จารึกเยธมฺมาฯ บนพระซุ้มศรีวิชัย 2

อักษรที่มีในจารึก

ปัลลวะ

ศักราช

พุทธศตวรรษ 12-13

ภาษา

สันสกฤต

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 2 บรรทัด

วัตถุจารึก

ดินเผา

ลักษณะวัตถุ

พระพิมพ์ดินเผา

ขนาดวัตถุ

เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 ซม.

ปีที่พบจารึก

พุทธศักราช 2525

สถานที่พบ

บริเวณวัดเขาศรีวิชัย อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

ไม่ปรากฏหลักฐาน

พิมพ์เผยแพร่

วารสารศิลปากร ปีที่ 36 ฉบับที่ 3 (พฤษภาคม-มิถุนายน 2536) : 85-100.

ประวัติ

จารึกนี้เป็นคาถาที่จารึกอยู่รอบองค์พระซุ้มศรีวิชัย ซึ่งเป็นพระพิมพ์ดินเผา เนื้อแกร่งแน่น มีสัณฐานทรงกลมครึ่งซีก ซึ่งวงการนักเลงพระหรือวงการพระเครื่องเรียกกันติดปากว่า “พระเม็ดกระดุมศรีวิชัย” เพราะมีรูปร่างกลมหลังอูมนูนคล้ายเม็ดกระดุม ด้านหน้ารอบองค์พระยกขอบขึ้นมาคล้ายยกซุ้ม ต่ำลงมาจากขอบที่ยกขึ้นมาเล็กน้อย ปรากฏเป็นองค์พระ รอบองค์พระมีจารึก เย ธมฺมา ซ้อนกัน 2 ชั้น ทั้งด้านซ้ายขวา เหนือพระเศียรมีเส้นประภามณฑล องค์พระประทับนั่งในปางสมาธิลอยนูนขึ้นมาจากพื้น องค์นี้เป็นพิมพ์ชลูด เนื่องจากลักษณะองค์พระชลูดกว่าพิมพ์ต้อ มีไรพระศกเป็นติ่งกลม ลักษณะอื่นๆ คล้ายคลึงกับพระพิมพ์ต้อ เป็นศิลปะที่ผสมผสานระหว่างศิลปะทวารวดีกับศรีวิชัย อายุสมัยคงสร้างในยุคเดียวกัน เพราะพบจากกรุพร้อมกัน ลักษณะความเก่าแก่ของมวลสารไม่แตกต่างกัน ลักษณะของพระพิมพ์ชลูดนี้คล้ายคลึงกับพระพุทธรูปศิลาทรายแถบที่พระระเบียงพระธาตุไชยา ซึ่งเป็นศิลปะศรีวิชัยผสมอู่ทองตอนปลาย พระซุ้มศรีวิชัยนี้ถูกค้นพบครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2525 ที่เนินจอมปลวกบริเวณบ้านนางอารีย์ เรืองเจริญ ซึ่งในอดีตที่ดินแห่งนี้เป็นบริเวณวัดเขาศรีวิชัย ตำบลเขาศรีวิชัย อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี คราวนั้นได้พระมาประมาณ 100 องค์เศษ ต่อมาในเดือนธันวาคม 2533 ได้มีชาวบ้านขุดพบพระพิมพ์นี้ในบริเวณวัดเขาศรีวิชัยอีก ได้ประมาณ 2,000 องค์เศษ พระกรุนี้ได้แพร่กระจายเข้าสู่ตลาดพระในจังหวัดอื่นๆ เช่น นครศรีธรรมราช, ภูเก็ต, สงขลา, หาดใหญ่, ชุมพร, สุพรรณบุรี และกรุงเทพฯ อย่างรวดเร็ว เป็นที่นิยมเชื่อถือในพระพุทธคุณกันมาจนทุกวันนี้

เนื้อหาโดยสังเขป

เป็นคาถาว่าด้วยเหตุเกิดและทางดับทุกข์ทั้งหลาย

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุตามรูปแบบของอักษรปัลลวะ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 12-13

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก :
ทรงวิทย์ แก้วศรี, “จารึก เย ธมฺมา บนพระซุ้มศรีวิชัย,” ศิลปากร 36, 3 (พฤษภาคม-มิถุนายน 2536) : 85-100.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : วารสารศิลปากร ปีที่ 36 ฉบับที่ 3 (พฤษภาคม-มิถุนายน 2536)