อายุ-จารึกพุทธศตวรรษที่ 13, อายุ-จารึกพุทธศตวรรษที่ 14, อายุ-จารึกพุทธศตวรรษที่ 13-14, ยุคสมัย-จารึกอาณาจักรเจนละ, วัตถุ-จารึกบนหิน, ลักษณะ-จารึกบนเสา, ลักษณะ-จารึกบนเสาสี่เหลี่ยม, ที่อยู่ปัจจุบัน-จารึกบ้านหินขอน นครราชสีมา, ศาสนา-จารึกในพระพุทธศาสนา, เรื่อง-การบริจาคและการทำบุญ, เรื่อง-การบริจาคและการทำบุญ-ถวายสิ่งของ, เรื่อง-การบริจาคและการทำบุญ-ถวายที่ดิน, เรื่อง-พิธีกรรมตามความเชื่อ-สาปแช่ง, เรื่อง-ความเชื่อทางศาสนา-นรก-สวรรค์, บุคคล-พระเจ้านฤเปนทราธิปติวรมัน, บุคคล-อุปาธยายะศรีราชภิกษุ,
โพสต์เมื่อวันที่ 13 ก.พ. 2550 13:59:58 ( อัพเดทเมื่อวันที่ 26 ส.ค. 2566 14:21:29 )
ชื่อจารึก |
จารึกหินขอน 1 |
ชื่อจารึกแบบอื่นๆ |
นม.28, K.388, de Hĭn K‘ôn (K. 388), หลักที่ 121 จารึก 2 หลักบนเสาที่หินขอน อ. ปักธงชัย จ. นครราชสีมา |
อักษรที่มีในจารึก |
หลังปัลลวะ |
ศักราช |
พุทธศตวรรษ 13-14 |
ภาษา |
สันสกฤต, เขมร |
ด้าน/บรรทัด |
จำนวนด้าน 4 ด้าน มี 69 บรรทัด ด้านที่ 1 มี 13 บรรทัด, ด้านที่ 2 มี 19 บรรทัด, ด้านที่ 3 มี 19 บรรทัด, และด้านที่ 4 มี 18 บรรทัด |
วัตถุจารึก |
ศิลา |
ลักษณะวัตถุ |
เสาสี่เหลี่ยม |
ขนาดวัตถุ |
กว้าง 40 ซม. สูง 100 ซม. |
บัญชี/ทะเบียนวัตถุ |
1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “นม. 28” |
ปีที่พบจารึก |
มีนาคม พ.ศ. 2480 |
สถานที่พบ |
บ้านหินขอน (ไม่ทราบว่าหมายถึงที่ไหนในปัจจุบัน) อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา |
ผู้พบ |
ยอร์ช เซเดส์ |
ปัจจุบันอยู่ที่ |
บ้านหินขอน (ไม่ทราบว่าหมายถึงที่ไหนในปัจจุบัน) อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา ไม่ปรากฏหลักฐาน (วันที่ 11 มีนาคม 2563) |
พิมพ์เผยแพร่ |
1) Inscriptions du Cambodge vol. VI (Hanoi : Imprimerie d'Extrême-Orient, 1954), 73-79. |
ประวัติ |
ศิลาจารึกหินขอนเป็นจารึกบนเสาสี่เหลี่ยม ตั้งอยู่ในบริเวณโบราณสถานบ้านหินขอน อำเภอปักธงชัย (ไม่ทราบว่าหมายถึงที่ไหนในปัจจุบัน) จังหวัดนครราชสีมา โบราณสถานแห่งนี้น่าจะเป็นพุทธสถาน มีเสาศิลาตั้งคู่กันเป็นใบเสมา บางเสามีภาพจำหลักรูปเจดีย์ บางเสามีจารึก โดยเฉพาะจารึกที่เสานั้น มีอยู่ 2 หลักที่อ่านและแปลเป็นภาษาฝรั่งเศส โดย ศ. ยอร์ช เซเดส์ เมื่อปี พ.ศ. 2497 ตีพิมพ์ในหนังสือชุด Inscriptions du Cambodge vol. VI โดยกำหนดจารึกทั้ง 2 หลักเป็น “Piliers de Hĭn K‘ôn (K. 388 และ K. 389)” ต่อมาในปี พ.ศ. 2513 คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี ได้ทูลเชิญ ศ. ม.จ. สุภัทรดิศ ดิศกุล แปลเอกสารชิ้นดังกล่าวเป็นภาษาไทย และนำไปตีพิมพ์ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 4 ต่อมา ปี พ.ศ. 2529 หอสมุดแห่งชาติ ได้นำมาตีพิมพ์ซ้ำอีกครั้งในหนังสือชุด จารึกในประเทศไทย เล่ม 1 โดย ใช้ชื่อว่า “จารึกหินขอน 1 (นม. 28)” และ “จารึกหินขอน 2 (นม. 31)” |
เนื้อหาโดยสังเขป |
ศ. ยอร์ช เซเดส์ อธิบายไว้ว่า จารึกภาษาสันสกฤตด้านที่ 1 และ 2 นั้น เป็นของนักพรต ซึ่งมีตำแหน่งเป็นราชภิกษุ ท่านได้สร้างใบเสมาศิลาขึ้น 4 แผ่น ซึ่งคงรวมเสาหินที่มีจารึกและภาพสลักเหล่านี้ไว้ด้วย และยังได้สร้างวิหาร ซึ่งท่านได้บริจาคสิ่งของเป็นอันมาก เราจะเห็นได้ว่า ท่านราชภิกษุ ผู้นี้คือ เจ้าชายซึ่งได้ออกผนวช จารึกบทอื่นๆ คงมีแต่การสาปแช่ง ส่วนข้อความภาษาเขมรนั้น ชำรุดไปมาก ท่านราชภิกษุผู้นี้ มีสมญาว่า “อุปธยายะ” และสถานที่ตั้งศาสนสถานของท่านซึ่งคงเป็นหินขอนนี้เอง ก็มีนามว่า “เสฺราพฺรา” หรือ “สฺโรพฺรา” ซึ่งในอีกจารึกหนึ่ง เรียกว่า “สฺโรพฺราอะ” จารึกด้านที่ 2 จบลงด้วยการเริ่มต้นบัญชีสิ่งที่บริจาค ซึ่งมีต่อไปในด้านที่ 3 ส่วนจารึกด้านที่ 4 นั้นแจ้งให้เราทราบว่า ท่านราชภิกษุนี้เป็นเจ้า (หรือพระเจ้า) นฤเปนทราธิปติวรมัน โอรสของผู้สูงศักดิ์อีกองค์หนึ่ง ซึ่งมีพระนามคล้ายคลึงกัน ทั้งสององค์คงเป็นเจ้านายในราชวงศ์พื้นเมือง ต่อจากนั้น จารึกก็กล่าวถึง กำหนดเขตของพื้นที่ ซึ่งอาจมีชื่อว่า “สฺตุกสฺวาย” และการบริจาคที่ดินแห่งนี้ ก็คงจะจารึกอยู่ในบทก่อนหน้านั้น |
ผู้สร้าง |
ไม่ปรากฏหลักฐาน |
การกำหนดอายุ |
รูปแบบของตัวอักษรเป็นอักษรหลังปัลลวะ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 13-14 |
ข้อมูลอ้างอิง |
เรียบเรียงข้อมูลโดย : ตรงใจ หุตางกูร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก : |
ภาพประกอบ |
ภาพสำเนาจารึกจาก : จารึกในประเทศไทย เล่ม 1 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529) |