จารึกวัดหัวเวียงเมืองไชยา 2

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

สฎ. 3, หลักที่ 24 (ก.) ศิลาจารึกวัดหัวเวียง เมืองไชยา, จารึกที่ 24 จารึกที่วัดหัวเวียง อำเภอไชยา, 99/294/2550

อักษรที่มีในจารึก

ขอมโบราณ, กวิ

ศักราช

พุทธศตวรรษ 18

ภาษา

บาลี

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 15 บรรทัด

วัตถุจารึก

ศิลา ประเภทหินชนวน

ลักษณะวัตถุ

สี่เหลี่ยม

ขนาดวัตถุ

กว้าง 31 ซม. สูง 70 ซม. หนา 12 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “สฎ. 3”
2) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึกสยาม ภาคที่ 2 กำหนดเป็น “หลักที่ 24 (ก.) ศิลาจารึกวัดหัวเวียง เมืองไชยา”
3) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 2 กำหนดเป็น “จารึกที่ 24 จารึกที่วัดหัวเวียง อำเภอไชยา”
4) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม 4 กำหนดเป็น “จารึกวัดหัวเวียงเมืองไชยา 2”
5) พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กาญจนาภิเษก กำหนดเป็น "99/294/2550"

ปีที่พบจารึก

พุทธศักราช 2447

สถานที่พบ

วัดเวียง ตำบลเวียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี

ผู้พบ

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กาญจนาภิเษก ตำบลคลองห้า อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี (สำรวจข้อมูล พฤษภาคม 2565)

พิมพ์เผยแพร่

1) ประชุมศิลาจารึกสยาม ภาคที่ 2 (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2472), 41-42.
2) ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 2 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2504), 27-31.
3) จารึกในประเทศไทย เล่ม 4 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529), 147-152.

