จารึกหีบพระธรรม วัดสถารศ

จารึก

จารึกหีบพระธรรม วัดสถารศ

QR-code edit Share on Facebook print

เวลาที่โพส โพสต์เมื่อวันที่ 13 ก.พ. 2550 13:59:58 ( อัพเดทเมื่อวันที่ 11 ต.ค. 2566 10:50:46 )

ชื่อจารึก

จารึกหีบพระธรรม วัดสถารศ

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

นน. 57

อักษรที่มีในจารึก

ธรรมล้านนา

ศักราช

พุทธศักราช 2383

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 6 บรรทัด

วัตถุจารึก

ไม้

ลักษณะวัตถุ

ขอบปากหีบพระธรรมลายรดน้ำ

ขนาดวัตถุ

ฐานกว้าง 54.5 ซม. สูง 10 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “นน. 57”
2) ในหนังสือ เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ กำหนดเป็น “จารึกหีบพระธรรม วัดสถารศ”

ปีที่พบจารึก

12 กรกฎาคม พ.ศ. 2529

สถานที่พบ

วัดสถารศ ตำบลในเวียง อำเภอเมือง จังหวัดน่าน

ผู้พบ

กรมศิลปากร

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ น่าน ตำบลในเวียง อำเภอเมือง จังหวัดน่าน

พิมพ์เผยแพร่

เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2530), 295-299.

ประวัติ

นายสุรศักดิ์ ศรีสำอาง ภัณฑารักษ์งานวิชาการ กองพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ และนายเทิม มีเต็ม นักภาษาโบราณ งานบริการหนังสือภาษาโบราณ กองหอสมุดแห่งชาติ ร่วมกันสำรวจโบราณวัตถุในจังหวัดน่าน 2 ครั้ง ครั้งแรกระหว่างวันที่ 25 ตุลาคม ถึง 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2523 ครั้งที่ 2 ระหว่างวันที่ 2-12 กรกฎาคม พ.ศ. 2529 ได้พบจารึกฐานพระพุทธรูปจำนวน 43 องค์ จารึกบนหีบพระธรรม 3 ใบ และจารึกบนบานประตูวิหาร 2 บาน จารึกดังกล่าวมีทั้งที่จารด้วยอักษรไทย สมัยสุโขทัย อักษรฝักขาม และอักษรธรรมล้านนา สำหรับจารึกหีบพระธรรม วัดสถารศนี้ ถูกพบในการสำรวจครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2529โดยมีการตีพิมพ์คำอ่านในหนังสือ “เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ” ซึ่งกรมศิลปากรจัดพิมพ์เนื่องในโอกาสสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ น่าน เมื่อวันที่ 14 สิงหาคม พ.ศ. 2530 เทิม มีเต็ม ได้แสดงความคิดเห็นไว้ในหนังสือดังกล่าวว่า ฝีมือการจารตัวอักษรของจารึกนี้อยู่ในระดับปานกลาง ส่วนภาษาที่ใช้นั้น มีหลายคำที่บ่งบอกว่าผู้จารมีความรู้ในด้านภาษาเป็นอย่างดี เช่น ศรีสวัสติ, อภิวันทน, พระพุทธาธิรัตนตรัย, ปฏิสังขาริก, ทักชิโณทการ, บุตตา, บุตตี, นัตตานตี, สัมพันธกุลวงศา เป็นต้น

เนื้อหาโดยสังเขป

หนานดวงเป็นประธานในการสร้างหีบธรรมร่วมกับภรรยานามว่านางแพงและลูกทุกคนรวมถึงญาติและทาสชายหญิง เมื่อ พ.ศ. 2383

ผู้สร้าง

หนานดวงและครอบครัว

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุจากศักราชที่ปรากฏในจารึกคือ พ.ศ. 2383 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่เมืองน่านขึ้นกับกรุงรัตนโกสินทร์ ในสมัยเจ้ามหาวงศ์ แห่งราชวงศ์หลวงติ๋นมหาวงศ์ (ครองเมืองน่านระหว่าง พ.ศ. 2381-2394) ตรงกับสมัยรัชกาลที่ 3

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย: พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2548, จาก:
เทิม มีเต็ม, “ฐานพระพุทธรูป ฝาหีบพระธรรมและบานประตูที่พบในเมืองน่าน,” ใน เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2530), 245-333.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2530)