วัดพระฝาง หรือ วัดพระฝางสวางคบุรีมุนีนาถ เป็นวัดเก่าแก่ที่สร้างมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย นับว่าเป็นกลุ่มโบราณสถานของเมืองฝางสวางคบุรี (สวางคบุรี สันนิษฐานว่าเพี้ยนมาจาก สวรรคบุรี) เพียงแห่งเดียวที่ยังคงเหลืออยู่ ภายในบริเวณวัดมีโบราณวัตถุสถานมากมาย อาทิ เจดีย์พระธาตุพระฝาง พระอุโบสถมหาอุด (มีทางเข้าออกทางเดียว) พระวิหารใหญ่ และพิพิธภัณฑ์วัดพระฝาง ซึ่งเก็บรวบรวมโบราณวัตถุศิลปวัตถุ พระพุทธรูป สิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ รวมถึงการเล่าเรื่องราวของวัดพระฝางและเมืองฝางสวางคบุรี

จ. อุตรดิตถ์

พิพิธภัณฑ์พระยาพิชัยดาบหัก ตั้งอยู่บริเวณหน้าศาลากลางจังหวัดอุตรดิตถ์ โดยมีอนุสาวรีย์ของพระยาพิชัยดาบหักตั้งอยู่ด้านหน้า ภายในพิพิธภัณฑ์จัดแสดงอัตชีวประวัติของพระยาพิชัยดาบหัก ประวัติการสู้รบ แบบจำลองสนามรบ วิถีชีวิตของผู้คนในสมัยกรุงศรีอยุธยา อาวุธประเภทต่าง ๆ ของพระยาพิชัยดาบหัก และเหรียญพระยาพิชัยดาบหักรุ่นต่าง ๆ รวมถึงเครื่องมือเครื่องใช้ในสมัยโบราณ นอกจากนี้ยังมีจุดจำหน่ายวัตถุมงคลและของที่ระลึกให้นักท่องเที่ยวสามารถหาซื้อได้อีกด้วย

จ. อุตรดิตถ์

จ. อุตรดิตถ์

วัดมงคลนิมิต หรือที่ชาวบ้านมักนิยมเรียกกันว่า วัดเหนือ สร้างเมื่อปี 2464 ปูชนียวัตถุสำคัญของวัดคือ พระพุทธมณีศรีมงคล พระประธานในพระอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ไม่ทราบแน่ชัดว่าสร้างขึ้นเมื่อสมัยใด เป็นที่เคารพบูชาของชาวบ้านเป็นอย่างมาก ในปี 2548 คณะกรรมการวัดและชาวบ้านได้พร้อมใจกันก่อสร้างหอพิพิธภัณฑ์ สำหรับเก็บวัตถุโบราณ ของเก่า และข้าวของเครื่องใช้ต่าง ๆ เพื่อให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของท้องถิ่น

จ. อุตรดิตถ์

พิพิธภัณฑ์บ้านเกิดพระยาพิชัย ตั้งอยู่ที่บ้านห้วยคา อำเภอพิชัย เป็นสถานที่จำลองบ้านเกิดของพระยาพิชัยดาบหัก เรียกว่า เรือนพระยาพิชัย ทำจากไม้สักแท้ทั้งหลัง ภายในจัดแสดงเรื่องราวเกี่ยวกับชีวประวัติของพระยาพิชัยดาบหัก รูปปั้นพระยาพิชัย รูปลำดับทายาทของพระยาพิชัย และการจำลองเรือนนอน เรือนครัว หอพระ และหอนาก ส่วนด้านข้างพิพิธภัณฑ์จะมีสถูปเจดีย์ทรงพระปรางค์และอนุสาวรีย์ของพระยาพิชัยดาบหักให้ผู้คนมาสักการะบูชา

จ. อุตรดิตถ์

พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นพญาปาด จัดสร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์แด่ท่านพญาปาด ผู้ก่อตั้งเมืองน้ำปาด เป็นพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นที่เก็บรักษาและจัดแสดงโบราณวัตถุศิลปวัตถุ สิ่งของ ข้าวของเครื่องใช่ต่าง ๆ ในสมัยโบราณ โดยการบอกเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับพญาปาด ประวัติศาสตร์ วิถีชีวิต ภูมิปัญญา และวัฒนธรรมท้องถิ่นของบ้านน้ำปาด เพื่อเผยแพร่ให้ประชาชนเกิดความเข้าใจและเห็นคุณค่าในมรดกวัฒนธรรมของท้องถิ่น

