จารึกชะลอพระพุทธไสยาสน์วัดป่าโมกข์

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

อท. 1 จารึกชลอพระพุทธไสยาสน์วัดป่าโมกข์, ศิลาจารึกอักษรและภาษาไทย ได้มาจากผนังด้านหน้า ในพระอุโบสถวัดป่าโมกข์ ตำบลป่าโมกข์ จังหวัดอ่างทอง, อท. 1

อักษรที่มีในจารึก

ไทยอยุธยา

ศักราช

พุทธศักราช 2271

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 27 บรรทัด

วัตถุจารึก

อิฐถือปูน

ลักษณะวัตถุ

ฝาผนัง

ขนาดวัตถุ

กว้าง 69 ซม. สูง 124 ซม. หนา 5 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “อท. 1 จารึกชลอพระพุทธไสยาสน์วัดป่าโมกข์”
2) ในวารสาร ศิลปากร ปีที่ 11 ฉบับที่ 4 (พฤศจิกายน 2510) กำหนดเป็น “ศิลาจารึกอักษรและภาษาไทย ได้มาจากผนังด้านหน้า ในพระอุโบสถวัดป่าโมกข์ ตำบลป่าโมกข์ จังหวัดอ่างทอง”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

ผนังด้านหน้า ในพระอุโบสถวัดป่าโมกวรวิหาร ตำบลป่าโมก อำเภอป่าโมก จังหวัดอ่างทอง

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

ผนังด้านหน้า ในพระอุโบสถวัดป่าโมกวรวิหาร ตำบลป่าโมก อำเภอป่าโมก จังหวัดอ่างทอง

พิมพ์เผยแพร่

1) วารสารศิลปากร ปีที่ 11 ฉบับที่ 4 (พฤศจิกายน 2510) : 92-96 .
2) วารสารแถลงงานประวัติศาสตร์เอกสารโบราณคดี ปีที่ 1 ฉบับที่ 3 (กันยายน 2510).
3) ประชุมจดหมายเหตุ สมัยอยุธยา ภาค 1 (พระนคร : โรงพิมพ์สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี, 2510), 56.

ประวัติ

จารึกหลักนี้อยู่ที่ผนังด้านหน้าในพระอุโบสถวัดป่าโมกข์ ตำบลป่าโมกข์ จังหวัดอ่างทอง กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “อท. 1” ได้รับการพิมพ์เผยแพร่คำอ่านใน แถลงงานประวัติศาสตร์ฯ ซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 10 กันยายน พ.ศ. 2510 และในวารสารศิลปากร ปีที่ 11 ฉบับที่ 4 (พฤศจิกายน 2510) ชื่อบทความ “ศิลาจารึกอักษรและภาษาไทย ได้มาจากผนังด้านข้างในพระอุโบสถวัดป่าโมกข์อำเภอป่าโมกข์ จังหวัดอ่างทอง” รวมทั้งประชุมจดหมายเหตุสมัยอยุธยา ภาค 1 ในปีเดียวกัน

เนื้อหาโดยสังเขป

กล่าวถึงการชะลอพระพุทธไสยาสน์วัดป่าโมกข์ (วัดตลาด) ให้ห่างจากที่ตั้งเดิม 4 เส้น 4 วา เนื่องจากถูกแม่น้ำเซาะ ในพุทธศักราช 2271 และการรื้อพระวิหารเก่าแล้วสร้างวิหาร, อุโบสถขึ้นใหม่โดยพระเจ้าท้ายสระเสด็จมาสถาปนา และโปรดให้สร้างจารึกนี้ไว้ในพระอุโบสถ อนึ่ง การชะลอพระพุทธไสยาสน์วัดป่าโมกข์นั้น นอกจากจะปรากฏในจารึกหลักนี้ ก็ยังมีหลักฐานด้านเอกสาร เช่น พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับ พันจันทนุมาศ (เจิม ) ซึ่งให้รายละเอียดต่างๆ มากกว่าที่ปรากฏในจารึก เช่น ขั้นตอนและวิธีการชะลอ เป็นต้น

ผู้สร้าง

พระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุจากวันเดือนปีที่ปรากฏในบรรทัดแรกของจารึกว่า “ศุภมัสดุ 2271 ศก อชสังวัจฉร วิศาขมาส ศุกลปักษ์ อัฐมีดิถี จันทวาร ….” คือ พุทธศักราช 2271 วันจันทร์ ขึ้น 8 ค่ำ เดือนหก ปีมะแม ซึ่งตรงกับรัชกาลพระเจ้าท้ายสระ (ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. 2251-2275)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก :
1) คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, “ชลอพระพุทธไสยาศน์และสร้างพระวิหาร,” ใน ประชุมจดหมายเหตุ สมัยอยุธยา ภาค 1 (พระนคร : โรงพิมพ์สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี, 2510), 56-58.
2) ประสาร บุญประคอง, “คำอ่านศิลาจารึก อักษรและภาษาไทย ได้มาจากผนังด้านหน้าข้างในพระอุโบสถวัดป่าโมกข์ ตำบลป่าโมกข์ อำเภอป่าโมกข์ จังหวัดอ่างทอง,” ศิลปากร 11, 4 (พฤศจิกายน 2510) : 92-96.

ภาพประกอบ

ภาพคัดจำลองอักษรจารึกจาก : วารสารศิลปากร ปีที่ 11 ฉบับที่ 4 (พฤศจิกายน 2510)