จ. แพร่

วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร เป็นวัดเก่าแก่มีที่มาจากสองวัดรวมกัน ได้แก่ วัดพระบาท และวัดมิ่งเมือง เป็นที่ประดิษฐานของพระพุทธโกศัยศิริชัยมหาศากยมุนี พระคู่บ้านคู่เมืองของจังหวัดแพร่ พระวิหารมิงเมือง ซึ่งปัจจุบันได้จัดทำเป็นพิพิธภัณฑ์พระวิหารมิ่งเมือง ภายในเป็นที่ประดิษฐานพระประธานปูนปั้นพุทธศิลป์แบบล้านนาเมืองแพร่ และยังจัดแสดงข้าวของเครื่องใช้ล้านนาที่น่าสนใจหลายอย่าง ภาพถ่ายเก่า วัตถุที่โดดเด่นที่สุดคือพระคัมภีร์ที่ปักด้วยไหม ซึ่งปักถวายโดยแม่เจ้าบัวไหลชายาของพระพิริยเทพวงศ์เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์สุดท้ายนำถวายไว้ให้แก่วัดพระบาทมิ่งเมือง

จ. แพร่

หอวัฒนธรรมนิทัศน์เป็นการดำเนินงานตามที่สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติมอบหมายแต่ละจังหวัดในการสร้างหอวัฒนธรรมเพื่อเป็นศูนย์กลางในการเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมในชุมชน และได้รับการสนับสนุนจากจังหวัดแม่ฮ่องสอนในการจัดแสดงเรื่องราววิถีชีวิตของผู้คน และความเป็นมาท้องถิ่นแม่ฮ่องสอน โดยสำนักงานประถมศึกษาจังหวัดแม่ฮ่องสอนเป็นผู้ดูแล โดยแรกก่อตั้งนั้น อาคารจัดแสดงของหอวัฒนธรรมนิทัศน์ เป็นการปรับจากอาคารเรียนเดิมของโรงเรียนจองคำใต้ แบ่งพื้นที่การใช้สอยออกเป็น 2 ส่วนคือ ชั้นที่ 1 ประกอบด้วยห้องสำนักงาน ชั้นที่ 2 ประกอบด้วยส่วนจัดแสดงในหัวเรื่องต่างๆ ได้แก่ สมัยก่อนประวัติศาสตร์ที่แม่ฮ่องสอน สภาพภูมิประเทศของแม่ฮ่องสอน วิถีชีวิตและความหลากหลายของกลุ่มชนในแม่ฮ่องสอน อย่างไรก็ดี เนื่องจากขาดอัตรากำลังในการบริหารงาน หลังจากเปิดดำเนินการได้ไม่นานนัก จึงเปิดให้บริการเฉพาะกรณีที่มีหนังสือขอเข้าชมเท่านั้น ปัจจุบันได้ปิดตัวลงและในแผนในอนาคตจะใช้อาคารขนาดใหญ่หลังใหม่ที่ปัจจุบันสร้างเสร็จแล้วที่อยู่ในบริเวณใกล้ ๆ กัน เป็นพื้นที่จัดแสดงแห่งใหม่ ส่วนชั้นบนอาคารเดิมดัดแแปลงเป็นโรงละครแทน

