พิพิธภัณฑ์โรงพยาบาลสมเด็จเจ้าพระยาเป็นพิพิธภัณฑ์ด้านจิตเวชแห่งแรกของไทย เป็นโรงพยาบาลที่สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กระทั่งนายแพทย์หทัย ชิตานนท์ ผู้อำนวยการโรงพยาบาลสมเด็จเจ้าพระยา ได้เล็งเห็นว่าประวัติศาสตร์ของจิตเวชศาสตร์ไทยได้เริ่มต้นขึ้นที่นี่เป็นแห่งแรก เป็นแม่แบบการจิตเวชอย่างแท้จริง สมควรที่จะรวบรวมประวัติ วิวัฒนาการของงานและโรงพยาบาลไว้ จึงได้จัดตั้ง "สถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา" ขึ้น เพื่อเก็บรวบรวมเครื่องมือเครื่องใช้โบราณที่เคยใช้อยู่ในโรงพยาบาลมาจัดแสดงไว้ให้ชนรุ่นหลังได้ศึกษาต่อไป
จ. กรุงเทพมหานคร