จารึกที่เสาหอระฆัง พระปฐมเจดีย์ หอที่ 1 แผ่นที่ 2

จารึกที่เสาหอระฆัง พระปฐมเจดีย์ 2

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์, ขอมธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ไม่ปรากฏศักราช

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 6 บรรทัด

หิน

แผ่นรูปสี่เหลี่ยม

กว้าง 43.5 ซม. ยาว 22.5 ซม.

ในหนังสือ จารึกที่องค์พระปฐมเจดีย์ กำหนดเป็น “ขท. 2”

ไม่ปรากฏหลักฐาน

หอระฆัง หอที่ 1 (นับจากวิหารตะวันออกเวียนขวากับองค์พระเจดีย์) วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร ตำบลพระปฐมเจดีย์ อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม

ไม่ปรากฏหลักฐาน

หอระฆัง หอที่ 1 (นับจากวิหารตะวันออกเวียนขวากับองค์พระเจดีย์) วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร ตำบลพระปฐมเจดีย์ อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม

จารึกที่องค์พระปฐมเจดีย์ (กรุงเทพฯ : จุฑารัตน์การพิมพ์, 2528), 259-273.

หอระฆังบริเวณระเบียงพระปฐมเจดีย์มีจำนวน 24 หอ เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค) สันนิษฐานว่าเริ่มสร้างในสมัย ร. 4 โดยแล้วเสร็จในสมัย ร. 5 ต่อมาในสมัย ร. 6 มีการซ่อมแซมเนื่องจากชำรุดทรุดโทรมลงมาก จารึกที่เสาหอระฆังทุกหอนั้น มีจารึก 1 แผ่น ในทุกเสาของหอระฆัง ดังนั้น ใน 1 หอ จึงมีจารึกจำนวน 4 แผ่น ทุกแผ่นมีข้อความ 6 บรรทัด 2 บรรทัดแรกเป็นภาษาบาลี  อีก 4 บรรทัดเป็นคำแปลของภาษาบาลี ในทุกๆ หอระฆังนั้น จารึก 3 แผ่นแรก จะมีท่อนบนเป็นจารึกอักษรขอม ภาษาบาลี ท่อนล่างเป็นโคลงไทย โคลง 4 สุภาพ ซึ่งเป็นคำแปลของภาษาบาลีท่อนบน ส่วนจารึกแผ่นที่ 4 ของหอระฆังแต่ละหลังนั้น จะมีท่อนแรกเป็นจารึกภาษาบาลีและท่อนล่างเป็นภาษาไทยเหมือนแผ่นที่ 1-3 แต่จะจารด้วยอักษรมอญ ธรรมอีสาน หรือไทยน้อย คละกันไป

เสียงระฆังจะช่วยเรียกเทวดาและมนุษย์ มาบูชาพุทธเจดีย์แห่งนี้

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ตามประวัติการสร้างหอระฆังซึ่งมีข้อสันนิษฐานว่า น่าจะเริ่มขึ้นตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4 โดยแล้วเสร็จในสมัยรัชกาลที่ 5 และมีการปฏิสังขรณ์ในรัชกาลที่ 6 ดังนั้น จารึกนี้จึงน่าจะถูกสร้างขึ้นภายในช่วงเวลาดังกล่าว

ภาพถ่ายจารึกจาก : โครงการพัฒนาฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ 18-19 กันยายน 2556