จารึกวัดกู่บ้านหนองบัว

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

ชย. 6, K. 402

อักษรที่มีในจารึก

ขอมโบราณ

ศักราช

พุทธศตวรรษ 18

ภาษา

สันสกฤต

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 10 บรรทัด (เป็นจำลองอักษร)

วัตถุจารึก

ศิลา

ลักษณะวัตถุ

ชิ้นจารึกชำรุด

ขนาดวัตถุ

กว้าง 8 นิ้ว ยาว 1 ศอก

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ชย. 6”
2) หนังสือ จารึกในประเทศไทย เล่ม 4 กำหนดเป็น “จารึกวัดกู่บ้านหนองบัว”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

วัดกู่บ้านหนองบัว ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ

ผู้พบ

เจ้าหน้าที่อำเภอสูงเนิน

ปัจจุบันอยู่ที่

ไม่ปรากฎข้อมูล (สำรวจข้อมูลเมื่อ 3 มีนาคม 2563)

พิมพ์เผยแพร่

1) จารึกในประเทศไทย เล่ม 4 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529), 252-256.
2) รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ การตรวจสอบพิกัดสถานที่พบและเก็บรักษาของจารึกรุ่นก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 ในประเทศไทย เพื่อพัฒนาภูมิสารสนเทศจารึกชาติ ปีที่ 2 : จารึกในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออก เล่ม 1 (กรุงเทพ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), 2564), 68.

ประวัติ

ศิลาจารึกหลักนี้ ไม่มีสำเนาจารึกและภาพถ่าย มีเพียงแผ่นจำลองรูปอักษรซึ่งเป็นการจำลองที่คลาดเคลื่อนอยู่บ้าง บัญชีทะเบียนประวัติบอกว่า เจ้าหน้าที่อำเภอสูงเนินได้ส่งแผ่นจำลองรูปอักษรจารึกให้กระทรวงมหาดไทย เมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน ร.ศ. 131 (ตรงกับ พ.ศ. 2455) แต่ไม่ปรากฏหลักฐานว่ากรมศิลปากรได้รับแผ่นจำลองรูปอักษรจารึกนี้เมื่อใด เบื้องหลังแผ่นจำลองรูปอักษรมีคำอธิบายประกอบเป็นสองข้อดังนี้ “1. ก้อนศิลาก้อนนี้ มีอยู่ที่วัดกู่บ้านหนองบัว ตำบลในเมือง อำเภอเมืองๆ ไชยภูมิ กว้าง 8 นิ้ว ยาว 3 ศอก เป็นรอยชำรุดหักไปเสียครึ่งหนึ่ง ครึ่งที่หายไม่ทราบจะตกไปอยู่ที่ใด หาไม่พบ 2. มีบัวอักษรจะเป็นอักษรภาษาใดอ่านไม่ออก แต่แผ่นศิลาที่จารึกตัวอักษรนั้นแตกหลุดไปเป็นกาบ หายไปประมาณครึ่ง ส่วนที่ได้จำลองมานี้ ตัวอักษรใหญ่เล็กประมาณเท่าที่จำลองมานี้”

เนื้อหาโดยสังเขป

ข้อความที่ปรากฏในชิ้นส่วนของจารึกนี้ เป็นการยอพระเกียรติพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ว่า พระองค์ได้ชนะในการทำสงคราม ได้ขยายอาณาจักรออกไปกว้างขวางจนเป็นเกียรติประวัติของพระองค์ อีกทั้งทรงมีพระเมตตา โอบอ้อมอารีบริจาคทาน เป็นที่รักใคร่ของประชาชนทั่วไป พระองค์มีรูปกายที่งดงามกว่ากามเทพ ได้บริหารประเทศให้เจริญรุ่งเรืองเป็นอย่างยิ่ง

ผู้สร้าง

ไม่ปรากฏหลักฐาน

การกำหนดอายุ

ข้อความตั้งแต่บรรทัดที่ 1-10 ของจารึกหลักนี้ ตรงกับข้อความในด้านที่ 1 บรรทัดที่ 8-17 ของจารึกด่านประคำ จารึกเมืองพิมาย จารึกตาเมียนโตจ และจารึกปราสาท ซึ่งข้อความในจารึกเหล่านี้ล้วนกล่าวถึงเรื่องพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 สร้างโรงพยาบาล ดังนั้นจารึกหลักนี้จึงน่าจะเป็นจารึกอีกหลักหนึ่งของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ซึ่งครองราชย์ในช่วง พ.ศ. 1724-1761

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2547, จาก :
1) ชะเอม แก้วคล้าย, “จารึกวัดกู่บ้านหนองบัว,” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม 4 : อักษรขอม พุทธศตวรรษที่ 17-18 (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2529), 252-256.
2) รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล, "จารึกกู่บ้านหนองบัว," ใน รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ การตรวจสอบพิกัดสถานที่พบและเก็บรักษาของจารึกรุ่นก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 ในประเทศไทย เพื่อพัฒนาภูมิสารสนเทศจารึกชาติ ปีที่ 2 : จารึกในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออก เล่ม 1 (กรุงเทพ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), 2564), 68.

ภาพประกอบ

ภาพคัดจำลองอักษรจารึกจาก : จารึกในประเทศไทย เล่ม 4 (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2529)