จารึกหีบพระธรรม วัดบุญยืน

จารึก

จารึกหีบพระธรรม วัดบุญยืน

QR-code edit Share on Facebook print

เวลาที่โพส โพสต์เมื่อวันที่ 13 ก.พ. 2550 13:59:58 ( อัพเดทเมื่อวันที่ 22 ต.ค. 2566 15:24:23 )

ชื่อจารึก

จารึกหีบพระธรรม วัดบุญยืน

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

นน. 55 จารึกหีบพระธรรมวัดบุญยืน, จารึกหีบพระธรรมวัดบุญยืน

อักษรที่มีในจารึก

ธรรมล้านนา

ศักราช

พุทธศักราช 2338

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 6 บรรทัด

วัตถุจารึก

ไม้

ลักษณะวัตถุ

ขอบฝาหีบพระธรรม

ขนาดวัตถุ

ขอบฝากว้าง 77 ซม. สูง 14 ซม.(ความสูงรวมตัวหีบคือ 122.5 ซม.)

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “นน. 55 จารึกหีบพระธรรมวัดบุญยืน”
2) พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ น่าน กำหนดเป็น “ย. 6”
3) ในหนังสือ เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ กำหนดเป็น “จารึกหีบพระธรรมวัดบุญยืน”

ปีที่พบจารึก

กรกฎาคม พ.ศ. 2529

สถานที่พบ

วัดบุญยืน ตำบลกลางเวียง อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน

ผู้พบ

กรมศิลปากร

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ น่าน ตำบลในเวียง อำเภอเมือง จังหวัดน่าน

พิมพ์เผยแพร่

1) เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2530), 265-268.
2) เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2537), 264-267.

ประวัติ

นายสุรศักดิ์ ศรีสำอาง ภัณฑารักษ์งานวิชาการ กองพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ และนายเทิม มีเต็ม นักภาษาโบราณ งานบริการหนังสือภาษาโบราณ กองหอสมุดแห่งชาติ ร่วมกันสำรวจโบราณวัตถุในจังหวัดน่าน 2 ครั้ง ครั้งแรกระหว่างวันที่ 25 ตุลาคม ถึง 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2523 ครั้งที่ 2 ระหว่างวันที่ 2-12 กรกฎาคม พ.ศ. 2529 ได้พบจารึกฐานพระพุทธรูปจำนวน 43 องค์ จารึกบนหีบพระธรรม 3 ใบ และจารึกบนบานประตูวิหาร 2 บาน จารึกดังกล่าวมีทั้งที่จารด้วยอักษรไทย สมัยสุโขทัย อักษรฝักขาม และอักษรธรรมล้านนา สำหรับจารึกหีบพระธรรม วัดบุญยืนนี้ ถูกพบในการสำรวจครั้งที่ 2 โดยมีการตีพิมพ์คำอ่านในหนังสือ “เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ” ซึ่งกรมศิลปากรจัดพิมพ์เนื่องในโอกาสสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ น่าน เมื่อวันที่ 14 สิงหาคม พ.ศ. 2530 และพิมพ์ซ้ำใน พ.ศ. 2537 ทั้ง 2 ครั้ง อ่านโดย เทิม มีเต็ม

เนื้อหาโดยสังเขป

จุลศักราช 1157 พระสงฆ์นามว่าทิพพาลังการเป็นประธานแก่ศิษย์ทุกคน โดยมีมหาราชหลวงเป็นองค์อุปถัมภ์ พร้อมด้วยขุนนาง นางโนชาและชาวบ้านน้ำลัดร่วมกันสร้างหีบพระธรรม โดยขอให้ได้พบสุข 3 ประการซึ่งมีนิพพานเป็นยอด

ผู้สร้าง

พระสงฆ์นามว่าทิพพาลังการ มหาราชหลวง ขุนนาง นางโนชา ลูกศิษย์วัดและชาวบ้านน้ำลัด

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุจากศักราชที่ปรากฏในจารึกคือ จุลศักราช 1157 ตรงกับ พ.ศ. 2338 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่เมืองน่านขึ้นกับกรุงรัตนโกสินทร์ ในสมัยเจ้าอัตถวรปัญโญ แห่งราชวงศ์หลวงติ๋นมหาวงศ์ (ครองเมืองน่านระหว่าง พ.ศ. 2329-2353) ตรงกับสมัยรัชกาลที่ 1

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2548, จาก :
เทิม มีเต็ม, “ฐานพระพุทธรูป ฝาหีบพระธรรมและบานประตูที่พบในเมืองน่าน,” ใน เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2530), 245-333.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : เมืองน่าน : โบราณคดี ประวัติศาสตร์ และศิลปะ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2530)