หนังสือออกพระจอมเมืองศรีราชโกษา 1

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

หนังสือออกพระจอมเมืองศรีราชโกษากรมการเมืองตะนาวศรี, เอกสารโบราณ อักษรและภาษาไทย สมัยอยุธยา แผ่นที่ 2

อักษรที่มีในจารึก

ไทยอยุธยา

ศักราช

พุทธศักราช 2164

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 17 บรรทัด

วัตถุจารึก

กระดาษข่อย สีขาว ตัวอักษรเขียนด้วยดินสอ

ลักษณะวัตถุ

แผ่นรูปสี่เหลี่ยม

ขนาดวัตถุ

กว้าง 20.5 ซ.ม. ยาว 20.7 ซ.ม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) ในหนังสือ ประชุมจดหมายเหตุอยุธยาภาค 1 กำหนดเป็น “หนังสือออกพระจอมเมืองศรีราชโกษากรมการเมืองตะนาวศรี”
2) ในวารสาร ศิลปากร ปีที่ 12 ฉบับที่ 5 (มกราคม 2512) กำหนดเป็น “เอกสารโบราณ อักษรและภาษาไทย สมัยอยุธยา แผ่นที่ 2”

ปีที่พบจารึก

สมัยรัชกาลที่ 5

สถานที่พบ

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ ประเทศเดนมาร์ค

ผู้พบ

Mr. H.N. Andersen กงสุลสยามที่เมืองโคเปนเฮเกน

ปัจจุบันอยู่ที่

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ ประเทศเดนมาร์ค

พิมพ์เผยแพร่

1) The Journal of the Siam Society (JSS) Vol. XXXI Part I (March 1939) : 1-15.
2) ประชุมจดหมายเหตุอยุธยาภาค 1 (พระนคร : มปท., 2510), 7.
3) วารสาร ศิลปากร ปีที่ 12 ฉบับที่ 5 (มกราคม 2512) : 115-117.

ประวัติ

ในจดหมายโต้ตอบระหว่างรัชกาลที่ 5 กับ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ระหว่างวันที่ 14-21 ธันวาคม พ.ศ. 2453 ได้กล่าวถึงการสืบหาต้นฉบับหนังสือสัญญาระหว่างไทยและเดนมาร์คที่มีขึ้นตั้งแต่สมัยอยุธยา โดยกรมพระยาดำรงฯ ทรงระบุในจดหมายว่า “มิสเตอร์ แฮนเดอร์ซัน” (H.N.Andersen) กงสุลสยามที่เมืองโคเปนเฮเกน เป็นผู้ช่วยค้นหาและถ่ายภาพเอกสารส่งมาให้ 3 ฉบับ ได้แก่ ฉบับที่ 1 ศุภอักษรออกยาไชยาธิบดีศรีรณรงคฤาไชยอภัยพิริยบรากรมพาหุ ออกยาตนาวศรีมหานคร ถึงเรธอธิลมาศ (ฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย เรียกว่า “หนังสือออกญาไชยาเมืองตะนาวศรี”) ฉบับที่ 2 หนังสือออกพระจอมเมืองศรีราชโกษา ออกหลวงจินดาราชยกกระบัตร ถึง เรธอธิลมาศ (ฐานข้อมูลจารึกฯ เรียกว่า “หนังสือออกพระจอมเมืองศรีราชโกษา 1”) ฉบับที่ 3 หนังสือออกพระจอมเมืองศรีราชโกษา ถึง เรธอธิลมาศ (ฐานข้อมูลจารึกฯ เรียกว่า “หนังสือออกพระจอมเมืองศรีราชโกษา 2”) กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ทูลเกล้าฯ ถวายชุดหนึ่ง และเก็บรักษาไว้ที่หอสมุดวชิรญาณอีกหลายชุด ต่อมามีการตีพิมพ์ข้อมูลและคำอ่านของเอกสารทั้ง 3 ฉบับในบทความชื่อว่า “Early Trade relations between Denmark and Siam” ใน The Journal of the Siam Society Vol. XXXI Part I (March 1939) เมื่อ พ.ศ. 2482 โดย พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าธานีนิวัติ และ พันตรี เอริก ไซเดนฟาเดน (Erik Seidenfaden) และมีการตีพิมพ์ในประชุมจดหมายเหตุสมัยอยุธยา ภาค 1 โดย คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์วัฒนธรรมและโบราณคดี สำนักนายกรัฐมนตรี เมื่อ พ.ศ. 2510 ต่อมา ประสาร บุญประคอง ได้ทำการอ่านเอกสารทั้ง 3 ฉบับและตีพิมพ์อีกครั้ง ในวารสาร ศิลปากร ปีที่ 12 เล่ม 5 โดยใช้ภาพถ่ายจาก นางสมศรี โชติช่วง บรรณารักษ์โท กองจดหมายเหตุแห่งชาติ ซึ่งเดินทางไปดูงานด้านการจดหมายเหตุที่ หอจดหมายเหตุแห่งชาติ ประเทศเดนมาร์ค เมื่อเดือนเมษายน พ.ศ. 2510

เนื้อหาโดยสังเขป

ออกพระจอมเมืองศรีราชโกษา อนุญาตให้พ่อค้าชาวเดนมาร์คเข้ามาค้าขายที่เมืองตะนาวศรีได้โดยสะดวก

ผู้สร้าง

ออกพระจอมเมืองศรีราชโกษา

การกำหนดอายุ

คำนวณจากศักราชที่ปรากฏในเอกสารว่า “วันจันทรเดือนอาย แรมเก้าคำร่กาตรีนิศก” คือ จุลศักราช 983 ตรงกับพุทธศักราช 2164 ในรัชกาลสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม (ครองราชย์ พ.ศ. 2163-2171)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก :
1) His Highness Prince Dhani Nivat and Major Erik Seidenfaden, “Early Trade relations between Denmark and Siam,” The Journal of the Siam Society (JSS) Vol. XXXI Part I (March 1939) : 1-15.
2) คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์วัฒนธรรมและโบราณคดี สำนักนายกรัฐมนตรี, “หนังสือออกพระจอมเมือง อนุญาตให้พ่อค้าเดนมาร์คเข้ามาค้าขายยังประเทศไทย” ใน ประชุมจดหมายเหตุ สมัยอยุธยา ภาค 1 (พระนคร : โรงพิมพ์สำนักทำเนียบนายรัฐมนตรี, 2510), 4.
3) ประสาร บุญประคอง, “คำอ่านภาพถ่ายเอกสารโบราณ อักษรและภาษาไทย สมัยอยุธยา,” ศิลปากร 12, 5 (มกราคม 2512), 112-114.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : วารสารศิลปากร ปีที่ 12 ฉบับที่ 5 (มกราคม 2512)