จารึกที่ผนังพระอุโบสถวัดนิเวศธรรมประวัติ 1

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

อย. 47 จารึกหินอ่อน, หลักที่ 180 จารึกที่ผนังพระอุโบสถวัดนิเวศธรรมประวัติ, อย. 47

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

พุทธศักราช 2421

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 23 บรรทัด

วัตถุจารึก

หินอ่อนสีขาว

ลักษณะวัตถุ

แผ่นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า

ขนาดวัตถุ

กว้าง 132.5 ซม. สูง 743.5 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “อย. 47 จารึกหินอ่อน”
2) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 กำหนดเป็น “หลักที่ 180 จารึกที่ผนังพระอุโบสถวัดนิเวศธรรมประวัติ”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

วัดนิเวศธรรมประวัติ ตำบลบ้านเลน อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

พระอุโบสถวัดนิเวศธรรมประวัติ ตำบลบ้านเลน อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา (สำรวจ 22-24 กุมภาพันธ์ 2565)

พิมพ์เผยแพร่

ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 (กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517), 90-94.

ประวัติ

จารึกหลักนี้ นายประสาร บุญประคอง เป็นผู้อ่าน โดยมีการตีพิมพ์ลงใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 ใน พ.ศ. 2517 โดยเรียกว่า “หลักที่ 180 จารึกที่ผนังพระอุโบสถวัดนิเวศธรรมประวัติ” ปัจจุบันอยู่ที่ผนังพระอุโบสถวัดนิเวศธรรมประวัติ ตำบลบ้านเลน อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

เนื้อหาโดยสังเขป

พ.ศ. 2421 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้พระศรีสุนทรโวหาร เจ้ากรมพระอาลักษณ์ จารึกประวัติการสร้างวัดนิเวศธรรมประวัติ เพื่อติดไว้ในพระอุโบสถด้านขวา-ซ้าย ด้านละ 1 แผ่น โดยมีเนื้อความต่อเนื่องกัน จารึกหลักนี้กล่าวย้อนถึงเหตุการณ์สมัยประเจ้าปราสาททอง ในสมัยอยุธยา และการปฏิสังขรณ์วัดชุมพลนิกายารามโดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จากนั้นจึงกล่าวถึงประวัติวัดนิเวศธรรมประวัติตั้งแต่มูลเหตุการสร้าง, ฤกษ์การก่อพระอุโบสถใน พ.ศ. 2420, รายละเอียดเกี่ยวกับสถาปัตกรรมภายในวัด, การเสด็จพระราชดำเนินมาบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ, การปลูกต้นพระมหาโพธิ รวมถึงการโปรดให้หล่อพระพุทธรูปคันธารราษฎร์ใน พ.ศ. 2421

ผู้สร้าง

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5)

การกำหนดอายุ

กำหนดจากศักราชที่ปรากฏในจารึกว่า “พระพุทธสาสนกาล เปนอดีตภาคล่วงแล้ว 2421” คือ พ.ศ. 2421

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2548, จาก:
1) ชาญวิทย์ เกษตรศิริ, บรรณาธิการ, อยุธยา (กรุงเทพฯ : มูลนิธิโตโยต้าประเทศไทย, 2546).
2) ธีระชัย ธนาเศรษฐ, กรุงศรีอยุธยา (กรุงเทพฯ : ธีรกิจ, 2537), 166-168.
3) ประสาร บุญประคอง, “หลักที่ 180 จารึกที่ผนังพระอุโบสถวัดนิเวศธรรมประวัติ,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 : ประมวลจารึกสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง (กรุงเทพฯ : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517), 90-94.
4) ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 (กรุงเทพฯ : นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่น, 2546).

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : โครงการพัฒนาฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ 26-28 มิถุนายน 2550