จารึกที่เสาหอระฆัง พระปฐมเจดีย์ หอที่ ๑ แผ่นที่ ๒

จารึกที่เสาหอระฆัง พระปฐมเจดีย์ ๒

ขอมธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ไม่ปรากฏศักราช

จำนวนด้าน ๑ ด้าน มี ๖ บรรทัด

หิน

แผ่นรูปสี่เหลี่ยม

กว้าง ๔๓.๕ ซม. ยาว ๒๒.๕ ซม.

ในหนังสือ จารึกที่องค์พระปฐมเจดีย์ กำหนดเป็น “ขท. ๒”

ไม่ปรากฏหลักฐาน

หอระฆัง หอที่ ๑ (นับจากวิหารตะวันออกเวียนขวากับองค์พระเจดีย์) วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร ตำบลพระปฐมเจดีย์ อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม

ไม่ปรากฏหลักฐาน

หอระฆัง หอที่ ๑ (นับจากวิหารตะวันออกเวียนขวากับองค์พระเจดีย์) วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร ตำบลพระปฐมเจดีย์ อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม

จารึกที่องค์พระปฐมเจดีย์ (กรุงเทพฯ : จุฑารัตน์การพิมพ์, ๒๕๒๘), ๒๕๙-๒๗๓.

หอระฆังบริเวณระเบียงพระปฐมเจดีย์มีจำนวน ๒๔ หอ เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค) สันนิษฐานว่าเริ่มสร้างในสมัย ร. ๔ โดยแล้วเสร็จในสมัย ร. ๕ ต่อมาในสมัย ร. ๖ มีการซ่อมแซมเนื่องจากชำรุดทรุดโทรมลงมาก จารึกที่เสาหอระฆังทุกหอนั้น มีจารึก ๑ แผ่น ในทุกเสาของหอระฆัง ดังนั้น ใน ๑ หอ จึงมีจารึกจำนวน ๔ แผ่น ทุกแผ่นมีข้อความ ๖ บรรทัด ๒ บรรทัดแรกเป็นภาษาบาลี  อีก ๔ บรรทัดเป็นคำแปลของภาษาบาลี ในทุกๆ หอระฆังนั้น จารึก ๓ แผ่นแรก จะมีท่อนบนเป็นจารึกอักษรขอม ภาษาบาลี ท่อนล่างเป็นโคลงไทย โคลง ๔ สุภาพ ซึ่งเป็นคำแปลของภาษาบาลีท่อนบน ส่วนจารึกแผ่นที่ ๔ ของหอระฆังแต่ละหลังนั้น จะมีท่อนแรกเป็นจารึกภาษาบาลีและท่อนล่างเป็นภาษาไทยเหมือนแผ่นที่ ๑-๓ แต่จะจารด้วยอักษรมอญ ธรรมอีสาน หรือไทยน้อย คละกันไป

เสียงระฆังจะช่วยเรียกเทวดาและมนุษย์ มาบูชาพุทธเจดีย์แห่งนี้

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ตามประวัติการสร้างหอระฆังซึ่งมีข้อสันนิษฐานว่า น่าจะเริ่มขึ้นตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๔ โดยแล้วเสร็จในสมัยรัชกาลที่ ๕ และมีการปฏิสังขรณ์ในรัชกาลที่ ๖ ดังนั้น จารึกนี้จึงน่าจะถูกสร้างขึ้นภายในช่วงเวลาดังกล่าว

ภาพถ่ายจารึกจาก : โครงการพัฒนาฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ ๑๘-๑๙ กันยายน ๒๕๕๖