวรมัน เชษฐาของพระนางนฤปตีนทรลักษมี และปิตุลาของวีรวรรธนะ (ดังที่มีปรากฏอยู่ในจารึกแห่งปราสาทเบง) ยิ่งกว่านรปตีนทรวรมัน ซึ่งปรากฏอยู่ในจารึกภาษาเขมร ซึ่งมีศักราช 92-ปรากฏอยู่ ศักราชนี้ใกล้เคียงกับศักราชที่ปรากฏอยู่ในจารึกของปราสาทเบง คือ มหาศักราช 930 (เท่ากับ พ.ศ. 1551)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก :
1) Goerge Cœdès, “Stèle Provenant de la Province de Prachinburi (K. 991),” in Inscriptions du Cambodge vol. VII (Hanoi : Imprimerie d'Extrême-Orient, 1964), 191-193.
2) ยอร์ซ เซเดส์ และ ม.จ. สุภัทรดิศ ดิศกุล, “จารึกพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม 3 : อักษรขอม พุทธศตวรรษที่ 15-16 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 148-153.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายความละเอียดสูงจากการสำรวจภาคสนาม : ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, สำรวจเมื่อ 22 ธันวาคม 2565