โพสต์เมื่อวันที่ 6 พ.ย. 2550 01:16:28 ( อัพเดทเมื่อวันที่ 27 พ.ค. 2566 22:51:30 )
ชื่อจารึก |
จารึกเรื่องญาณ 10 แผ่นที่ 3 (ภังคานุปัสสนาญาณ) |
อักษรที่มีในจารึก |
ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์ |
ศักราช |
ไม่ปรากฏศักราช |
ภาษา |
ไทย |
ด้าน/บรรทัด |
จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 6 บรรทัด |
วัตถุจารึก |
หิน |
ลักษณะวัตถุ |
แผ่นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า |
ขนาดวัตถุ |
กว้าง 15 ซม. ยาว 33 ซม. |
ปีที่พบจารึก |
ไม่ปรากฏหลักฐาน |
สถานที่พบ |
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร |
ผู้พบ |
ไม่ปรากฏหลักฐาน |
ปัจจุบันอยู่ที่ |
ผนังวิหารทิศตะวันออก วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร |
พิมพ์เผยแพร่ |
1) ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 124. |
ประวัติ |
จารึกเรื่องญาณ 10 อยู่บนผนังวิหารทิศตะวันออก วัดพระเชตุพนฯ ซึ่งแต่เดิมมีจิตรกรรมฝาผนังที่เนื้อหาสอดคล้องกับจารึก แต่ปัจจุบันไม่หลงเหลือภาพดังกล่าวแล้ว อย่างไรก็ตาม ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าเดิมมีจำนวน 10 แผ่นเท่ากับ ญาณ 10 หรือไม่ เนื่องจากเท่าที่ปรากฏหลักฐานมีจำนวน 7 แผ่นตั้งแต่ ญาณที่ 3 ถึง 8 ส่วน ญาณที่ 9 และ 10 สูญหายไป แต่ในกรณีของ ญาณที่ 1 และ 2 นั้น มีการแสดงความคิดเห็นว่า อาจไม่มีการสร้างจารึกและจิตรกรรมฝาผนังที่มีเนื้อหาสอดคล้องกันมาตั้งแต่แรกก็ได้ เนื่องจากญาณที่ 1 และ 2 เท่าที่มีการตรวจสอบจากคัมภีร์ต่างๆนั้น ไม่มีข้อเปรียบเทียบจึงไม่สามารถเขียนภาพประกอบได้ แต่หากเดิมมีจารึกอยู่จริง เข้าใจว่า แผ่นที่ 1-2 คือ ญาณที่ 1 สัมมสนญาณ (ญาณที่พิจารณานามและรูปแยกเป็นส่วนๆ) และ ญาณที่ 2 อุทยัพพยญาณ (ญาณที่พิจารณาเห็นความเกิดและความดับแห่งนามและรูป) โดยตรวจสอบจากคัมภีร์วิสุทธิมรรค |
เนื้อหาโดยสังเขป |
อธิบายความหมายของภังคานุปัสสนาญาณ ซึ่งเป็นญาณที่พิจารณาเห็นแต่ความแตกดับของรูปธรรมนามธรรม |
ผู้สร้าง |
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) |
การกำหนดอายุ |
กำหนดอายุจากประวัติการสร้างจารึกในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) ซึ่งปรากฏในจดหมายเหตุเรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน (ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส) ว่า มีการเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังเรื่อง อศุภ 10 ญาณ 10 ที่วิหารทิศตะวันออกโดยมีการสร้างจารึกบอกเรื่องประกอบไว้ทุกแห่ง ทั้งยังระบุว่า ผู้แต่งจารึกดังกล่าวคือ กรมหมื่นนุชิตชิโนรส |
ข้อมูลอ้างอิง |
เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2550, จาก : |
ภาพประกอบ |
ภาพถ่ายจารึกจาก : โครงการพัฒนาฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ 21-22 กรกฏาคม 2550 |