ฉ่ำ ทองคำวรรณ (พ.ศ. 2498)

ฉ่ำ ทองคำวรรณ (พ.ศ. 2498)

1) คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และโบราณคดี สำนักนายกรัฐมนตรี (พ.ศ. 2508) 2) โครงการวิจัยการปริวรรตและชำระจารึกล้านนา (พ.ศ. 2534)

โดย ฉ่ำ ทองคำวรรณ (1) บทอันหนึ่งเป็นปฐม เป็นลักษณะแห่งตน = อธิบายความตามหนังสือหัวใจพระธรรมจักรว่า ปีฬนฏฺโฐ เป็นปฐมเป็นลักษณะแห่งทุกขอริยสัจ อายุหนฏฺโฐ เป็นปฐมเป็นลักษณะแห่งสมุทยอริยสัจ นิสฺสรณฏฺโฐ เป็นปฐมเป็นลักษณะแห่งนิโรธอริยสัจ นิยฺยานฏฺโฐ เป็นปฐมเป็นลักษณะแห่งมรรคอริยสัจ (2) บทที่สอง สงฺขตฏฺโฐ เป็นบทที่สองของทุกขอริยสัจ นิทานฏฺโฐ เป็นบทที่สองของสมุทยอริยสัจ วิเวกฏฺโฐ เป็นบทที่สองของนิโรธอริยสัจ เหตฺวฏฺโฐ เป็นบทที่สองของมรรคอริยสัจ ดูอรรถแห่งจตุราริยสัจ) (3) อรรถแห่งจตุราริยสัจ = ในอักษร 12 ตัวนั้น ส.ม.นิ. สามตัวนี้เป็นอรรถแห่งทุกขอริยสัจ ทุ.นิ.ม. สามตัวนี้เป็นอรรถแห่งสมุทยอริยสัจ ส.ม.ทุ. สามตัวนี้เป็นอรรถแห่งนิโรธอริยสัจ ส.นิ.ทุ. สามตัวนี้เป็นอรรถแห่งมรรคอริยสัจ ส.ม.นิ. อันเป็นอรรถแห่งทุกขอริยสัจ มีอรรถ 4 คือ 1. ปีฬนฏฺโฐ มีอรรถว่า เบียดเบียนสัตวโลกทั้งปวง บทนี้ชื่อสกลักษณะ ว่าเป็นลักษณะแห่งทุกขอริยสัจเอง คือว่า ทุกขอริยสัจนี้ ย่อมเบียดเบียนสัตว์แท้จริง บทนี้เป็นปฐมให้เว้นไว้มิได้นับเข้าในอักษร 12 ตัวนั้น 2. สงฺขตฏฺโฐ มีอรรถว่า ทุกขอริยสัจนี้ ปัจจัยตบแต่งบังเกิด อันนี้ทุกขอริยสัจ สำแดงให้เห็นสมุทยอริยสัจ เหตุดังนี้จึงไว้ ส. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า ส. นี้ คือ สมุทยอริยสัจ แล 3. สนฺตาปฏฺโฐ มีอรรถว่า ทุกขอริยสัจนี้ ย่อมเดือดร้อน อันนี้ทุกขอริยสัจ สำแดงให้เห็นมรรคอริยสัจอันเย็น เหตุดังนี้จึงไว้ ม. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า ส. นี้ คือ มรรคอริยสัจแล 4. วิปริณามฏฺโฐ มีอรรถว่า ทุกขอริยสัจนี้ ย่อมแปรปรวนไปด้วย ชรา มรณะ อันนี้ทุกขอริยสัจ สำแดงให้เห็นนิโรธอริยสัจอันมิได้แปรปรวนไปด้วย ชรา มรณะ เหตุดังนี้จึงไว้ นิ. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า นิ. นี้คือ นิโรธอริยสัจ แล ทุ.นิ.ม. อันเป็นอรรถแห่งสมุทยอริยสัจ มีอรรถ 4 คือ 1. อายุหนฏฺโฐ มีอรรถว่า สมุทยอริยสัจนี้ ย่อมประมวลเอาทุกขอริยสัจมา คือว่าย่อมให้ทุกข์บังเกิด บทนี้ชื่อสกลักษณะ ว่าเป็นลักษณะแห่งสมุทยอริยสัจเอง คือว่า สมุทยอริยสัจนี้เป็นเหตุให้เกิดทุกข์แท้จริง บทนี้เป็นปฐมให้เว้นไว้มิได้นับเข้าในอักษร 12 ตัวนั้น 2. นิทานฏฺโฐ มีอรรถว่า สมุทยอริยสัจนี้ เป็นที่เกิดแห่งทุกขอริยสัจ ดุจบุคคลเอาทุกข์มายื่นให้ ด้วยถ้อยคำว่า อันว่าทุกข์คือสิ่งนี้แล อันนี้สมุทยอริยสัจสำแดงให้เห็นทุกขอริยสัจ เหตุดังนี้จึงไว้ ทุ. