จารึกอรรถกถาชาดก ลำดับที่ ๓๑๑ ปุจิมันทชาดก (ศาลารายหลังที่ ๑๒ ศาลาเมตตา)

จารึกเรื่องศาลารายหลังที่ ๑๒ ศาลาเมตตา (ลำดับที่ ๓๑๑)

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ไม่ปรากฏศักราช

จำนวน ๑ ด้าน ไม่ทราบจำนวนบรรทัด

หินอ่อน

แผ่นหิน

ในหนังสือ ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (๒๕๔๔) เรียกว่า “จารึกเรื่องศาลารายหลังที่ ๑๒ ศาลาเมตตา (ลำดับที่ ๓๑๑)”

ไม่ปรากฏหลักฐาน

วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ศาลารายหลังที่ ๑๒ (ศาลาเมตตา) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, ๒๕๔๔), ๑๘๐.

จารึกอรรถกถาชาดก อยู่ในบริเวณศาลาราย ๑๖ หลัง ภายในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เดิมมีภาพจิตรกรรมที่มีเนื้อหาสอดคล้องกัน แต่ปัจจุบันไม่หลงเหลือภาพดังกล่าวแล้ว สำหรับจารึกได้สูญหายไปบางส่วน เนื่องจากมีการรื้อศาลา ๘ หลัง ส่วนที่เหลืออยู่ก็มีการเรียงลำดับอย่างไม่เป็นระเบียบ เข้าใจว่าเกิดขึ้นจากการปฏิสังขรณ์วัดในสมัยหลัง ซึ่งมีการเคลื่อนย้ายแล้วนำกลับไปติดไว้ผิดจากตำแหน่งเดิม จากการศึกษาของ นิยะดา เหล่าสุนทร พบว่า ศาลารายแต่ละหลังจะมีจารึกจำนวน ๓๖ หรือ ๓๙ เรื่อง จารึกแต่ละแผ่นประกอบด้วยชาดก ๑ เรื่อง เว้นแต่ชาดกเรื่องสำคัญบางเรื่องซึ่งใช้พื้นที่มากกว่า ๑ แผ่น

กล่าวถึงปุจิมันทชาดก ซึ่งเป็นเรื่องราวของพระโพธิสัตว์ครั้งเสวยพระชาติเป็นรุกขเทวดา ปลุกโจรที่หนีเจ้าทรัพย์มาหลับอยู่ใต้ต้นสะเดา เพราะเกรงว่าโจรจะถูกฆ่าตาย

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓)

กำหนดอายุจากประวัติการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพนฯ ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓) ซึ่งมีหลักฐานว่ามีการเขียนภาพจิตรกรรมชาดก ๕๕๐ เรื่อง โดยมีการจารึกประกอบไว้ ดังปรากฏในจดหมายเหตุเรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน (ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส)

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., ๒๕๕๑, จาก :
๑) “จดหมายเหตุ เรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, ๒๕๔๔), ๕๗-๗๓.
๒) “อรรถกถาชาดก,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, ๒๕๔๔), ๑๔๑-๒๐๒.