รายชื่อพิพิธภัณฑ์

ศูนย์ข้อมูลเมืองโบราณซับจำปาและป่าจำปีสิรินธร

เมืองโบราณซับจำปา เป็นเมืองโบราณยุคทวารวดี ที่แม้จะไม่พบโบราณสถานที่สมบูรณ์ แต่จากร่องรอยคูน้ำคันดิน และหลักฐานโบราณวัตถุที่พบทั่วไปในแถบ อ.ท่าหลวง จ.ลพบุรี ถือว่าเป็นอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่อีกแห่งของยุคทวารวดี  และสิ่งที่อยู่คู่กับเมืองโบราณแห่งนี้ก็คือป่าจำปีสิรินธร จำปีสายพันธุ์ใหม่ของโลกที่พบเฉพาะในพื้นที่นี้เท่านั้น ด้วยความน่าภาคภูมิใจทั้งประวัติศาสตร์ของชุมชนและต้นไม้อันมีคุณค่า หน่วยงานภาครัฐ และประชาชนในพื้นที่จึงช่วยกันจัดตั้ง ศูนย์ข้อมูลเมืองโบราณซับจำปาและป่าจำปีสิรินธร ขึ้นที่โรงเรียนท่าหลวงวิทยาคม โรงเรียนได้แบ่งห้องสมุดส่วนหนึ่งให้กลายเป็นพิพิธภัณพ์ขนาดเล็ก นำเสนอแบบจำลองเมืองโบราณ เศษภาชนะดินเผาที่ขุดค้นพบ ภาพถ่ายเศียรพระพุทธรูปหินทรายสลักหลักฐานชิ้นสำคัญที่ปัจจุบันอยู่ในการดูแลของกรมศิลปากร ขวานหินขัด ลูกปัดที่ทำจากเปลือกหอย ลูกปัดสี และกำไลสำริด   เครื่องมือเหล็ก เช่นหอก ขวานรูปนก และรูปทรงต่างๆ แวดินเผา ส่วนจัดแสดงเกี่ยวกับที่มาของต้นจำปีสิรินธร และส่วนจัดแสดงเรื่องวิถีชีวิตของชาว อ.ท่าหลวง จ.ลพบุรี ที่ส่วนใหญ่ทำอาชีพเกษตรกรรม

จ. ลพบุรี

หอพระประวัติสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

หอพระประวัติสมเด็จพระญาณสังวร ตั้งอยู่บริเวณวัดเทวสังฆารามพระอารามหลวง (วัดเหนือ) โดยจังหวัดกาญจนบุรี คณะสงฆ์ และทุกภาคส่วนร่วมกันจัดสร้างขึ้น เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ซึ่งมีชาติภูมิเป็นชาวจังหวัดกาญจนบุรี ในโอกาสที่ทรงพระชันษาครบ 8 รอบ 96 ปี และเพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ทางพระพุทธศาสนา การศึกษาอบรม การปฏิบัติกิจกรรมทางศาสนา อาคารหอพระประวัติสมเด็จพระญาณสังวร ตั้งอยู่บนพื้นที่กว่า 38 ไร่ ลักษณะเป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก 4 ชั้น รูปทรงไทย ยอดเจดีย์พร้อมศาลาราย 4 ทิศ มีซุ้มประตูเข้า - ออก 4 ด้าน ยอดด้านบนสุดมีลักษณะเป็นรูปฉัตรประจำพระองค์ ภายในอาคารมีการจัดนิทรรศการ ชั้นที่ 1 นิทรรศการแผ่นดินทองผู้ครองธรรม สังฆราชามหาสมณะแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ และรอยธรรมนำทางย่างสู่ความเจริญพร้อม ชั้นที่ 2 นิทรรศการพระศาสนกิจ พระกรณียกิจทางศาสนาและสมศักดิ์แห่งอัครสงฆ์ ชั้นที่ 3 นิทรรศการธรรมปฏิปทา วิปัสสนากรรมฐาน พระรูปหล่อพระอุปัชฌาย์ และขั้นที่ 4 เป็นจุดชมทัศนียภาพ