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า ทุ. นี้คือ ทุกขอริยสัจ แล 3. สํโยคฏฺโฐ มีอรรถว่า สมุทยอริยสัจนี้ ย่อมประกอบด้วยสังสารทุกข์ อันนี้สมุทยอริยสัจสำแดงให้เห็นนิโรธอริยสัจ เหตุดังนี้จึงไว้ นิ. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า นิ. นี้คือ นิโรธอริยสัจ แล 4. ปลิโพธฏฺโฐ มีอรรถว่า สมุทยอริยสัจนี้เป็นกังวล อันนี้สมุทยอริยสัจสำแดงให้เห็นมรรคอริยสัจอันหากังวลมิได้ เหตุดังนี้จึงไว้ ม. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า ม. นี้คือ มรรคอริยสัจ แล ส.ม.ทุ. อันเป็นอรรถแห่งนิดรธอริยสัจมีอรรถ 4 คือ 1. นิสฺสรณฏฺโฐ มีอรรถว่า ออกจากที่ตั้งแห่งทุกขอริยสัจทั้งปวง บทนี้ชื่อสกลักษณะว่า เป็นลักษณะแห่งนิโรธอริยสัจเอง บทนี้เป็นปฐมให้เว้นไว้มิได้นบเข้าในอักษร 12 ตัวนั้น 2. วิเวกฏฺโฐ มีอรรถว่า นิโรธอริยสัจนี้ ย่อมสงัดจากสมุทยอริยสัจ คือดำฤษณา อันนี้นิโรธอริยสัจสำแดงให้เห็นสมุทยอริยสัจ อันมิได้สงัดจากดำฤษณา เหตุดังนี้จึงไว้ ส. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า ส. นี้คือ สมุทยอริยสัจ แล 3. อสงฺขตฏฺโฐ มีอรรถว่า นิโรธอริยสัจนี้ หาปัจจัยที่จะตบแต่งมิได้ อันนี้นิโรธอริยสัจสำแดงให้เห็นมรรคอริยสัจอันประกอบด้วยปัจจัย เหตุดังนี้จึงไว้ ม. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า ม. นี้ คือมรรคอริยสัจ แล 4. อมตฏฺโฐ มีอรรถว่า นิโรธอริยสัจนี้ หามรณะมิได้ อันนี้นิโรธอริยสัจสำแดงให้เห็นทุกขอริยสัจอันประกอบด้วยมรณะ เหตุดังนี้จึงไว้ ทุ. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า ทุ. นี้คือ ทุกขอริยสัจ แล ส.นิ.ทุ. อันเป็นอรรถแห่งมรรคอริยสัจ มีอรรถ 4 คือ 1. นิยฺยานฏฺโฐ มีอรรถว่ามรรคอริยสัจนี้ ย่อมนำสัตว์ออกจากทุกข์ในสงสาร บทนี้ชื่อสกลักษณะว่าเป็นลักษณะแห่งมรรคอริยสัจเอง คือว่ามรรคอริยสัจย่อมนำสัตว์โลกออกจากสงสารแท้จริง บทนี้เป็นปฐมให้เว้นไว้มิได้นับเข้าในอักษร 12 ตัวนั้น 2. เหตฺวฏฺโฐ มีอรรถว่า มรรคอริยสัจนี้ เป็นเหตุอันจะถึงซึ่งนิพพาน อันนี้มรรคอริยสัจสำแดงให้เห็นสมุทยอริยสัจ อันมิได้เป็นเหตุจะให้ถึงซึ่งนิพพาน เหตุดังนี้จึงไว้ ส. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า ส. นี้คือ สมุทยอริยสัจ แล 3. ทสฺสนฏฺโฐ มีอรรถว่ามรรคอริยสัจนี้ ย่อมเล็งเห็นนิโรธอริยสัจ อันเป็นสุขุมคัมภีรภาพ อันนี้มรรคอริยสัจสำแดงให้เห็นนิโรธอริยสัจ เหตุดังนี้จึงไว้ นิ. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า นิ. นี้คือ นิโรธอริยสัจ แล 4. อธิปเตยฺยฏฺโฐ มีอรรถว่ามรรคอริยสัจนี้ ย่อมเป็นอธิปติปัจจัย อันนี้มรรคอริยสัจสำแดงให้เป็นทุกขอริยสัจอันมิได้เป็นอธิบดี เหตุดังนี้จึงไว้ ทุ. ในพระคาถาเป็นอาทิ หมายความว่า ทุ. นี้คือ ทุกขอริยสัจ แล.