จ. อุตรดิตถ์

หมู่บ้านจะแลเป็นชุมชนชาวลาหู่ ที่อพยพมาจากบริเวณรอยต่ออำเภอแม่ฟ้าหลวง "ซุ้มดินศิลปวัฒนธรรม วิถีชีวิตชนเผ่าบ้านจะแล" หรือพิพิธภัณฑ์ชาวเขาที่สร้างขึ้นเมื่อปี 2545 โดยความร่วมมือของศูนย์วัฒนธรรมกระจกเงา และชาวบ้านจะแล เพื่อบอกเล่าเรื่องราว วิถีวัฒนธรรม ประเพณี และแสดงอัตลักษณ์ความเป็นชาวลาหู่ ท่ามกลางกระแสพัฒนาหลักในปัจจุบัน ลักษณะของพิพิธภัณฑ์เป็นซุ้มดินขนาดใหญ่จำนวน 4 หลัง และเรือนไม้ไผ่อีก 2 เรือน แบ่งเป็นซุ้มแสดงประเพณี วัฒนธรรมและวิถีชีวิต ห้องฉายภาพวิดีโอสารคดีชนเผ่า ซุ้มศิลปะและภาพถ่าย และร้านค้าชุมชน  โดยผู้ชมจะได้เข้าชมวิดีโอข้อมูลชนเผ่าที่ห้องฉายภาพ เพื่อปูความรู้เกี่ยวกับประวัติความเป็นมา และวิถีชีวิตของชาวเขาเผ่าต่างๆ ในพื้นที่ห้วยแม่ซ้าย ถัดจากห้องฉายภาพจะเป็นซุ้มพิพิธภัณฑ์ที่บอกเล่าเรื่องราวผ่านสิ่งของเครื่องใช้ เครื่องดนตรี และของเล่นนานาชนิด นอกจากนี้ยังมีเครื่องแต่งกายของชนเผ่าจัดแสดงไว้อย่างสวยงาม สิ่งของเครื่องใช้ที่นำมาจัดแสดงนี้ เป็นข้าวของที่ชาวบ้านในชุมชนเต็มใจมอบให้พิพิธภัณฑ์เพื่อใช้เป็นวิทยาทานแก่บุคคลภายนอก นอกจากพิพิธภัณฑ์แล้ว เยาวชนในหมู่บ้านยังรวมกลุ่มกันจัดการท่องเที่ยวในชุมชน โฮมสเตย์ มัคคุเทศก์ท้องถิ่น การแสดงวัฒนธรรม และกลุ่มศิลปหัตถกรรม เพื่อรองรับผู้มาเยี่ยมเยือนที่อยากเรียนรู้และสัมผัสกับวิถีชีวิตชนเผ่า

จ. เชียงราย

พิพิธภัณฑ์อูบคำ ก่อตั้งขึ้นโดยอาจารย์จุลศักดิ์ สุริยะไชย ที่เปิดบ้านพักของตนเองต้อนรับผู้คนที่ปรารถนาเข้ามาสัมผัสกับ “มรดกล้ำค่าของอาณาจักรล้านนาโบราณ และความหลากหลายของเสื้อผ้าอาภรณ์ของชนชาติไตเผ่าต่างๆ ในอาณาจักรล้านนา” คำว่า อูบคำ เป็นชื่อที่มาจากอูบทองคำที่อาจารย์จุลศักดิ์ ได้รับเป็นมรดกตกทอดจากบิดา ซึ่งสืบเชื้อสายจากพระยาสุลวฤาชัย (หนานทิพย์ช้าง) เจ้านครลำปาง (พ.ศ. 2275-2301) พิพิธภัณฑ์ประกอบด้วย 3 อาคารหลัก ได้แก่ (1) คุ้มอูบคำที่จัดแสดงเครื่องเงิน ผ้าในราชสำนัก เครื่องเขิน และเครื่องประดับอาคาร (2) คุ้มบัวเลื่อน (ชื่อได้มาจาก “บัว” ซึ่งเป็นนามของบิดา และ “เลื่อน” เป็นนามของมารดา) ในคุ้มบัวเลื่อนนี้จัดแสดงผ้าโบราณของชนชาติไทเผ่าต่างๆ บางชิ้นอายุกว่า 200 ปี และ (3) คุ้มเจ้าฟ้า มีบัลลังก์ทองจากรัฐฉานเป็นงานประณีตศิลป์ชิ้นเด่นของอาคารจัดแสดงนี้ ข้าวของต่างๆ ได้มาจากทั้งในและต่างประเทศ อาทิ พม่า สิบสองปันนา วัตถุต่างๆ ที่ซื้อมาจากต่างประเทศยังนำมาขาย เพื่อนำเงินมาใช้ในกิจการของพิพิธภัณฑ์ แต่หากวัตถุชิ้นนั้นๆ มีความงามหรือมีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์ อาจารย์จะเก็บวัตถุดังกล่าวไว้เป็นของสะสมในพิพิธภัณฑ์ พิพิธภัณฑ์ยังเปิดให้เช่าสถานที่จัดการแสดงและงานเลี้ยงต่างๆ