จ. แม่ฮ่องสอน

ลักษณะเด่นของวัดจองกลางคือ รูปแบบหลังคาที่ทำซ้อนขึ้นไปหลาย ๆ ชั้น โดยยกจั่วขึ้นแล้วมีหลังคาขนาดเล็กกว่าทิ้งชายครอบลงมาอีกชั้น ส่วนชายหลังคานิยมประดับด้วยสังกะสีเจาะฉลุเป็นลวดลายละเอียดสวยงาม “จอง” เป็นอาคารเอนกประสงค์ของวัด คือเป็นทั้งวิหาร ศาลาการเปรียญ กุฏิพระ ที่ทำวัตรเช้าเย็น โรงครัว และหอฉัน และสำหรับวัดจองกลาง ได้กั้นพื้นที่ส่วนหนึ่งเป็นพิพิธภัณฑ์ ภายในจัดแสดงข้าวของมากมาย อาทิ ตุ๊กตาไม้แกะสลักเป็นรูปคนและสัตว์เกี่ยวกับพระเวสสันดรชาดก ภาพประวัติพระเวสสันดรชาดก ฝีมือช่างไทใหญ่ พระพุทธรูปหินอ่อน พระบัวเข็ม เครื่องลายครามจีน เครื่องเขิน สมุดไทย อาวุธโบราณ หนังสือธรรมภาษาไทใหญ่ เงินตรา ตะเกียง ตุงกระด้าง ภาพถ่ายเก่าของวัด เป็นต้น ภายในพิพิธภัณฑ์แห่งนี้นอกเหนือจากคำอธิบายสิ่งของที่เป็นภาษาไทยและอังกฤษ ยังมีป้ายคำบรรยายวัตถุที่เป็นภาษาไทใหญ่ รวมไปถึงคัมภีร์โบราณภาษาไทใหญ่ที่แผ่กางไว้ให้ได้ชม และชื่อคนไทใหญ่ที่บริจาคสิ่งของบางชิ้น

จ. แม่ฮ่องสอน

วัดพระนอนเป็นวัดเก่าแก่ตั้งอยู่บริเวณทางขึ้นดอยวัดพระธาตุกองมู สร้างขึ้นโดยพญาสิงหนาถราชา ชาวไทใหญ่(นามพม่าว่าชานกะเล นามไทใหญ่ว่าพะก่าเติกซาน) เจ้าเมืององค์แรกของแม่ฮ่องสอน สร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์ที่ท่านได้รับการแต่งตั้งให้เป็นเจ้าเมือง ท่านเป็นผู้ที่เกิดวันอังคารจึงสร้างองค์ไสยาสน์ขึ้นเพื่อให้เป็นพระประธาน วัดพระนอนมีอุโบสถหลังเก่าที่งดงาม สันนิษฐานสร้างราวปี พ.ศ. 2469 สถาปัตยกรรมแบบไทใหญ่ และเป็นหนึ่งในจำนวนโบราณสถานแบบไทใหญ่เพียงแปดหลังในภาคเหนือที่กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนไว้ พิพิธภัณฑ์เจ้าคุณโสภณสามัคคีนุสรณ์ ก่อตั้งขึ้นโดยพระใบฎีกาศาสน์ สาสโน เจ้าอาวาสองค์ที่ 7 ของวัดพระนอน ภายในจัดแสดงโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ ทั้งที่เป็นวัตถุของวัดมาแต่เดิม และมีผู้บริจาค อาทิ พระบรมอัฐิธาตุที่ได้รับพระราชทานจากสมเด็จพระสังฆราชฯพระเครื่องเก่าแก่รุ่นต่าง ๆ พระพุทธรูปทองคำ บาตรพระ ปั๊บสาไทใหญ่ คัมภีร์กรรมวาจาของพระสงฆ์พม่าทำด้วยทองสำริด ถ้วยใส่ข้าวแกงของเจ้าเมืองทำจากญี่ปุ่น กาน้ำชาของเจ้าเมืองแม่ฮ่องสอน ธนบัตรพม่าสมัยเป็นอาณานิคมของอังกฤษ ของส่วนใหญ่มีป้ายคำอธิบายว่าคืออะไร เขียนด้วยลายมือของท่านเจ้าอาวาส