ประวัติ

จารึกนี้ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงได้มาจากวัดเวียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี พร้อมกับจารึก สฎ. 4 ขณะเสด็จไปตรวจราชการหัวเมืองชายทะเลภาคใต้ เมื่อรัตนโกสินทร์ศก 123 (พ.ศ. 2447) เมื่อแรกพบศิลาจารึกนี้ปักอยู่ห่างจากวัดเวียงไปทางทิศตะวันตก ประมาณ 1 เส้น ใกล้ผนังกำแพงซึ่งยาวไปตามทิศเหนือและใต้ ที่ใกล้จารึกปักอยู่นั้นมีเทวรูป 1 องค์อยู่ทางเหนือ หันพระพักตร์ไปทางทิศตะวันออก และมีศิลาจารึกอีกหลักหนึ่ง คือ จารึก สฎ. 4 อยู่ไปทางทิศเหนือของเทวรูป ห่างประมาณ 30 ศอก วางนอนอยู่ มีขนาดใหญ่กว่าจารึกที่ปักอยู่นั้น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ โปรดเกล้าฯ ให้พระยาวรสิทธิ์เสวีวัตร์ (ใต้ฮัก) ซึ่งเป็นข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลชุมพรอยู่ในขณะนั้น จัดส่งขึ้นมา ณ กรุงเทพฯ พร้อมกันนั้นมีจารึกทั้งสองหลักกับพระพุทธรูปนาคปรกในพระวิหาร คือจารึก สฎ. 3 สฎ. 4 และ สฎ. 9 พระยาวรสิทธิ์เสวีรัตน์ ได้ให้หลวงเสวีวรราช (แดง) ซึ่งเป็นนายอำเภอพุมเรียงอยู่ขณะนั้นนำขึ้นมาถวาย ณ กรุงเทพฯ เมื่อวันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2447 ศิลาจารึกซึ่งได้มาจากวัดเวียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฏร์ธานี เมื่อถึงกรุงเทพฯ ได้นำมาเก็บรักษาไว้ที่หอสมุดแห่งชาติ ต่อมาในปีพุทธศักราช 2509 หอสมุดแห่งชาติได้ย้ายมาอยู่อาคารใหม่ที่ท่าวาสุกรี อาคารเก่าที่พระสมุดวชิราวุธจึงว่างลง ประกอบกับพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ต้องการใช้สถานที่พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน จัดแสดงพิพิธภัณฑ์ก่อนประวัติศาสตร์ ในปี พ.ศ. 2510 จึงได้ย้ายจารึกซึ่งจัดแสดงอยู่ในพระที่นั่งศิวโมกขพิมาน ไปเก็บรักษาไว้ที่อาคารหอพระสมุดวชิราวุธ คือ ตึกถาวรวัตถุข้างวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษดิ์นั่นเอง ในปี พ.ศ. 2521 กรมศิลปากรมีความประสงค์จะให้ศิลาจารึก ซึ่งจัดไว้เป็นโบราณวัตถุ ได้อยู่ในความรับผิดชอบของกองพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ตามกฎหมาย จึงได้ย้ายจารึกส่วนใหญ่ไปเก็บรักษา และตั้งแสดงในหมู่พระวิมาน ห้องอุตราภิมุข และห้องอื่นๆ ในบริเวณพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ แต่จารึกบางหลักที่ยังมิได้อ่าน-แปลหรืออยู่ในระหว่างการศึกษาวิเคราะห์ ทางหอสมุดแห่งชาติได้ขอยืมไว้ เพื่อดำเนินการต่อไป ฉะนั้น จารึกกลุ่มนี้จึงได้ย้ายมาอยู่ที่อาคารหอพระสมุดวชิรญาณ ซึ่งสร้างขึ้นใหม่ในบริเวณด้านหลังอาคาร 1 หอสมุดแห่งชาติท่าวาสุกรี จารึก สฎ. 3 ซึ่งขณะนั้นยังมิได้อ่าน-แปล ได้ถูกนำมาเก็บรักษาในอาคารหอพระสมุดวชิรญาณด้วยเช่นกัน แต่จารึก สฎ. 4 ซึ่งอ่าน-แปลและพิมพ์เผยแพร่แล้ว จึงเก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ดังกล่าวข้างต้น ศิลาจารึก สฎ. 3 นี้ใน ประชุมศิลาจารึกสยาม ภาคที่ 2 ลงพิมพ์แต่รูปภาพยังมิได้มีการอ่าน-แปล ฉะนั้น ในครั้งนี้จึงนับว่าเป็นการพิมพ์เผยแพร่คำอ่าน-แปลเป็นครั้งแรก

เนื้อหาโดยสังเขป

เริ่มต้นด้วยการกล่าวนมัสการพระพุทธเจ้า จากนั้นกล่าวถึงการบริจาคทานของกลุ่มบุคคลที่มาชุมนุมกัน

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : ตรงใจ หุตางกูร และนวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., จาก:
1) ชะเอม แก้วคล้าย, “จารึกวัดหัวเวียงเมืองไชยา 2,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 2 : จารึกทวารวดี ศรีวิชัย ละโว้, พิมพ์ครั้งที่ 2 [แก้ไขใหม่] (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2526), 147-152.
2) ยอร์ช เซเดส์, “หลักที่ 24 ศิลาจารึกวัดหัวเวียงเมืองไชยา,” ใน ประชุมศิลาจารึกสยาม ภาคที่ 2 : จารึกกรุงทวารวดี เมืองละโว้ และประเทศราชขึ้นแก่กรุงศรีวิชัย ([กรุงเทพฯ] : โรงพิมพ์พิพรรฒนากร, 2472), 41-42.
3) ยอร์ช เซเดส์, “จารึกที่ 24 จารึกที่วัดหัวเวียง อำเภอไชยา,” แปลโดย ม.จ. สุภัทรดิศ ดิศกุล และฉ่ำ ทองคำวรรณ. ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 2, พิมพ์ครั้งที่ 2 [แก้ไขใหม่], (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2526), หน้า 27-31.

ภาพประกอบ

ภาพสำเนาจารึกจาก : ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2545 (เลขทะเบียน CD; INS-TH-19, ไฟล์; Sdh_0300_c)