จารึกวัดส่องคบ 1

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

ชน. 13, จารึกเลขที่ 44/2499, จารึกอักษรขอม ภาษาไทย บนลานทอง, หลักที่ 48 จารึกลานทองวัดส่องคบ, จารึกลานทองวัดส่องคบ 1

อักษรที่มีในจารึก

ขอมอยุธยา

ศักราช

พุทธศักราช 1951

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 2 ด้าน มี 15 บรรทัด ด้านที่ 1 มี 9 บรรทัด ด้านที่ 2 มี 6 บรรทัด

วัตถุจารึก

ทองคำ

ลักษณะวัตถุ

แผ่นสี่เหลี่ยมผืนผ้า

ขนาดวัตถุ

กว้าง 4.3 ซม. ยาว 23.3 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ชน. 13”
2) กองพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กำหนดเป็น “จารึกเลขที่ 44/2499”
3) ในวารสาร ศิลปากร ปีที่ 3 เล่มที่ 2 (กรกฎาคม 2502) กำหนดเป็น “จารึกอักษรขอม ภาษาไทย บนลานทอง”
4) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3 กำหนดเป็น “หลักที่ 48 จารึกลานทองวัดส่องคบ”
5) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 กำหนดเป็น “จารึกวัดส่องคบ 1”

ปีที่พบจารึก

วันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2494

สถานที่พบ

ในพระเจดีย์วัดส่องคบ ตำบลชัยนาท อำเภอเมือง จังหวัดชัยนาท

ผู้พบ

พระครูบริรักษ์บรมธาตุ

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ถนนหน้าพระธาตุ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

พิมพ์เผยแพร่

1) วารสารศิลปากร ปีที่ 3 ฉบับที่ 2 (กรกฏาคม 2502) : 67-70.
2) ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3 (พระนคร : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2508), 77-81.
3) จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 77-84.

ประวัติ

จารึกวัดส่องคบ 1 นี้ เป็นจารึกแผ่นทองคำ ลักษณะเหมือนลาน ด้วยเหตุนี้จึงมีผู้นิยมเรียกว่า จารึกลานทองวัดส่องคบ จารึกแผ่นนี้พระครูบริรักษ์บรมธาตุขุดพบในเจดีย์วัดส่องคบ อำเภอเมือง จังหวัดชัยนาท เมื่อวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2494 และได้มอบให้อธิบดีกรมศิลปากรเมื่อวันที่ 4 เมษายน พ.ศ. 2495 ในคราวเดินทางไปตรวจโบราณสถานจังหวัดชัยนาท เจ้าหน้าที่งานบริการหนังสือภาษาโบราณ กองหอสมุดแห่งชาติ สำรวจและคัดจำลองอักษร เมื่อวันที่ 28 มกราคม พ.ศ. 2526 เนื่องจากจารึกแผ่นนี้เส้นอักษรบางมาก การอ่านและจำลองเส้นอักษรจึงทำได้ยากอย่างยิ่ง แต่เจ้าหน้าที่ผู้ดำเนินการรวบรวมจารึกเพื่อจัดพิมพ์ในครั้งนี้ ได้พิจารณาแล้วเห็นว่าจารึกแผ่นนี้ในภาพถ่ายเห็นเส้นอักษรไม่ชัดเจน จึงจำเป็นต้องใช้วิธีคัดจำลองเส้นอักษรให้เหมือนจริงที่สุดเท่าที่จะทำได้ แม้ว่าเวลาทำงานจะมีจำกัดก็ตาม และในการคัดจำลองเส้นอักษรนั้น ใคร่ขอบอกไว้เป็นเบื้องต้นก่อนว่า อาจจะมีส่วนเส้นที่คลาดเคลื่อนไปจากต้นฉบับเดิมได้บ้างไม่มากก็น้อยอย่างแน่นอน

เนื้อหาโดยสังเขป

กล่าวถึงเจ้าเมืองนามว่า ขุนเพชญสาร ที่ได้ทำบุญด้วยการบริจาคข้าวของเงินทอง และข้าทาสจำนวนมากแก่วัด

ผู้สร้าง

เจ้าสามีหรพงศ์

การกำหนดอายุ

จารึกด้านที่ 1 บรรทัดที่ 5 บอกจุลศักราช 770 (ปีชวดนักษัตรสัมฤทธิศก) ซึ่งตรงกับ พ.ศ. 1951 อันเป็นรัชสมัยของสมเด็จพระรามราชาธิราช (พ.ศ. 1938-1952) ครองกรุงศรีอยุธยา

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก :
1) ฉ่ำ ทองคำวรรณ, “คำจารึกอักษรขอม ภาษาไทย บนลานทอง : จ.ศ. 770 (พ.ศ. 1951 ตรงในรัชกาลสมเด็จพระรามราชาธิราช) พบที่เจดีย์วัดส่องคบ จ. ชัยนาท,” ศิลปากร 3, 2 (กรกฎาคม 2502) : 67-70.
2) ฉ่ำ ทองคำวรรณ, “จารึกวัดส่องคบ 1,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 : อักษรธรรมและอักษรไทย พุทธศตวรรษที่ 19-24 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 77-84.
3) ฉ่ำ ทองคำวรรณ, “หลักที่ 48 จารึกลานทองวัดส่องคบ,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3 : ประมวลจารึกที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลางของประเทศไทย อันจารึกด้วยอักษรและภาษาไทย, ขอม มอญ, บาลีสันสกฤต (พระนคร : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และโบราณคดี สำนักนายกรัฐมนตรี, 2508), 77-81.
4) ฝ่ายวิชาการ สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์, 53 พระมหากษัตริย์ไทย : ธ ทรงครองใจไทยทั้งชาติ (กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2543), 74.

ภาพประกอบ

ภาพคัดจำลองอักษรจารึกจาก : จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529)