จ. แม่ฮ่องสอน

โรงเรียนแม่สะเรียง “บริพัตรศึกษา” เป็นโรงเรียนเก่าแก่ประจำอำเภอแม่สะเรียง ก่อตั้งขึ้นในปี 2472 เมื่อสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิจ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ได้เสด็จประพาสตรวจราชการมณฑลพายัพ ศูนย์วัฒนธรรมอำเภอและพิพิธภัณฑ์โรงเรียนแม่สะเรียง บริพัตรศึกษา อยู่ในพื้นที่เดียวกันกับห้องพักครูของกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม แบ่งพื้นที่ออกเป็นสามส่วน คือ ส่วนที่พักครู ส่วนจัดแสดงที่เป็นโถงโล่ง และห้องจัดแสดงเล็กในส่วนในสุด โดยในส่วนจัดแสดงที่ติดกับที่พักครู จัดแสดงนิทรรศการเล่าถึงวิถีชีวิตของคนแม่สะเรียง สภาพธรรมชาติของท้องถิ่น สถานที่สำคัญในอำเภอ ประเพณีออกหว่า(ออกพรรษา) และเรื่องราวเกี่ยวกับผ้าทอกะเหรี่ยง ส่วนห้องเล็กด้านใน ภายในมีตู้กระจกจัดแสดงของใช้พื้นบ้าน อาทิ น้ำบวย เตารีดโบราณ ตาชั่งโบราณ เครื่องดนตรีพื้นเมือง เดิมส่วนจัดแสดงดังกล่าวจัดขึ้นเพื่อใช้เป็นสื่อการเรียนการสอนในวิชาสังคมศึกษาของโรงเรียน ต่อมาได้รับการสนับสนุนงบประมาณบางส่วนจากสำนักงานวัฒนธรรมอำเภอเพื่อจัดตั้งเป็นศูนย์วัฒนธรรมอำเภอแม่สะเรียงอีกทางหนึ่ง

จ. แม่ฮ่องสอน

อาคารพิพิธภัณฑ์ ใช้อาคารเรือนไม้ที่ทำการของเจ้าหน้าที่การเงินและงบประมาณและพลาธิการ สถานีตำรวจภูธรแม่สะเรียง เป็นห้องจัดแสดงวัตถุต่างๆ เช่น อาวุธปืน วิทยุสื่อสาร เครื่องหมาย อาภรณ์ภัณฑ์ ตลอดจนเครื่องมือเครื่องใช้ในสถานีตำรวจ พร้อมกับการจัดนิทรรศการการเล่าขานเรื่องราวประวัติศาสตร์การก่อตั้งวงการตำรวจไทย ภายใต้พระบารมี และพระมหากรุณาธิคุณแห่งองค์พระมหากษัตริย์แห่งสยาม ประวัติตำรวจสถานีตำรวจภูธรแม่สะเรียง ทำเนียบผู้ดำรงตำแหน่งอธิบดีและผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ ทำเนียบผู้ดำรงตำแหน่งหัวหน้าสถานีตำรวจแม่สะเรียงตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

จ. แม่ฮ่องสอน

พิพิธภัณฑ์ชนเผ่า ศูนย์ศิลปาชีพจังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้รับงบประมาณจากเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอนสร้างอาคารสูง 3 ชั้นเ เพื่อใช้เป็นศูนย์จำหน่ายสินค้าและพิพิธภัณฑ์ ชั้นล่าง จำหน่ายผลิตภัณฑ์จากศูนย์ศิลปาชีพจังหวัดแม่ฮ่องสอน และมีการสาธิตการทอผ้าจากช่างทอพื้นบ้านด้วย ชั้นที่สอง เป็นห้องทรงงาน และนิทรรศการเฉลิมพระเกียรติ แสดงพระราชกรณียกิจด้านการพัฒนา และโครงการพัฒนาตามพระราชดำริ จังหวัดแม่ฮ่องสอน ชั้นที่สาม เป็นพิพิธภัณฑ์ชนเผ่า แสดงให้เห็นถึงความหลากหลายของกลุ่มชาติพันธุ์ที่อยู่แม่ฮ่องสอน โดยจัดแสดงวิถีชีวิต ของชนเผ่าต่าง ๆ 6 เผ่า ได้แก่ ลีซู ลาหู่ ม้ง ลัวะ ไทยใหญ่ และปกากะญอหรือกะเหรี่ยง โดยแบ่งส่วนจัดแสดงแยกตามแต่ละเผ่า จำลองบ้าน มีหุ่นชนเผ่าที่แสดงเสื้อผ้าเครื่องแต่งกายประจำเผ่า เครื่องมือเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน อาหารการกิน ผ้าทอ เป็นต้น ส่วนด้านนอกอาคารจัดแสดงบ้านจำลองของชนเผ่าทั้ง 6 เผ่าอีกด้วย

