จารึกดวงชะตาฤกษ์สร้างวัดบรมนิวาสราชวรวิหาร

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

หลักที่ 145 จารึกดวงชะตาฤกษ์สร้างวัดบรมนิวาสราชวรวิหาร

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

พุทธศักราช 2377

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 6 บรรทัด

วัตถุจารึก

แผ่นทองแดง

ลักษณะวัตถุ

แผ่นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส

ขนาดวัตถุ

กว้างด้านละ 20 ซม. หนา 1 มม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 กำหนดเป็น “หลักที่ 145 จารึกดวงชะตาฤกษ์สร้างวัดบรมนิวาสราชวรวิหาร”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

วัดบรมนิวาสราชวรวิหาร แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑ์วัดบรมนิวาสราชวรวิหาร หอบูรพาจารย์ แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร (สำรวจเมื่อ 24 มิถุนายน 2565)

พิมพ์เผยแพร่

ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 (กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517), 38.

ประวัติ

ศิลาจารึกนี้ นายประสาร บุญประคอง เป็นผู้อ่าน โดยมีการตีพิมพ์ลงใน ประชุมศิลาจารึก ที่ 6 ตอนที่ 1 ใน พ.ศ. 2517 โดยเรียกว่า “หลักที่ 145 จารึกดวงชะตาฤกษ์สร้างวัดบรมนิวาสราชวรวิหาร” ปัจจุบันอยู่ที่ฐานพระประธานของวัดดังกล่าว วัดบรมนิวาสราชวรวิหาร สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 แต่รูปแบบสถาปัตยกรรมต่างๆที่ปรากฏในปัจจุบันเป็นศิลปกรรมในสมัย ร. 4 ลงมา เนื่องจากบุตรหลานของผู้สร้างวัดได้ถวายให้อยู่ในพระบรมราชูปถัมภ์ของ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (ร. 4 เมื่อครั้งที่ยังทรงอยู่ในสมณเพศขณะที่ ร. 3 ครองราชย์) พระองค์ จึงทรงบูรณะและสถาปนาขึ้นใหม่ทั้งอาราม เรียกว่า วัดนอก ภายในพระอุโบสถที่มีจิตรกรรมฝาผนังฝีมือขรัว อินโข่งจิตรกรเอกสมัยรัชกาลที่ 4 เนื้อหาและรูปแบบของภาพเป็นแบบเดียวกับจิตกรรมฝาผนังภายในพระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร เช่น ภาพฝูงชนไปประชุมดูดอกบัวใหญ่กลางสระ ภาพหมอฝรั่งรักษาโรค และภาพสนามม้า เป็นต้น ส่วนซุ้มประตูของวัดเป็นแบบฝรั่ง ฝีมือช่างสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. 5) วัดแห่งนี้เป็นวัดแรกที่ ร. 4 ทรงสร้างและกำหนดให้มีมหาสีมาขึ้น โดยมีพระประสงค์ให้เป็นวัดธรรมยุตนิกายฝ่ายอรัญวาสี ในขณะที่โปรดให้วัดบวรนิเวศวิหารเป็นฝ่ายคามวาสี

เนื้อหาโดยสังเขป

ระบุถึงดวงชะตาฤกษ์ที่สร้างวัดบรมนิวาสราชวรวิหาร

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุจากศักราชที่ปรากฏในบรรทัดที่ 2 ของจารึกว่า “สุริยคตินิยม 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2377 …” ตรงกับรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. 3) แห่งราชวงศ์จักรี (ครองราชย์ พ.ศ. 2367-2393)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2548, จาก :
ประสาร บุญประคอง, “หลักที่ 145 จารึกดวงชะตาฤกษ์สร้างวัดบรมนิวาสราชวรวิหาร,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 : ประมวลจารึกสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง (กรุงเทพฯ : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517), 38.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 (กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517)