จ. กาญจนบุรี

พิพิธภัณฑสถานชุมชนบ้านโป่งตะขบ

พิพิธภัณฑสถานชุมชนบ้านโป่งตะขบ ตั้งอยู่ในโรงเรียนบ้านโป่งตะขบ อ.วังม่วง จ.สระบุรี อาคารพิพิธภัณฑ์เดิมเป็นอาคารอเนกประสงค์ของทางโรงเรียน เมื่อมีการค้นพบโบราณวัตถุในพื้นที่จึงได้นำมาเก็บรักษาและจัดแสดงไว้ภายในอาคารแห่งนี้ เวลาต่อมาเมื่อมีการขุดค้นพบหลักฐานทางโบราณคดี และได้องค์ความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมสมัยโบราณที่บ้านโป่งตะขบเพิ่มมากขึ้น จึงได้มีการปรับปรุงการจัดเก็บโบราณวัตถุและจัดแสดงนิทรรศการภายในพิพิธภัณฑ์ให้เหมาะสมกับการเป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชน โดยมีภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากรเป็นผู้สนับสนุนหลัก โบราณวัตถุสำคัญ อาทิ โครงกระดูกและหลุมฝังศพ ภาชนะดินเผาที่เป็นของอุทิศให้กับผู้ตาย

จ. สระบุรี

ศูนย์วัฒนธรรมผีขนน้ำ โรงเรียนบ้านนาซ่าว

งานประเพณีผีขนน้ำเป็นงานบุญเดือนหก จัดขึ้นหลังวันวิสาขบูชา ช่วงวันแรม1-3 ค่ำ ถือเป็นงานประจำปีของชาวบ้านตำบลนาซ่าว อ.เชียงคาน จ.เลย จัดขึ้นมาเพื่อเป็นการขอฝนในวิถีชีวิตเกษตรกรรมที่สืบทอดกันมากว่า 300 ปี  กล่าวกันว่าชาวบ้านนาซ่าว แต่เดิมเป็นคนไทยพวน อพยพมาจากฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขง จุดศูนย์รวมอยู่ที่ “เจ้าปู่” ที่พำนักในศาลเจ้าปู่นาซ่าว บริเวณปากทางหมู่บ้าน ในพิธีกรรมจะมีการเชิญวิญญาณเจ้าปู่มาเข้าร่างทรง เพื่อมาสื่อสารกับผีขนน้ำ ชาวบ้านจะแต่งกายเป็นวิญญาณของวัวควาย ที่คอยติดตามผู้คนไปตักน้ำหาฟืน จุดเด่นของผีขนน้ำอยู่ที่หน้ากากไม้ มีการเขียนลวดลายสวยงาม ส่วนศูนย์วัฒนธรรมผีขนน้ำ โรงเรียนบ้านนาซ่าว จัดแสดงวัฒนธรรมประเพณีสำคัญของชุมชนคือผีขนน้ำ มีตัวอย่างหน้ากาก และบอกเล่ารายละเอียดสำคัญของประเพณี

จ. เลย

พิพิธภัณฑ์เสมาหินบ้านบุ่งผักก้าม วัดพัทธสีมาราม

พิพิธภัณฑ์เสมาหินบ้านบุ่งผักก้าม วัดพัทธสีมาราม ซึ่งพบเสมาหินกว่า 39 อัน ส่วนใหญ่เป็นหินทรายขาว บางส่วนเป็นหินทรายแดง มีหลากหลายขนาด มีรูปสลักลักษณะใกล้เคียงกับศิลปะทวารวดี จึงคาดว่าน่าจะมีอายุประมาณ 900 – 1,200 ปี ส่วนใหญ่สลักรูปคล้ายสถูปเจดีย์ สามารถจัดกลุ่มตามรูปแบบได้ดังนี้ กลุ่มที่มีรูปทรงใกล้เคียงหินธรรมชาติ กลุ่มที่สลักเป็นแผ่นเรียบมีรูปร่างค่อนข้างแน่นอน กลุ่มที่สลักเป็นหม้อปูรณฆฏะมีสถูปตอนบน กลุ่มที่สลักเป็นหม้อปูรณฆฏะสถูปตอนบนประกอบลายพันธุ์พฤกษา กลุ่มที่สลักเป็นหม้อปูรณฆฏะ 2 ชั้น 3 ชั้น ประกอบลายพันธุ์พฤกษา กลุ่มที่เป็นเสาแปดเหลี่ยมฐานบัวปลายสอบเข้าหากัน และกลุ่มใบเสมาประกอบอักษร

จ. เลย