ประสาร บุญประคอง (พ.ศ. 2517)

คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี (พ.ศ. 2517)

1. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : ศักราช 1197 ปีมะแมสัปตศก ตรงกับพ.ศ. 2378
2. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : แผ่นดินที่สาม คือ รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. 3)
3. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : ปฏิสังขรณ์ ความหมายในสมัยโบราณหมายถึง การรื้อถอนลงแล้วสร้างขึ้นใหม่ โดยอาจมีรูปแบบหรือตำแหน่งเดิมหรือไม่ก็ได้ ต่างจากปัจจุบันซึ่งหมายถึง การทำให้กลับคืนสู่สภาพอย่างที่เคยเป็นมา
4. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : วัดเมรุราชบรมศาสดาราม คือ วัดหน้าพระเมรุในปัจจุบัน
5. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : พระภิกษุในพระพุทธศาสนาแบ่งออกได้เป็นสองฝ่ายคือ 1) ฝ่ายคันถธุระ (คามวาสี) ศึกษาพระปริยัติธรรมเพื่อสั่งสอนฆราวาสและเน้นด้านพิธีกรรม วัดของฝ่ายนี้จึงตั้งอยู่ในบริเวณชุมชน, เมือง 2) ฝ่ายวิปัสสนาธุระ (อรัญวาสี) เป็นฝ่ายที่ปฏิบัติตามพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าอย่างเคร่งครัดโดยเน้นที่การฝึกสมาธิ มุ่งปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้น วัดของฝ่ายนี้จึงนิยมตั้งอยู่ในป่า
6. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : วัดพนัญเชิง เป็นวัดที่ตั้งอยู่นอกเกาะเมืองอยุธยา มีหลักฐานว่าสร้างขึ้นก่อนการสถาปนากรุงศรีอยุธยา
7. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : สัปปุรุษ คือ ผู้ที่มีศรัทธาในพระศาสนา
8. ประสาร บุญประคอง : ครำคร้า = คร่ำคร่า
9. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : เครื่องบน คือ ส่วนที่เป็นหลังคา เช่น ขื่อ แป เป็นต้น
10. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : ฐานบัทม์ คือ ฐานบัวหน้ากระดานบัวคว่ำบัวหงาย
11. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : บุษบก คือ มณฑปขนาดเล็กใช้ประดิษฐานพระพุทธรูป
12. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : พระปฏิมากร ทรงอุ้มบาตร คือ พระพุทธรูปปางหนึ่ง
13. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : พานพระศรี คือ พานหมากพลู
14. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : พระเต้า คือ หม้อน้ำ
15. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : พระอสีติมหาสาวก คือ มหาสาวก 80 องค์ของพระพุทธเจ้า
16. ประสาร บุญประคอง : พระขุนี = ภิกษุนี
17. พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร : พระพุทธนิมิตวิชิตมารโมลีศรีสรรเพชญบรมไตรโลกนาถ คือ พระประธานในพระอุโบสถวัดหน้าพระเมรุ เป็นพระพุทธรูปทรงเครื่องปางมารวิชัย หล่อด้วยสำริด ลงรัก ปิดทอง หน้าตักกว้าง 4 เมตรครึ่ง สูง 6 เมตร สร้างขึ้นในสมัยอยุธยา
18. ประสาร บุญประคอง : ร่ม่ส่มบัด = ร่มสมบัติ
19. ประสาร บุญประคอง: มาคญาณ = มรรคญาณ