จารึกมหาสามีญาณคัมภีระ

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

ชม. 6 จารึกการสร้างอุโบสถ, 1.4.1.1 อุโบสถ บ้านพระเนตร พ.ศ. 2046, ชม. 6 จารึกมหาสามีญาณคัมภีระ พ.ศ. 2146

อักษรที่มีในจารึก

ฝักขาม

ศักราช

พุทธศักราช 2046

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 11 บรรทัด

วัตถุจารึก

หินทรายสีแดง

ลักษณะวัตถุ

รูปใบเสมา

ขนาดวัตถุ

กว้าง 45 ซม. สูง 126 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ชม. 6 จารึกการสร้างอุโบสถ”
2) ในหนังสือ ประชุมจารึกล้านนา เล่ม 1 กำหนดเป็น “1.4.1.1 อุโบสถ บ้านพระเนตร พ.ศ. 2046”
3) ในหนังสือ จารึกล้านนา ภาค 2 เล่ม 1 กำหนดเป็น “ชม. 6 จารึกมหาสามีญาณคัมภีระ พ.ศ. 2146”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

พุทธสถานเชียงใหม่ ตำบลช้างคลาน อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

ไม่พบที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงใหม่ ตำบลช้างเผือก อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ (สำรวจเมื่อ 29 สิงหาคม 2561)

พิมพ์เผยแพร่

1) ประชุมจารึกล้านนา เล่ม 1 (เชียงใหม่ : คลังข้อมูลจารึกล้านนา สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2540), 91-103.
2) จารึกล้านนา ภาค 2 เล่ม 1 : จารึกจังหวัดเชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน และแม่ฮ่องสอน (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2551), 23-24.

ประวัติ

ใน ประชุมจารึกล้านนา เล่ม 1 ระบุไว้ว่า ชาวบ้านได้พบจารึกหลักนี้ในอุโบสถร้าง ตรงกันข้ามกับโรงเรียนปงพระเนตร บ้านพระเนตร ทางทิศเหนือของอำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย ปัจจุบันเป็นที่ตั้งถังน้ำประปาประจำหมู่บ้าน ซึ่งครั้งนั้นชาวบ้านได้นำจารึกหลักนี้ไปไว้ที่โรงเรียนปงพระเนตร ต่อมาเมื่อประมาณ พ.ศ. 2498 นายศักดิ์ รัตนชัย ได้ขอจารึกหลักนี้จากโรงเรียนและนำไปมอบให้พุทธสถาน เชียงใหม่ และในปี พ.ศ. 2514 ทางพุทธสถานได้มอบให้พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงใหม่ และได้จัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑ์แห่งนี้จนถึงปัจจุบัน
ข้อมูลของจารึกหลักนี้ปรากฏและพิมพ์เผยแพร่ครั้งแรกในหนังสือ ประชุมจารึกล้านนา เล่ม 1 พ.ศ. 2540 และพิมพ์ครั้งต่อมาในหนังสือ จารึกล้านนา ภาค 2 เล่ม 1 พ.ศ. 2551

เนื้อหาโดยสังเขป

เมื่อ พ.ศ. 2046 มหาสามีญาณคัมภีร์ได้ชักชวนพระสงฆ์และฆราวาสสร้างอุโบสถหลังนี้ ปรารถนาให้ผลบุญบังเกิดแก่พระราชาและส่งผลให้ผู้ร่วมสร้างทุกคนได้ถึงซึ่งนิพพาน

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

โครงการวิจัย : การปริวรรตและชำระจารึกล้านนา กำหนดศักราชจากข้อความจารึกบรรทัดที่ 1 ที่ระบุว่า “ศักราชได้ 865 ตัว” ซึ่งตรงกับ พ.ศ. 2046 อันเป็นสมัยที่พระเมืองแก้วหรือพระเจ้าพิลกปนัดดาธิราชปกครองเมืองเชียงใหม่ (พ.ศ. 2038-2068)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2557, จาก :
1) โครงการวิจัย : การปริวรรตและชำระจารึกล้านนา, “ชม. 6 จารึกมหาสามีญาณคัมภีระ พ.ศ. 2146,” ใน จารึกล้านนา ภาค 2 เล่ม 1 : จารึกจังหวัดเชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน และแม่ฮ่องสอน (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2551), 23-24.
2) โครงการวิจัย : การปริวรรตและชำระจารึกล้านนา, “บัญชีจารึก จังหวัดเชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน และแม่ฮ่องสอน,” ใน จารึกล้านนา ภาค 2 เล่ม 1 : จารึกจังหวัดเชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน และแม่ฮ่องสอน (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2551), (29)-(59).
3) ฮันส์ เพนธ์, “1.4.1.1 อุโบสถ บ้านพระเนตร พ.ศ. 2046,” ใน ประชุมจารึกล้านนา เล่ม 1 : จารึกในพิพิธภัณฑ์ฯ เชียงแสน (เชียงใหม่ : คลังข้อมูลจารึกล้านนา สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2540), 91-103.

ภาพประกอบ

1) ภาพสำเนาจารึกจาก : ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2545 (เลขทะเบียน CD; INS-TH-32, ไฟล์; ChM_0600_p)
2) ภาพถ่ายจากการสำรวจภาคสนาม : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ 28-31 มีนาคม 2561
3) ภาพถ่ายความละเอียดสูงจากการสำรวจภาคสนาม : ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, สำรวจเมื่อ 28 กุมภาพันธ์ 2566