จารึกวัดมเหยงค์

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

นศ. 10, จารึกที่ 27 จารึกจากวัดมเหยงค์, Vãt Maheyong (K. 407), K. 407

อักษรที่มีในจารึก

ปัลลวะ

ศักราช

พุทธศตวรรษ 12

ภาษา

สันสกฤต

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 6 บรรทัด

วัตถุจารึก

ศิลาสีดำ

ลักษณะวัตถุ

รูปสี่เหลี่ยมชำรุดมีรอยหักด้านข้างขวาและซ้ายทั้งสองข้าง

ขนาดวัตถุ

กว้าง 58 ซม. ยาว 112 ซม. หนา 11 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “นศ. 10”
2) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึกสยาม ภาคที่ 2 กำหนดเป็น “จารึกที่ 27 จารึกจากวัดมเหยงค์”
3) ในหนังสือ Inscriptions du Cambodge vol. VIII กำหนดเป็นหลักที่ “Vãt Maheyong (K. 407)”
4) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 2 กำหนดเป็น “จารึกที่ 27 จารึกจากวัดมเหยงค์”
5) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม 1 กำหนดเป็น “จารึกวัดมเหยงค์”
6) พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กาญจนาภิเษก กำหนดเป็น "99/21/2560"

ปีที่พบจารึก

ประมาณ พุทธศักราช 2466

สถานที่พบ

วัดมเหยงค์ อำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ถนนหน้าพระธาตุ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร (สำรวจเมื่อ 31 ตุลาคม 2564)

พิมพ์เผยแพร่

1) Siam Ancien (Paris : Ernest Lerou, 1895), 125.
2) Inscriptions du Cambodge vol. VIII (Hanoi : Imprimerie d'Extrême-Orient, 1966), 144.
3) ประชุมศิลาจารึกสยาม ภาคที่ 2 (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2472), 47-48.
4) ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 2 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2504), 36-37.
5) จารึกในประเทศไทย เล่ม 1 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529), 44-47.
6) จารึกในประเทศไทย เล่ม 1, พิมพ์ครั้งที่ 2 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2559),231-233 .

ประวัติ

จารึกภาษาสันสกฤตหลักนี้ นาย เอ. บาร์ต (A. Barth) ได้อ่านและแปลไว้ในหนังสือเรื่อง Siam ancien ของนายฟูร์เนอโร (Fournereau) เล่ม 1 หน้า 125 โดยได้กล่าวว่า จารึกหลักนี้ สลักอยู่บนแผ่นหินดำ ขนาด 46 x 87 ซม. ซึ่งแต่เดิมนั้น ถูกฝังอยู่ในผนังด้านหน้า ของตำหนักสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ ณ วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพฯ เป็นเวลานาน ต่อมาเมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2467 จึงได้ย้ายศิลาจารึกแผ่นนี้มาไว้ยังหอพระสมุดสำหรับพระนคร นายฟูร์เนอโร กล่าวว่า จารึกแผ่นนี้มาจากเทวสถานโบราณชื่อ วัดมเหยงค์ ตั้งอยู่ในจังหวัดนครชัยศรี แต่พระสารศาสตร์พลขันธ์ (Gerini) ได้ตรวจสอบแล้ว พบว่าระบุชื่อจังหวัดผิด โดยท่านได้เขียนกล่าวไว้ในหนังสือชื่อ Research หน้า 492 ว่าชื่อจังหวัดนั้นผิด ที่ถูกต้องคือ วัดมเหยงค์ จังหวัดนครศรีธรรมราช ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่า เดิมจารึกชิ้นนี้น่าจะอยู่ที่วัดมเหยงค์ จังหวัดนครศรีธรรมราช ต่อมาจึงถูกเคลื่อนย้ายมายังวัดบวรนิเวศวิหารเมื่อใดไม่ปรากฏหลักฐาน แต่อย่างไรก็ตาม ในปี พ.ศ. 2667 จารึกชิ้นนี้จึงถูกย้ายไปเก็บรักษาไว้ที่ หอพระสมุดสำหรับพระนครพร้อมๆ กับจารึกอื่นๆ ซึ่งเคยอยู่ที่วัดบวรนิเวศฯ โดยนำมาจัดแสดงไว้ที่ท้องพระโรงพระที่นั่งศิวโมกขพิมาน บริเวณพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ตราบจนในปี พ.ศ. 2509 หอสมุดแห่งชาติ ต้องย้ายไปอยู่ ณ อาคารใหม่ที่ท่าวาสุกรี อาคารเก่าที่หอวชิราวุธจึงว่าง ประกอบกับพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ต้องการใช้สถานที่พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน จัดแสดงพิพิธภัณฑ์ก่อนประวัติศาสตร์ ดังนั้น ในปี พ.ศ. 2510 จึงได้ย้ายจารึกซึ่งจัดแสดงอยู่ในพระที่นั่งศิวโมกขพิมาน ไปเก็บรักษาไว้ที่อาคารหอวชิราวุธ คือ ตึกถาวรวัตถุข้างวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษดิ์ นั่นเอง ในปี พ.ศ. 2521 กรมศิลปากรมีความประสงค์จะให้จารึก ซึ่งจัดไว้เป็นโบราณวัตถุ ได้อยู่ในความรับผิดชอบของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติตามกฎหมาย จึงได้ย้ายจารึกส่วนใหญ่รวมทั้งศิลาจารึกวัดมเหยงค์ ไปเก็บรักษา และตั้งแสดงในหมู่พระวิมาน ห้องอุตราภิมุขในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ จนถึงปัจจุบัน เมื่อพิมพ์เผยแพร่ในประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 2 ใช้ชื่อเรื่องว่า จารึกที่ 27 จารึกจากวัดมเหยงค์ โดย ศ. ยอร์ช เซเดส์ ได้นำคำอ่านและคำแปลที่นาย เอ บาร์ต ได้เคยแปลไว้แต่เดิมมาตีพิมพ์

