จารึกผนังถ้ำเป็ดทอง

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

บร. 5,

อักษรที่มีในจารึก

ปัลลวะ

ศักราช

พุทธศตวรรษ 12

ภาษา

สันสกฤต

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 2 บรรทัด

วัตถุจารึก

ศิลา

ลักษณะวัตถุ

ผนังถ้ำด้านนอก

ขนาดวัตถุ

บริเวณจารึกขุดหินผนังถ้ำให้เรียบเป็นหน้าสมุดลึกประมาณ 5 มม. กว้าง 30 ซม. ยาว 80 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “บร. 5”
2) ในหนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม 1 กำหนดเป็น “จารึกผนังถ้ำเป็ดทอง”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

ถ้ำเป็ดทอง ตำบลปะคำ อำเภอปะคำ จังหวัดบุรีรัมย์ (ข้อมูลเดิม)

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

ถ้ำเป็ดทอง ตำบลโคกม่วง อำเภอปะคำ จังหวัดบุรีรัมย์ (สำรวจข้อมูลเมื่อ 6 มีนาคม 2564)

พิมพ์เผยแพร่

จารึกในประเทศไทย เล่ม 1 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529), 153-154.

ประวัติ

ศิลาจารึกถ้ำเป็ดทอง เป็นจารึกที่ปรากฏอยู่บริเวณผนังถ้ำด้านนอกและด้านในของถ้ำ มีหลักฐานตามประวัติเดิมกล่าวไว้ว่า ถ้ำเป็ดทองนี้อยูในเทือกเขาเตี้ยๆ เขตอำเภอลำปลายมาศและอำเภอนางรองติดต่อกัน ระหว่างเทือกเขาในเขตลำปลายมาศ มีรอยหัก น้ำไหลผ่านได้ บริเวณถ้ำมีรอยน้ำเซาะ เป็นซอกหินขาดเป็นตอนๆ รูปคล้ายเรือโป๊ะบ้าง เรือกลไฟบ้าง บริเวณอักษรจารึกนั้น มีรอยขุดหินผนังถ้ำลึกประมาณ 5 มม. ให้ผนังเรียบเป็นหน้าสมุด แล้วจึงจารึกตัวอักษร มีผู้เล่ากันว่า ภายในถ้ำนี้ แต่เดิมมีเสาหินค้ำเพดานถ้ำอยู่ด้วย แต่ปัจจุบันเสานั้นไม่มีแล้ว คงมีแต่หลุมเปล่า ปัจจุบันได้กำหนดให้ถ้ำเป็ดทองเป็นพื้นที่อยู่ด้านทิศตะวันตกของบ้านหินโดนใหญ่ ตำบลประคำ อำเภอนางรอง (ข้อมูลปัจจุบันคือ ตำบลปะคำ อำเภอปะคำ) จังหวัดบุรีรัมย์ จารึกที่พบที่ถ้ำเป็ดทองนี้ จำแนกออกได้เป็น 3 แห่ง คือ จารึกแห่งที่ 1 อยู่ภายในถ้ำ โดยทางหอสมุดแห่งชาติกำหนดเรียกว่า “จารึกถ้ำเป็ดทองด้านใน บร. 3” จารึกแห่งที่ 2 อยู่บริเวณผนังถ้ำด้านนอก โดยทางหอสมุดแห่งชาติกำหนดเรียกว่า “จารึกถ้ำเป็ดทองด้านนอก บร. 4” จารึกแห่งที่ 3 ก็อยู่บริเวณผนังถ้ำด้านนอกเช่นเดียวกันกับจารึกแห่งที่ 2 โดยทางหอสมุดแห่งชาติกำหนดเรียกว่า “จารึกผนังถ้ำเป็ดทอง บร. 5” สำหรับ จารึกผนังถ้ำเป็ดทอง นี้ อักษรชำรุดและลบเลือนมาก ไม่สามารถอ่านได้ทั้งหมด เข้าใจว่าเป็นการประกาศเกียรติคุณของพระเจ้ามเหนทรวรมัน

เนื้อหาโดยสังเขป

เป็นการประกาศเกียรติคุณของพระเจ้ามเหนทรวรมัน

ผู้สร้าง

มเหนทรวรมัน?

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุตามรูปแบบของตัวอักษรปัลลวะ ได้อายุราวพุทธศตวรรษที่ 12 นอกจากนี้ รูปอักษรเหมือนกันกับศิลาจารึกวัดสุปัฏนาราม อันเป็นของพระเจ้ามเหนทรวรมัน

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : ตรงใจ หุตางกูร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2546, จาก :
ชะเอม แก้วคล้าย, “จารึกผนังถ้ำเป็ดทอง,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม 1 : อักษรปัลลวะ หลังปัลลวะ พุทธศตวรรษที่ 12-14 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 153-154.