จารึกในวิหารพระเหลือ

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

พล. 6, หลักที่ 176 จารึกในพระวิหารพระเหลือ

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

พุทธศักราช 2413

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 18 บรรทัด

วัตถุจารึก

หินอ่อนสีขาว

ลักษณะวัตถุ

แผ่นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า

ขนาดวัตถุ

กว้าง 32.5 ซม. สูง 27 ซม. หนา 1 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “พล. 6“
2) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 กำหนดเป็น “หลักที่ 176 จารึกในพระวิหารพระเหลือ”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

พระวิหารพระเหลือ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

พระวิหารพระเหลือ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก

พิมพ์เผยแพร่

ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 (กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517), 80.

ประวัติ

จารึกนี้ นายประสาร บุญประคอง เป็นผู้อ่าน โดยมีการตีพิมพ์ลงใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 ใน พ.ศ. 2517 โดยเรียกว่า “หลักที่ 176 จารึกในพระวิหารพระเหลือ” (วิหารพระเหลือ เป็น วิหารน้อย ตั้งอยู่ในบริเวณ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จังหวัดพิษณุโลก)

เนื้อหาโดยสังเขป

รัชกาลที่ 5 เมื่อครั้งยังทรงเป็นสามเณร ได้บริจาคพระราชทรัพย์เพื่อสร้างวิหารพระเหลือขึ้นใหม่ แทนของเดิมที่ทรุดโทรม ต่อมาเมื่อทรงขึ้นครองราชย์แล้วได้พระราชทานนามพระเหลือ ว่า พระเสสันตปฏิมา และวิหารพระเหลือว่า พระเสสันตมาลก โดยโปรดให้มีการเฉลิมฉลองใน พ.ศ. 2413

ผู้สร้าง

ไม่พบหลักฐาน

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุจากศักราชที่ปรากฏในจารึกคือ "เดือน 5 ปีมะเมียโทศก" ในที่นี้ตรงกับจุลศักราช 1232 (พ.ศ. 2413)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย: พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2548, จาก:
1) ประสาร บุญประคอง, “หลักที่ 176 จารึกในพระวิหารพระเหลือ,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 : ประมวลจารึกสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง (กรุงเทพฯ : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517), 80.
2) สมคิด จิระทัศนกุล, วัด : พุทธศาสนสถาปัตยกรรมไทย (กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2537).
3) สมบัติ จำปาเงิน, รัชกาลที่ 5 : พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระปิยมหาราช (กรุงเทพฯ : 2020 เวิลด์ มีเดีย จำกัด, [2541]).
4) สมัย สุทธิธรรม, พิษณุโลก (กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2541).
5) ชาติชาย มุกสง, พิษณุโลก (กรุงเทพฯ : ต้นอ้อ 1999, 2543).
6) ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 (กรุงเทพฯ : นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่น, 2546).

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 1 (กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2517)