เนื้อหาโดยสังเขป

เนื่องจากจารึกหลักนี้ส่วนต้นและส่วนปลายหักหายไป คงเหลือแต่ส่วนกลาง ดังนั้นเนื้อหาของเรื่องในจารึกจึงขาดไปเป็นช่วงๆ ไม่ติดต่อกัน สรุปได้เพียงสั้นๆ ว่าเป็นคำกล่าวถึงระเบียบ หรือแบบแผนในการปฏิบัติธรรมอย่างใดอย่างหนึ่ง

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

เอ บาร์ต ได้วิเคราะห์ว่า ตัวอักษรในจารึกคล้ายกับตัวอักษรที่ใช้กันอยู่ในอาณาจักรเขมร ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 12-14 แต่อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันกองหอสมุดแห่งชาติได้จัดรูปแบบตัวอักษรในจารึกนี้ เป็นอักษรปัลลวะ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 12 (พ.ศ. 1101-1200)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : ตรงใจ หุตางกูร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก :
1) ยอร์ช เซเดส์, “จารึกวัดมเหยงค์,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม 1 : อักษรปัลลวะ หลังปัลลวะ พุทธศตวรรษที่ 12-14 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 44-47.
2) เอ. บาร์ต และยอร์ช เซเดส์, “จารึกที่ 27 จารึกจากวัดมเหยงค์,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 2 : จารึกทวารวดี ศรีวิชัย ละโว้ = Recueil des inscriptions du Siam deuxieme partie : inscriptions de Dvaravati, de Crivijaya et de Lavo ([กรุงเทพฯ] : กรมศิลปากร, 2504), 36-37.
3) เอ. บาร์ต และยอร์ช เซเดส์, “จารึกที่ 27 จารึกจากวัดมเหยงค์,” ใน ประชุมศิลาจารึกสยาม ภาคที่ 2 : จารึกกรุงทวารวดี เมืองละโว้ และประเทศราชขึ้นแก่กรุงศรีวิชัย ([กรุงเทพฯ] : โรงพิมพ์พิพรรฒนากร, 2472), 47-48.

ภาพประกอบ

ภาพสำเนาจารึกจาก : ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2545 (เลขทะเบียน CD; INS-TH-21, ไฟล์; Ns_1000_c)