จ. เชียงราย

อุทยานศิลปะวัฒนธรรมแม่ฟ้าหลวง หรือที่ยรู้จักในชื่อ “ไร่แม่ฟ้าหลวง” เดิมเป็นสถานที่ทำการของมูลนิธิส่งเสริมผลผลิตชาวเขาไทย ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เพื่อหาตลาดให้งานหัตถกรรมที่เป็นศิลปะของชาวไทยภูเขา และเคยทำหน้าที่เสมือน “บ้าน” สำหรับผู้นำเยาวชนชาวเขาจากหมู่บ้านห่างไกล ที่ได้รับพระราชทานทุนเล่าเรียนได้ฝึกวิชาชีวิตจากการอยู่ร่วมกัน ก่อนจะเติบโตแยกย้ายกันไปพัฒนาหมู่บ้านของตนเอง ต่อมาโครงการนี้ได้สิ้นสุดลง ไร่แม่ฟ้าหลวงจึงเปลี่ยนเป็น “อุทยานศิลปะวัฒนธรรมแม่ฟ้าหลวง” เพื่อเป็นศูนย์กลางด้านศิลปวัฒนธรรมล้านนาของไทย ปัจจุบันอุทยานศิลปะวัฒนธรรมแม่ฟ้าหลวงเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรมที่สำคัญของภาคเหนือ เปิดให้นักท่องเที่ยวชมงานพุทธศิลป์เก่าแก่ โบราณวัตถุอายุนับศตวรรษ ศิลปวัตถุรังสรรค์จากไม้สัก มีอาคารสถาปัตยกรรมล้านนาที่งดงามท่ามกลางความเขียวชอุ่ม ร่มรื่นของพรรณไม้ท้องถิ่นบนพื้นที่ 150 ไร่ จุดเด่นคือ "หอคำ" สถาปัตยกรรมล้านนาที่ได้รับแรงบันดาลใจจากวัดปงสนุก อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง และ "หอแก้ว" อาคารจัดแสดงนิทรรศการถาวรเกี่ยวกับไม้สัก รวมไปถึงงานศิลปะอันวิจิตรต่างๆ ที่นำมาใช้ในการพระศาสนา เริ่มจากตัวอาคารของวัดวาอาราม เครื่องตกแต่ง และเครื่องใช้ในพิธีกรรมต่างๆ จนถึงองค์พระพุทธรูป

จ. เชียงราย

สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวอทยาลัยราชภัฏเชียงราย แต่เดิมมีชื่อเรียกว่า ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม ที่ประกอบด้วยสำนักงานและอาคารหอนิทรรศการ เพื่อจัดนิทรรศการหมุนเวียน โดยมีที่มาจากความพยายามร่วมกับศิลปินชาวเชียงรายในอันที่จะได้มีหอศิลป์เกิดขึ้นในจังหวัดเชียงราย จึงได้มีการจัดสร้างอาคารขึ้นหลังหนึ่งให้เป็น ”หอนิทรรศการ” สำหรับจัดนิทรรศการหมุนเวียนตลอดทั้งปี และได้เป็นสถานที่จัดงานนิทรรศการครั้งสำคัญ “ศิลปะสล่าเชียงราย” เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2542 ในโอกาสครบรอบ 25 ปีของสถาบันราชภัฏเชียงราย นับเป็นงานที่ยิ่งใหญ่อีกงานหนึ่งและต่อมาผู้บริหารของสถาบัน ผศ.ดร.มาณพ ภาษิตวิไลธรรม ในขณะนั้น ได้เห็นถึงความสำคัญของการที่จะต้องมีแหล่งสะสมและจัดแสดงผลงานศิลปกรรมร่วมสมัยของศิลปินในท้องถิ่น จึงได้มีการสร้างอาคารเพิ่มคือหอศิลปะ “CHIANGRAI ART MUSEUM” ขึ้น เปิดอย่างเป็นทางการในวันที่ 6 สิงหาคม 2547 ในวโรกาสเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ เรียกได้ว่าเป็นหอศิลป์แห่งแรกของจังหวัดเชียงราย

