จารึกที่อุโบสถวัดหน้าพระเมรุ ๒

อย. ๔๔ จารึกพระประธาน, หลักที่ ๑๖๐ ศิลาจารึกวัดหน้าพระเมรุ

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

พุทธศักราช ๒๓๗๘

จำนวนด้าน ๑ ด้าน มี ๑๑บรรทัด

หินชนวน สีเทา

แผ่นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า

กว้าง ๑๓๒ ซม. สูง ๕๐.๕ ซม. หนา ๒๔.๕ ซม.

๑) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “อย. ๔๔ จารึกพระประธาน”
๒) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ ๖ ตอนที่ ๑ กำหนดเป็น “หลักที่ ๑๖๐ ศิลาจารึกวัดหน้าพระเมรุ”

ไม่ปรากฏหลักฐาน

วัดหน้าพระเมรุ ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอพระนครศรีอยุธยา พระนครศรีอยุธยา

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ภายในพระอุโบสถวัดหน้าพระเมรุ ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอพระนครศรีอยุธยา พระนครศรีอยุธยา

ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ ๖ ตอนที่ ๑ (กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี, ๒๕๑๗), ๕๖-๕๗.

นายประสาร บุญประคองเป็นผู้อ่านจารึกหลักนี้ โดยมีการตีพิมพ์ลงในประชุมศิลาจารึกภาคที่ ๖ ตอนที่ ๑ ในพ.ศ. ๒๕๑๗ โดยเรียกว่า “หลักที่ ๑๖๐ ศิลาจารึกวัดหน้าพระเมรุ” จารึกหลักนี้ มีเนื้อหาต่อเนื่องกับจารึกหลักที่ ๑๕๙ (จารึกที่อุโบสถวัดหน้าพระเมรุ ๑) ปัจจุบันจารึกทั้ง ๒ หลักอยู่ภายในพระอุโบสถ วัดหน้าพระเมรุ ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอ พระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา นอกจากนี้ ภายในวิหารน้อยยังมีจารึกอีกหลักหนึ่งซึ่งสร้างโดยพระยาไชยวิชิต เช่นเดียวกับ ๒ หลักนี้ แต่เป็นจารึกที่สร้างขึ้นเพิ่มเติมภายหลัง คือ ใน พ.ศ. ๒๓๘๑ (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมใน จารึกที่อุโบสถวัดหน้าพระเมรุ ๑ และ จารึกที่วิหารน้อยวัดหน้าพระเมรุ) วัดหน้าพระเมรุ สร้างขึ้นในสมัยอยุธยา เป็นวัดเดียวที่ไม่ถูกเผาทำลายเมื่อครั้งเสียกรุง เนื่องจากพม่าใช้เป็นที่ตั้งกองบัญชาการ ต่อมาในสมัยรัตนโกสินทร์ได้รับการปฏิสังขรณ์ในพ.ศ. ๒๓๗๘ และ ๒๓๘๑ โดยพระยาไชยวิชิต (เผือก) ผู้รักษาการพระนครศรีอยุธยา ในสมัยรัชกาลที่ ๓ ดังที่ปรากฏในจารึกทั้ง ๓ หลักซึ่งพบที่วัดแห่งนี้

คำเตือนไม่ให้ขุดทำลายเพื่อหาของมีค่าในบริเวณวัดพระเมรุราช มีการสาปแช่งต่างๆ เช่น ขอให้ตายตกนรกอเวจีแสนกัลป์ และไม่ทันยุคพระศรีอารย์ เป็นต้น หากผู้ใดมีศรัทธาขอแผ่กุศลให้สำเร็จมรรคผลและเข้าสู่นิพพาน ตอนท้ายฝากให้เจ้าอาวาส พระสงฆ์ และผู้มีศรัทธา ช่วยกันดูแลซ่อมแซมวัด

พระยาไชยวิชิต (เผือก) ผู้รักษาการพระนครศรีอยุธยา

แม้ว่าจารึกหลักนี้จะไม่ปรากฏศักราช แต่คงจะถูกสร้างขึ้นพร้อมกับจารึกที่อุโบสถวัดหน้าพระเมรุ ๑ ซึ่งระบุ พ.ศ. ๒๓๗๘ (รัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. ๓)) เนื่องจากเนื้อหามีความต่อเนื่องกัน อีกทั้งรูปร่าง ขนาด และวัสดุที่ใช้จารึกมีลักษณะเหมือนกัน

เรียบเรียงข้อมูลโดย: พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., ๒๕๔๘, จาก:
๑) ประสาร บุญประคอง, “หลักที่ ๑๖๐ ศิลาจารึกวัดหน้าพระเมรุ,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ ๖ ตอนที่ ๑ : ประมวลจารึกสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง (กรุงเทพฯ : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, ๒๕๑๗), ๕๖-๕๗.
๒) สาโรจน์ มีวงษ์สม, ประวัติวัดสำคัญในอยุธยา (กรุงเทพฯ : คอมแพคท์พริ้นท์, ๒๕๔๑).
๓) ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ (กรุงเทพฯ : นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่น, ๒๕๔๖).
๔) มานพ ถนอมศรี, อยุธยา เมืองประวัติศาสตร์ มรดกโลก (กรุงเทพฯ : พีพี เวิลด์ มีเดีย, ๒๕๔๗).

ภาพถ่ายจารึกจาก : โครงการพัฒนาฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ ๒๖-๒๘ มิถุนายน ๒๕๕๐