จารึกวัดศรีมงคล

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

จารึกวัดคงกระพันชาตรี 1, นค. 5

อักษรที่มีในจารึก

ไทยน้อย

ศักราช

พุทธศักราช 2180

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 2 ด้าน มี 25 บรรทัด ด้านที่ 1 มี 13 บรรทัด ด้านที่ 2 มี 12 บรรทัด

วัตถุจารึก

ศิลา ประเภทหินทราย

ลักษณะวัตถุ

รูปใบเสมา

ขนาดวัตถุ

กว้าง 48 ซม. สูง 70 ซม. หนา 11.7 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “นค. 5”
2) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 กำหนดเป็น “จารึกวัดศรีมงคล”
3) ในหนังสือ ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว กำหนดเป็น “จารึกวัดคงกระพันชาตรี 1”

ปีที่พบจารึก

วันที่ 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2518

สถานที่พบ

วัดศรีมงคล ตำบลวัดหลวง อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย

ผู้พบ

เจ้าหน้าที่งานบริการหนังสือภาษาโบราณ กองหอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร

ปัจจุบันอยู่ที่

วัดศรีมงคล ตำบลวัดหลวง อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย

พิมพ์เผยแพร่

1) จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 358-363.
2) ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว (กรุงเทพฯ : คุณพินอักษรกิจ, 2530), 321-325.

ประวัติ

ศิลาจารึกวัดศรีมงคลนี้ เจ้าหน้าที่งานบริการหนังสือภาษาโบราณ กองหอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร ได้พบที่วัดศรีมงคล ตำบลวัดหลวง อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย ขณะสำรวจเอกสารโบราณในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2518 อาจารย์ธวัช ปุณโณทก กล่าวไว้ในหนังสือ ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว ว่า จารึกหลักนี้เดิมไม่ได้อยู่ที่นี่ ได้มีการเคลื่อนย้ายมาจากวัดร้างในละแวกเมืองห้วยหลวง ปรากฏชื่ออยู่ในศิลาจารึกว่า วัดศรีมงคล แต่สืบหาแหล่งที่ตั้งของวัดไม่ได้

เนื้อหาโดยสังเขป

ข้อความจารึกกล่าวถึงการกัลปนาเขตวัดศรีมงคล (เมืองห้วยหลวง) และถวายนาจังหันและได้อ้างถึงนาที่พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชถวายไว้กับวัดศรีมงคล ตอนท้ายมีการสาปแช่งผู้ที่ทำลายหรือยึดถือเอาทานวัตถุเหล่านั้นมาเป็นของตน

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

ข้อความจารึกด้านที่ 2 บรรทัดที่ 11-12 ระบุจุลศักราช 999 ซึ่งตรงกับ พ.ศ. 2180 อันเป็นสมัยที่พระหม่อมแก้วปกครองราชอาณาจักรล้านช้าง (พ.ศ. 2170-2181)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2549, จาก :
1) ธวัช ปุณโณทก, “จารึกวัดคงกระพันชาตรี 1,” ใน ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว : ศึกษาทางด้านอักขรวิทยาและประวัติศาสตร์อีสาน (กรุงเทพฯ : คุณพินอักษรกิจ, 2530), 321-325.
2) บุญนาค สะแกนอก, “จารึกวัดศรีมงคล,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม 5 : อักษรธรรมและอักษรไทย พุทธศตวรรษที่ 19-24 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 358-363.
3) สิลา วีระวงส์, เรียบเรียง ; สมหมาย เปรมจิตต์, แปล, ประวัติศาสตร์ลาว, พิมพ์ครั้งที่ 3 (กรุงเทพฯ : มติชน, 2540), 114-116.

ภาพประกอบ

ภาพสำเนาจารึกจาก : ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2545 (เลขทะเบียน CD; INS-TH-28, ไฟล์; Nk_0501_1c, Nk_0501_2c, Nk_0502_1c และ Nk_0502_2c)