จ. เชียงราย

พิพิธภัณฑ์ผ้าทอล้านนาเชียงแสน ก่อตั้งขึ้นโดยพระครูไพศาลพัฒนาภิรัต เจ้าอาวาสวัดพระธาตุผาเงา และคณะศรัทธา ที่เล็งเห็นความสำคัญของการอนุรักษ์และฟื้นฟูผ้าทอ ท่านได้เริ่มส่งเสริมการทอผ้าลายพื้นเมืองเชียงแสนให้คงไว้เพื่อเป็นการอนุรักษ์ศิลปพื้นบ้าน และส่งเสริมและฟื้นฟูการทอผ้าถือเป็นการสร้างอาชีพและรายได้แก่ชาวบ้าน พร้อมๆกันนั้นก็ร่วมกันจัดตั้ง "พิพิธภัณฑ์ผ้าทอล้านนา เชียงแสน" ขึ้นเมื่อปี 2539  อาคารพิพิธภัณฑ์เป็นเรือนไม้สองชั้นใต้ถุนโล่ง ชั้นบนจัดแสดง ผ้าทอลวดลายแบบต่าง ๆ ใต้ถุนอาคารเป็นโรงทอผ้า ต่อมาในปี 2557 ได้มีการบูรณะและเพิ่มเติมพื้นที่ใช้สอยของอาคารและการจัดแสดง และล่าสุดได้ปรับปรุงการจัดอีกครั้งเมื่อปี พ.ศ. 2561 ภายใต้ความร่วมมือกับเครือข่ายพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นล้านนา ที่ได้รับการสนับสนุนจากศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การหาชน) มีโกมล พานิชพันธ์ ซึ่งเป็นผู้รับผิดชอบหลักในการปรับปรุงนิทรรศการ ภายในนำเสนอเกี่ยวกับการตระเตรียมเส้นใย การทอผ้า โดยจัดแสดงอุปกรณ์ต่าง ๆ ในแต่ละขั้นตอน นำเสนอลวดลายผ้าเชียงแสนที่แตกต่างกัน ผืนผ้าและการนุ่ง รวมถึงนำเสนอผ้าที่เป็นของชาวบ้านกับผ้าสำคัญในทางศาสนา และผืนผ้าทอขนาดยาวที่เป็นผ้าที่ช่างไท-ยวนในแต่ละถิ่นร่วมทอกันไว้เป็นผืนยาว  

จ. เชียงราย

หอวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติกาญจนาภิเษกจังหวัดเชียงราย จัดตั้งขึ้นเนื่องในวโรกาสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงครองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี เปิดดำเนินงานอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 2 เมษายน 2539 โดยใช้อาคารศาลากลางหลังเก่าเป็นสถานที่จัดแสดง มีองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงรายดูแลรักษา บริหาร จัดการ การจัดแสดงแบ่งเป็นห้องต่าง ๆ จำนวน 6 ห้อง ได้แก่ ห้องที่ 1 "พระมหากรุณาธิคุณในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รอยพระบาท" นำเสนอในลักษณะนิทรรศการถาวรเกี่ยวกับพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ และพระบรมวงศานุวงศ์ในพื้นที่จังหวัดเชียงราย ห้องที่ 2 "ประวัติความเป็นมาของเมืองเชียงราย" ห้องที่ 3 "ชนพื้นเมืองและกลุ่มชาติพันธุ์" นำเสนอความหลากหลายของกลุ่มชาติพันธุ์ที่อยู่ในจังหวัดเชียงราย ห้องที่ 4 "ภาษาและวรรณกรรม" นำเสนอเอกสารโบราณ ที่แสดงถึงวัฒนธรรมทางภาษาและภูมิปัญญาของบรรพบุรุษชาวล้านนา ห้องที่ 5 "วัฒนธรรม 5 เชียง" นำเสนอ วิถีชีวิตของกลุ่มชนในอดีตและปัจจุบันที่อาศัยใน ห้าเชียง ได้แก่เชียงราย เชียงใหม่ เชียงตุง เชียงรุ่ง (สิบสองปันนา) เชียงทอง (หลวงพระบาง) ห้องที่ 6 "สี่เหลี่ยมเศรษฐกิจ" นำเสนอโดยหุ่นจำลอง ภาพถ่าย และคอมพิวเตอร์ ในเรื่องโครงการสี่เหลี่ยมเศรษฐกิจ เบื้องหลังการรวมตัวของทั้ง 4 ประเทศ คือ ไทย จีน ลาว และพม่า และศักยภาพของเมืองเชียงรายกับโครงการดังกล่าว

จ. เชียงราย