จารึกวัดมหาพฤฒาราม 3

หลักที่ 214 จารึกบนหินอ่อน

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ไม่ปรากฏศักราช

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 7 บรรทัด

หินอ่อน สีขาว

แผ่นสี่เหลี่ยมผืนผ้า

กว้าง 29 ซม. สูง 12 ซม. หนา 1 ซม.

ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 2 กำหนดเป็น “หลักที่ 214 จารึกบนหินอ่อน”

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ผนังด้านขวา ในพระอุโบสถวัดมหาพฤฒาราม แขวงมหาพฤฒาราม เขตบางรัก กรุงเทพมหานคร

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ผนังด้านขวา ในพระอุโบสถวัดมหาพฤฒาราม แขวงมหาพฤฒาราม เขตบางรัก กรุงเทพมหานคร

ประชุมศิลาจารึกภาคที่ 6 ตอนที่ 2 (กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2521), 57-58.

จารึกหลักนี้ นายประสาร บุญประคอง เป็นผู้อ่าน โดยมีการตีพิมพ์ลงใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 2 ใน พ.ศ. 2521 โดยเรียกว่า “หลักที่ 214 จารึกบนหินอ่อน” ซึ่งเป็นหลักหนึ่งในจำนวน 13 หลักที่ผนังด้านขวาและซ้ายในพระอุโบสถวัดมหาพฤฒาราม จารึกทั้งหมดล้วนทำจากหินอ่อนและมีขนาดใกล้เคียงกันมาก เนื้อความต่อเนื่องกัน คือ อธิบายถึงแนวทางการปฏิบัติในการถือผ้าและการถือธุดงค์ (ดูรายละเอียดได้ใน จารึกวัดมหาพฤฒาราม 1-13) วัดมหาพฤฒาราม ได้รับการปฏิสังขรณ์โดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. 4) เนื่องจากเมื่อครั้งที่ทรงอยู่ในเพศบรรพชิต ได้เสด็จมาพระราชทานผ้าป่าที่วัดแห่งนี้ พระอธิการแก้วซึ่งเป็นเจ้าอาวาสได้ทำนายว่าพระองค์จะได้ขึ้นครองราชย์ จึงทรงปฏิญาณว่าถ้าได้แผ่นดินจะทรงมาสร้างวัดให้ใหม่ ในเวลาต่อมาจึงโปรดให้พระอธิการแก้วเป็น “พระมหาพฤฒาจารย์” และสร้างพระอารามใหม่ โดยเริ่มก่อสร้างตั้งแต่ พ.ศ. 2397-2409 สำหรับพระอุโบสถซึ่งพบจารึกนั้น มีลักษณะทางสถาปัตยกรรมแบบรัชกาลที่ 4 ตัวอาคารมีขนาดใหญ่ หน้าบันเป็นรูปมงกุฎมีฉัตรขนาบ ประดิษฐานในบุษบกซึ่งเป็นพระลัญจกรประจำรัชกาลที่ 4 พระประธานภายในพระอุโบสถเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย

อธิบายถึงการปิณฑิปาติกธุดงค์ คือ ยินดีแต่เที่ยวบิณฑบาตเลี้ยงชีวิต

ไม่ปรากฏหลักฐาน

รศ. ดร. สุภาพรรณ ณ บางช้าง ได้กล่าวถึงจารึกนี้ในหนังสือ “วิวัฒนาการงานเขียนภาษาบาลีในประเทศไทย : จารึก ตำนาน พงศาวดาร สาส์น ประกาศ” ว่าน่าจะถูกจารึกขึ้นในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ครองราชย์ พ.ศ. 2411-2453)

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2548, จาก :
ประสาร บุญประคอง, “หลักที่ 214 จารึกบนหินอ่อน,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 2 : ประมวลจารึกสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง (กรุงเทพฯ : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, 2521), 57-58.

ภาพถ่ายจารึกจาก : ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 2 (กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2521)