ความเชื่อเกี่ยวกับสร้างพระพุทธรูปนั้นเชื่อว่าผู้สร้างจะได้อานิสงส์ผลบุญ ได้ถึงซึ่งพระนิพพาน บรรลุมรรคผล ได้พบพระศรีอารย์  ส่วนวัสดุที่ในการสร้างพระพุทธรูปก็มีหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นไม้เนื้อหอม ดินเผา ปูนปั้น ศิลา โลหะเช่น สำริด ทองแดง ของมีค่า เช่น แผ่นเงิน ทองคำ เป็นต้น 

นอกจากนี้อาจจะพบว่าบริเวณฐานพระพุทธรูปมีร่องรอยของการจารึกเส้นอักษรลงไป โดยเนื้อหาที่จารึกมีดังนี้ คือ 
1) คาถา หลักธรรม เช่น คาถาเยธมฺมา
2) วันที่สร้าง หรือวันที่ถวายพระพุทธรูป
3) ชื่อหรือตำแหน่งผู้สร้าง
4) วัตถุประสงค์ที่สร้างพระพุทธรูป 
5) คำปรารถนาของผู้สร้าง เช่น อุทิศผลบุญให้แก่ผู้ล่วงลับ และการปรารถนาซึ่งนิพพาน เป็นต้น
แต่ก็ไม่ได้จะมีข้อความสมบูรณ์แบบนี้ทุกหลัก บางครั้งขาดข้อความบางข้อ หรือมีข้อความอื่นเพิ่มเติมมาแทนที่ และขึ้นอยู่กับขนาดพื้นที่ที่จารึกด้วยเช่นกัน

ชุดข้อมูลจารึกชุดนี้ ได้รวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับจารึกที่ฐานพระพุทธรูปไว้ทั้งสิ้น 275 รายการ  อาทิ
 

จารึกฐานพระพุทธรูปยืนวัดมหาธาตุเมืองลพบุรี อักษรหลังปัลลวะ ภาษาสันสกฤต พุทธศตวรรษที่ 13-14

จารึกฐานพระพุทธรูปยืนวัดมหาธาตุเมืองลพบุรี เนื้อหากล่าวถึง  “อารชวะ” ผู้เป็นราชโอรสของพระราชาแห่งศามพูกะ เป็นผู้สร้างพระพุทธรูปองค์นี้ขึ้น
 

จารึกฐานพระพุทธรูปปางประทับรอยพระบาท อักษรฝักขาม ภาษาบาลี, ไทย พุทธศักราช 2024

จารึกฐานพระพุทธรูปปางประทับรอยพระบาท เนื้อหากล่าวถึง คาถาภาษาบาลี ว่าด้วยคาถาบทพุทธคุณ และบทปัจจยาการ บรรทัดสุดท้ายกล่าวถึงบุคคลชื่อ เจ้าวิเชียร ผู้สร้างพระพุทธรูป

จารึกบนฐานพระพุทธรูปถ้ำเขาบันไดอิฐ อักษรขอมรัตนโกสินทร์ ภาษาบาลี, ไทย 

จารึกบนฐานพระพุทธรูปถ้ำเขาบันไดอิฐ เนื้อหากล่าวถึง คาถาภาษาบาลีพร้อมคำแปล ความว่า “ไม่มีสุขแก่ผู้ท่องเที่ยวอยู่ในสังสารวัฏ”


------------------
อ้างอิง
ภาพปก จารึกบนฐานพระพุทธรูปวัดหัวเวียง https://db.sac.or.th/inscriptions/inscribe/detail/505
จารึกฐานพระพุทธรูปยืนวัดมหาธาตุเมืองลพบุรี, https://db.sac.or.th/inscriptions/inscribe/detail/923
จารึกฐานพระพุทธรูปปางประทับรอยพระบาท https://db.sac.or.th/inscriptions/inscribe/detail/1397
จารึกบนฐานพระพุทธรูปถ้ำเขาบันไดอิฐ https://db.sac.or.th/inscriptions/inscribe/detail/1018