จ. แม่ฮ่องสอน

เล่าต่อกันมาว่าที่มาของชื่อ “ปางหมู” มาจากเดิมอาณาบริเวณนี้เป็นโป่งดินติดกับลำน้ำปาย มีหมูป่ามาหากินบริเวณนี้เป็นจำนวนมาก จึงเป็นที่มาของชื่อหมู่บ้าน โดยเพี้ยนจาก “โป่งหมู” เป็น “ปางหมู” ปัจจุบันโป่งหมูตั้งอยู่บนพื้นที่สาธารณะเรียกว่า “นาจอง” ส่วนวัดปางหมูเป็นวัดเก่าแก่ ตามประวัติระบุว่าสร้างราว พ.ศ. 2101 มีศรัทธาเป็นกลุ่มชาวไทใหญ่ โบราณสถานภายในวัดทั้งโบสถ์ วิหาร พระประธาน และสถูปเจดีย์ล้วนได้รับอิทธิพลศิลปะแบบไทใหญ่ พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดปางหมู จัดแสดงข้าวของเครื่องใช้ดั้งเดิมของกลุ่มชาติพันธุ์ไทใหญ่ ที่สะท้อนวิถีเกษตรกรรม เครื่องแต่งกายไทใหญ่ และวัตถุทางศาสนาของวัด

จ. แม่ฮ่องสอน

สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง ก่อตั้งในปี 2523 ในนามศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาวัฒนธรรม ต่อมาในปี 2524 เปลี่ยนเป็นศูนย์วัฒนธรรม จนกระทั้งในปี 2542 ได้เปลี่ยนเป็นสำนักศิลปวัฒนธรรม และในปี 2547 ได้เปลี่ยนเป็นสำนักศิลปะและวัฒนธรรม โดยมีปรัชญาที่จะเป็นแหล่งเรียนรู้ทางศิลปวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อท้องถิ่น โดยมีการศึกษา ค้นคว้า วิจัย และการจัดทำฐานข้อมูลเกี่ยวกับศิลปวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น รวมถึงการจัดกิจกรรมทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม และบูรณาการความร่วมมือกับภาคส่วนต่าง ๆ ในการสร้างสรรค์และเผยแพร่ความรู้

จ. ลำปาง

วัดพระเจ้าทันใจ มีอาคารเก่าที่ถูกย้ายมาอนุรักษ์ไว้ 2 หลัง คือ หอธรรม เป็นเรือนไม้สองชั้น หลังคายอดทรงปราสาท เดิมอยู่ที่วัดศรีบุญโยง โดยครูบาปินดา และเจ้าหลวงบุญวาทย์วงศ์มานิต เจ้านครลำปาง สร้างขึ้นเมื่อปี 2451 ภายหลังทรุดโทรมหนักทางวัดจึงได้ขอผาติกรรมมาอนุรักษ์ไว้ ส่วนอีกหลังคือ พิพิธภัณฑ์สินานนท์ เดิมเป็นตุ๊ข้าว (ยุ้งข้าว) ของหลวงกำจรวานิช (กิมเฉียน สินานนท์) และคุณนายบุญชู คหบดีเมืองลำปาง สร้างขึ้นตั้งแต่ปี 2440 ภายหลังทายาทได้นำมาถวายวัด และทำการอนุรักษ์ใหม่ ปัจจุบันจัดเป็นพิพิธภัณฑ์ชีวิตชาวนา จัดแสดงเครื่องมือทำนา ทอผ้า หั่นยาสูบ ตีเหล็ก เครื่องครัว พิมพ์ดีด เครื่องจักรสาน เครื่องดนตรีพื้นบ้าน ไปจนถึงกระดูกช้าง

จ. ลำปาง

จ. แพร่