จารึกวัดพระเสด็จ

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

จารึกหลักที่ 15 ศิลาจารึกวัดพระเสด็จ จังหวัดสุโขทัย, ศิลาจารึกวัดพระเสด็จ พุทธศักราช 2068, สท. 12, 99/303/2550

อักษรที่มีในจารึก

ไทยสุโขทัย, ขอมสุโขทัย

ศักราช

พุทธศักราช 2068

ภาษา

บาลี, ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 4 ด้าน ด้านที่ 1 มี 36 บรรทัด ด้านที่ 2 มี 30 บรรทัด ด้านที่ 3 มี 23 บรรทัด ด้านที่ 4 มี 28 บรรทัด

วัตถุจารึก

หินแปร

ลักษณะวัตถุ

แผ่นรูปใบเสมา (ชำรุด)

ขนาดวัตถุ

กว้าง 35 ซม. สูง 177 ซม. หนา 21 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “สท. 12”
2) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 1 กำหนดเป็น “จารึกหลักที่ 15 ศิลาจารึกวัดพระเสด็จ จังหวัดสุโขทัย”
3) ในหนังสือ จารึกสมัยสุโขทัย กำหนดเป็น “ศิลาจารึกวัดพระเสด็จ พุทธศักราช 2068”
4) พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กาญจนาภิเษก กำหนดเป็น “99/303/2550”

ปีที่พบจารึก

พุทธศักราช 2430

สถานที่พบ

วัดพระเสด็จ (ไม่ปรากฏว่าหมายถึงวัดไหนในปัจจุบัน) จังหวัดสุโขทัย

ผู้พบ

หลวงสโมสรพลการ ต่อมาเป็นนายพลโท พระยาสโมสรสรรพการ (ทัด สิริสัมพันธ์)

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กาญจนาภิเษก ตำบลคลองห้า อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี (สำรวจข้อมูล 6 กันยายน 2566)

พิมพ์เผยแพร่

1) ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 1 ([กรุงเทพฯ] : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2521), 155-163.
2) จารึกสมัยสุโขทัย (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2526), 367-380.

ประวัติ

จารึกหลักนี้พบที่วัดพระเสด็จ (ไม่ปรากฏว่าหมายถึงวัดไหนในปัจจุบัน) เชิงเขาทางด้านทิศใต้ จังหวัดสุโขทัย เมื่อปี พ.ศ. 2430 ส่งมายังพิพิธภัณฑสถาน กรุงเทพฯ แล้วย้ายมาเก็บรักษาไว้ที่หอพระสมุดฯ คราวเดียวกับหลักศิลาจารึกวัดเขมา (สท. 11, หลักที่ 14) จารึกด้านที่ 1 บรรทัดที่ 1 ตอนต้นบรรทัด เป็นจารึกอักษรขอม ภาษาบาลี มี 4 คำ นอกจากนั้นเป็นอักษรไทยสุโขทัย ภาษาไทย ด้านที่ 4 ได้จารึกที่หลังเมื่อ พ.ศ. 2068 เนื่องจากด้านที่ 3 ซึ่งจารึกไว้แล้วนั้น ชำรุดหินแตกทำให้เรื่องกัลปนาหายไป จึงได้จารึกใหม่

เนื้อหาโดยสังเขป

นายพันเทพรักษาและนายพันสุริยามาตย์พร้อมด้วยภรรยา และท่านเจ้าขุนหลวงมหาเพียรประญา สถาปนาพระวิหาร ตลอดจนการบำเพ็ญกุศลต่างๆ ในสถานารามคาม

ผู้สร้าง

นายพันเทพรักษา, นายพันสุริยามาตย์พร้อมด้วยภรรยาและท่านเจ้าขุนหลวงมหาเพียรประญา

การกำหนดอายุ

ข้อความจารึกด้านที่ 4 บรรทัดที่ 1-3 บอกวัน เดือน ปี ซึ่งตรงกับ วันศุกร์ที่ 7 เมษายน พ.ศ. 2068

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : วชรพร อังกูรชัชชัย และดอกรัก พยัคศรี, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2546, จาก :
1) ยอร์ช เซเดส์, “ศิลาจารึกวัดพระเสด็จ,” ใน จารึกสมัยสุโขทัย (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2526), 367-380.
2) ยอร์ช เซเดส์, “หลักที่ 15 ศิลาจารึกวัดพระเสด็จ จังหวัดสุโขทัย,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 1 : เป็นจารึกกรุงสุโขทัยที่ได้พบก่อน พ.ศ. 2467 ([กรุงเทพฯ] : คณะกรรมการพิจารณาและจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, 2521), 155-163.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายความละเอียดสูงจากการสำรวจภาคสนาม : ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, สำรวจเมื่อ 21 กุมภาพันธ์ 2566