จารึกที่เสาวิหารวัดสุทัศนเทพวราราม 1 (พระอินทร์กับอสูร)

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

ไม่ปรากฏศักราช

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 6 บรรทัด

วัตถุจารึก

หิน

ลักษณะวัตถุ

แผ่นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า

ขนาดวัตถุ

กว้าง 12.4 ซม. ยาว 37 ซม.

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

ภายในวิหารวัดสุทัศนเทพวราราม แขวงเสาชิงช้า เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

ภายในวิหารวัดสุทัศนเทพวราราม แขวงเสาชิงช้า เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร (สำรวจเมื่อ 9 ธันวาคม 2564)

พิมพ์เผยแพร่

1) วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร : กรณีตัวอย่างความช่วยเหลือทางวัฒนธรรมจากเยอรมันนี (กรุงเทพฯ : สถานเอกอัครราชทูตสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมัน, กรมศิลปากร และกระทรวงศึกษาธิการ, 2528).
2) ศิลาจารึกในพระวิหารวัดสุทัศนเทพวราราม : การศึกษาเชิงวิเคราะห์ (กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2543).

ประวัติ

จารึกนี้เป็นหนึ่งในจารึกจำนวน 32 แผ่นที่อยู่บนเสา 8 ต้น ภายในวิหารวัดสุทัศนเทพวราราม ซึ่งมีข้อความบรรยายภาพจิตรกรรมเล่าเรื่อง ไตรภูมิ ชาดก และธรรมนิทานอันปรากฏอยู่ทุกด้านของเสา โดยแผ่นที่ 1 เริ่มจากเสาต้นที่ 1 ด้านขวามือของพระประธาน เวียนเข้าหาพระประธานแบบทักษิณาวัตรแล้วจบในแผ่นที่ 32 บนเสาต้นที่ 8 ด้านซ้ายมือของพระประธาน เนื้อหาในจารึกแต่ละแผ่นมีที่มาต่างกันไป ได้แก่ ไตรภูมิโลกวินิจฉยกถา (ไตรภูมิฉบับหลวง) นิบาตชาดก พระสูตรและอรรถกถา ปัญญาสชาดก รามเกียรติ์ สมุดภาพไตรภูมิ ฉบับกรุงศรีอยุธยา-ฉบับกรุงธนบุรี นิทานปกรณัม และมหาวงศ์ นอกจากนี้มีบางส่วนที่ไม่ทราบถึงที่มา อนึ่ง นอกจากจารึก 32 แผ่นบนเสาแล้ว ภายในวิหารยังมีจารึกบนฝาผนังอีก 28 แผ่น ซึ่งเป็นการบรรยายจิตรกรรมฝาผนังเกี่ยวกับอดีตพุทธ 27 องค์ (ดู “จารึกที่ผนังวิหาร วัดสุทัศน์เทพวราราม 1-28”)

เนื้อหาโดยสังเขป

เล่าเรื่องมฆมาณพได้เป็นพระอินทร์และจับอสูรโยนลงมาจากดาวดึงส์ (เนื้อหาในจารึกนี้มีที่มาจาก ไตรภูมิโลกวินิจฉยกถา (ไตรภูมิฉบับหลวง))

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

จารึกบนเสาทั้ง 32 แผ่นไม่ปรากฏศักราชและไม่มีหลักฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยใด อย่างไรก็ตาม มีข้อสันนิษฐานว่าน่าจะถูกสร้างขึ้นในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเช่นเดียวกับจารึกที่ฝาผนังวิหาร เนื่องจากรัชกาลที่ 3 ทรงมีพระราชนิยมในการสร้างจารึกบรรยายเรื่องชาดกและไตรภูมิ ดังจะเห็นได้จากกรณีของวัดพระเชตุพนซึ่งมีจารึกเรื่องชาดกที่ผนังด้านหน้าของศาลาคู่หน้าพระมหาเจดีย์ และจารึกเรื่องนิรยกถาและเปตกถาที่เสาของศาลาการเปรียญ

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2548, จาก :
1) วรรณิภา ณ สงขลา, การอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนัง พระวิหารหลวงวัดสุทัศนเทพวราราม (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2531).
2) สัจจรัตน์ สุขในมณี, ศิลาจารึกในพระวิหารวัดสุทัศนเทพวราราม : การศึกษาเชิงวิเคราะห์ (กรุงเทพฯ : ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2543).

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : โครงการพัฒนาฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ 9 ธันวาคม 2564