จารึกเรื่องพระสาวกเอตทัคคะ แผ่นที่ 5 (พระอนุรุทธะ)

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

อนุรุทธเถระวัตถุ

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

ไม่ปรากฏศักราช

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 5 บรรทัด

วัตถุจารึก

หินอ่อน

ลักษณะวัตถุ

แผ่นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า

ขนาดวัตถุ

กว้าง 8 ซม. ยาว 36 ซม.

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

เชิงผนังระหว่างหน้าต่างพระอุโบสถ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

พิมพ์เผยแพร่

1) ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 100.
2) ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 102.

ประวัติ

จารึกนี้เป็นหนึ่งในจารึกเรื่องสาวกเอตทัคคะจำนวน 27 แผ่น ซึ่งกล่าวถึงประวัติสาวกของพระพุทธเจ้าผู้เป็นเอตทัคคะในด้านต่างๆ 41 องค์ ในบริเวณเชิงผนังระหว่างหน้าต่างพระอุโบสถวัดพระเชตุพนฯ โดยแผ่นที่ 1 เริ่มจากประตูทางด้านพระหัตถ์ซ้ายของพระประธานแล้วเวียนไปทางขวาโดยรอบ จารึกดังกล่าวอยู่ภายใต้จิตรกรรมฝาผนังซึ่งมีเรื่องราวสอดคล้องกับข้อความในจารึกแต่ละแผ่น

เนื้อหาโดยสังเขป

กล่าวถึงประวัติของสาวกเอตทัคคะนามว่า “อนุรุทธะ” ซึ่งเป็นเอตทัคคะทางด้านทิพจักขุ (ตาทิพย์) และกล่าวถึงการออกบวชของกษัตรสากยราชทั้ง 6 รวมถึงช่างกัลบกนามว่า “อุบาลี”

ผู้สร้าง

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3)

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุจากประวัติการสร้างจารึกในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) ซึ่งปรากฏในจดหมายเหตุเรื่อง “การปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส” ว่า มีการเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังเรื่องพระสาวกเอตทัคคะ 41 องค์ จากอรรถกถาอังคุตรนิกาย บริเวณผนังระหว่างหน้าต่างของพระอุโบสถ โดยมีศิลาจารึกซึ่งสลักเส้นและปิดทองบอกเรื่องติดไว้ โดยผู้แต่งคือ กรมหมื่นนุชิตชิโนรส

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร (2550) ; นวพรรณ ภัทรมูล (2556), แก้ไขเพิ่มเติม, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., จาก :
1) “การปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 75-91.
2) “จดหมายเหตุเรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 57-73.
3) “จารึกเรื่องพระสาวกเอตทัคคะ 41 องค์,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 99-106.
4) “เรื่องพระสาวกเอตทัคคะ 41 องค์,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 101-108.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : โครงการพัฒนาฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ 21-22 กรกฏาคม 2550