จารึกโคลงภาพคนต่างภาษา แผ่นที่ ๒๑ (ภาพฮินดู)

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ไม่ปรากฏศักราช

จำนวน ๑ ด้าน ไม่ทราบจำนวนบรรทัด

หิน

-

-

-

ไม่ปรากฏหลักฐาน

วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, ๒๕๔๔), ๗๑๓.

จารึกนี้เป็นหนึ่งในจารึกโคลงภาพต่างภาษาจำนวน ๓๒ แผ่น บริเวณผนังเฉลียงศาลารายทั้ง ๑๖ หลังของวัดพระเชตุพนฯ จารึกแต่ละแผ่นประกอบด้วยโคลง ๒ บทซึ่งอธิบายถึงลักษณะของชนชาติต่างๆ เช่น ผิวพรรณ, การแต่งกาย, ความเชื่อ และถิ่นที่อยู่อาศัย จำนวนแผ่นละ ๑ ชาติ รวมเป็นโคลง ๖๔ บท ๓๒ ชนชาติ โดยมีการหล่อประติมากรรมรูปชาวต่างชาติที่สอดคล้องกันกับจารึกตั้งไว้ในศาลารายดังกล่าว ศาลาละ ๒ รูป อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบัน ทั้งจารึกและประติมากรรมได้สูญหายไปเกือบทั้งหมด ในส่วนของจารึกเหลือเพียง ๒ แผ่น คือ แผ่นที่ ๒๙ (ภาพญวน) และ แผ่นที่ ๓๐ (ภาพจีน) อนึ่ง นอกเหนือจากประติมากรรมรูปชาวต่างชาติในศาลาราย ยังปรากฏภาพเขียนบนบานประตูและบานหน้าต่างของวิหารทิศเป็นภาพชนชาติต่างๆ อีกด้วย แต่ส่วนใหญ่ได้ลบเลือนไปแล้วเช่นกัน

กล่าวถึงชนชาติแขกฮินดูว่าชอบไว้หนวดเครา แต่งกายสวยงาม สวมกางเกงมัศหรู่ เสื้อจีบเอว และใส่หมวกปีกปักลาย เป็นต้น จารึกแผ่นนี้ระบุว่าผู้แต่งคือ หลวงศรีอัศวเดช

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓)

กำหนดอายุจากประวัติการสร้างจารึกในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓) ซึ่งปรากฏในจดหมายเหตุเรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน (ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส) ดังความว่า “…ที่สุดเฉลียง ๒ ข้าง หล่อเป็นรูปคนต่างชาติตั้งไว้ศาลาละ ๒ รูปมีศิลาจารึกโคลงดั้นบาทกุญชรบอกลักษณเพสชาติติดไว้ข้างผนังอย่างฤษีดัดตนฉะนั้น…”

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., ๒๕๕๐, จาก :
๑) “โคลงภาพคนต่างภาษา,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, ๒๕๔๔), ๗๐๗-๗๑๗.
๒) “จดหมายเหตุเรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, ๒๕๔๔), ๕๗-๗๓.
๓) ณัฏฐภัทร จันทวิช, ผ้าโบราณ (กรุงเทพฯ : โครงการเผยแพร่เอกลักษณ์ของไทยทางโทรทัศน์และวิทยุ, ๒๕๒๑), ๑๖-๒๑.