โพสต์เมื่อวันที่ 13 ก.พ. 2550 13:59:58 ( อัพเดทเมื่อวันที่ 24 ก.ค. 2562 20:44:00 )
ชื่อจารึก |
จารึกซับจำปา ๓ |
ชื่อจารึกแบบอื่นๆ |
จารึกเมืองซับจำปา ๓ |
อักษรที่มีในจารึก |
ปัลลวะ |
ศักราช |
พุทธศตวรรษ ๑๒ |
ภาษา |
บาลี, สันสกฤต |
ด้าน/บรรทัด |
จำนวนด้าน ๑ ด้าน มี ๓ บรรทัด |
วัตถุจารึก |
ศิลา |
ลักษณะวัตถุ |
ชิ้นส่วนแตกหักจากเสาแปดเหลี่ยม |
ขนาดวัตถุ |
กว้าง ๑๙ ซม. สูง ๓๖.๕ ซม. |
บัญชี/ทะเบียนวัตถุ |
๑) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ลบ. ๘” |
ปีที่พบจารึก |
พุทธศักราช ๒๕๑๔-๒๕๑๘ |
สถานที่พบ |
บ้านซับจำปา ตำบลซับจำปา อำเภอท่าหลวง จังหวัดลพบุรี |
ผู้พบ |
เจ้าหน้าที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช |
ปัจจุบันอยู่ที่ |
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี (สำรวจเมื่อ ๑๗-๒๐ มีนาคม ๒๕๖๐) |
พิมพ์เผยแพร่ |
๑) จารึกโบราณรุ่นแรกพบที่ลพบุรีและใกล้เคียง (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, ๒๕๒๔), ๒๖-๒๗. |
ประวัติ |
ศิลาจารึกชิ้นนี้คงจะเป็นชิ้นส่วนที่แตกหักจากเสาแปดเหลี่ยมที่ใช้เป็นเสารองพระธรรมจักร ซึ่งขุดค้นพบที่แหล่งโบราณคดีบ้านซับจำปา ตำบลซับจำปา อำเภอท่าหลวง จังหวัดลพบุรี โดยกรมศิลปากร ในระหว่างการขุดค้นเมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๕๑๔-กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๘ ต่อมาได้เคลื่อนย้ายมาเก็บรักษาไว้ที่คลังเก็บโบราณวัตถุพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๒๓ เจ้าหน้าที่กองหอสมุดแห่งชาติ ได้ทำการสำรวจและถ่ายภาพจารึกหลักนี้ และได้มอบให้ ชะเอม แก้วคล้าย นักภาษาโบราณ ของกองหอสมุดแห่งชาติเป็นผู้อ่าน-แปล เพื่อตีพิมพ์ลงในหนังสือ จารึกโบราณรุ่นแรกพบที่ลพบุรีและใกล้เคียง เพื่อเป็นที่ระลึกในโอกาสเปิดห้องนิทรรศการเรื่อง จารึกพบที่จังหวัดลพบุรีและจังหวัดใกล้เคียง ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช จังหวัดลพบุรี สำหรับในการอ่านครั้งแรกนี้ ชะเอม แก้วคล้าย ได้อธิบายไว้ว่า คำที่ปรากฏทุกคำน่าจะเป็นภาษาบาลี นอกจาก คำว่า “สปฺตม” เท่านั้นที่เป็นภาษาสันสกฤต ต่อมา ในปี พ.ศ. ๒๕๒๙ ชะเอม แก้วคล้าย ได้ให้คำอธิบายเพิ่มเติมไว้ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม ๑ ว่า คำทุกคำที่ปรากฏในจารึกทั้งหมดเป็นภาษาบาลี นอกจาก “สปฺตม” เท่านั้น ที่เป็นภาษาสันสกฤต แต่ว่า ถ้าเส้นอักษร “ป” ไม่ติดกัน ก็อาจจะอ่านเป็น “สนฺตา” ก็ได้ |
เนื้อหาโดยสังเขป |
ศิลาจารึกชิ้นนี้คงจะเป็นชิ้นส่วนที่แตกหักจากเสาแปดเหลี่ยมที่ใช้เป็นเสารองพระธรรมจักร ซึ่งในวัฒนธรรมทวารวดีจะพบว่า เสาแปดเหลี่ยมที่ให้รองพระธรรมจักรนี้ จะนิยมจารึกพระธรรมไว้ ตัวอย่างที่สำคัญ เช่น จารึกซับจำปา ๑ ซึ่งมีจารึกพระธรรมไว้ถึง ๔ บท คือ เย ธมฺมาฯ คำพรรณนาถึงพระอริยสัจ ๔ พุทธอุทาน และพระธรรมบท แต่อย่างไรก็ตาม เนื่องจากข้อความที่พบบนจารึกซับจำปา ๓ นี้ ไม่ครบถ้วน และอ่านได้เป็นส่วนน้อย จึงไม่สามารถหาที่มาได้ว่าเป็นข้อความที่นำมาจากพระธรรมบทใด |
ผู้สร้าง |
ไม่ปรากฏหลักฐาน |
การกำหนดอายุ |
กำหนดอายุจากรูปอักษรปัลลวะ ได้อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๒ |
ข้อมูลอ้างอิง |
เรียบเรียงข้อมูลโดย : ตรงใจ หุตางกูร, วชรพร อังกูรชัชชัย และดอกรัก พยัคศรี, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., ๒๕๔๖, จาก : |