จารึกเรื่องญาณ 10 แผ่นที่ 4 (ภยตูปัฏฐานญาณ)

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

ไม่ปรากฏศักราช

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวน 1 ด้าน มี 7 บรรทัด

วัตถุจารึก

หิน

ลักษณะวัตถุ

แผ่นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า

ขนาดวัตถุ

กว้าง 14.5 ซม. ยาว 33 ซม.

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

ผนังวิหารทิศตะวันออก วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

พิมพ์เผยแพร่

1) ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 124.
2) ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 126.

ประวัติ

จารึกเรื่องญาณ 10 อยู่บนผนังวิหารทิศตะวันออก วัดพระเชตุพนฯ ซึ่งแต่เดิมมีจิตรกรรมฝาผนังที่เนื้อหาสอดคล้องกับจารึก แต่ปัจจุบันไม่หลงเหลือภาพดังกล่าวแล้ว อย่างไรก็ตาม ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าเดิมมีจำนวน 10 แผ่นเท่ากับ ญาณ 10 หรือไม่ เนื่องจากเท่าที่ปรากฏหลักฐานมีจำนวน 7 แผ่นตั้งแต่ ญาณที่ 3 ถึง 8 ส่วน ญาณที่ 9 และ 10 สูญหายไป แต่ในกรณีของ ญาณที่ 1 และ 2 นั้น มีการแสดงความคิดเห็นว่า อาจไม่มีการสร้างจารึกและจิตรกรรมฝาผนังที่มีเนื้อหาสอดคล้องกันมาตั้งแต่แรกก็ได้ เนื่องจากญาณที่ 1 และ 2 เท่าที่มีการตรวจสอบจากคัมภีร์ต่างๆนั้น ไม่มีข้อเปรียบเทียบจึงไม่สามารถเขียนภาพประกอบได้ แต่หากเดิมมีจารึกอยู่จริง เข้าใจว่า แผ่นที่ 1-2 คือ ญาณที่ 1 สัมมสนญาณ (ญาณที่พิจารณานามและรูปแยกเป็นส่วนๆ) และ ญาณที่ 2 อุทยัพพยญาณ (ญาณที่พิจารณาเห็นความเกิดและความดับแห่งนามและรูป) โดยตรวจสอบจากคัมภีร์วิสุทธิมรรค

เนื้อหาโดยสังเขป

อธิบายความหมายของภยตูปัฏฐานญาณซึ่งเป็นญาณที่พิจารณาเห็นสังขารธรรมอันประกอบไปด้วยภัย

ผู้สร้าง

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3)

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุจากประวัติการสร้างจารึกในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) ซึ่งปรากฏในจดหมายเหตุเรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน (ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส) ว่า มีการเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังเรื่อง อศุภ 10 ญาณ 10 ที่วิหารทิศตะวันออกโดยมีการสร้างจารึกบอกเรื่องประกอบไว้ทุกแห่ง ทั้งยังระบุว่า ผู้แต่งจารึกดังกล่าวคือ กรมหมื่นนุชิตชิโนรส

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2550, จาก :
1) “การปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 75-91.
2) “จารึกเรื่องอศุภ 10 และญาณ 10,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 125-127.
3) “อศุภ 10 และญาณ 10,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 123-125.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : โครงการพัฒนาฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ 21-22 กรกฏาคม 2550