จารึกฐานพระพุทธรูปบุเงิน ปางมารวิชัย (ธ. 1948/95)

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

ธ. 1948/95 จารึกฐานพระพุทธรูปบุเงิน ปางมารวิชัย

อักษรที่มีในจารึก

ไทยน้อย

ศักราช

พุทธศักราช 2244

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน มี 2 บรรทัด

ลักษณะวัตถุ

ฐานพระพุทธรูปบุเงิน ปางมารวิชัย

ขนาดวัตถุ

เส้นรอบฐานยาว 18.3 ซม. หน้าตักกว้าง 5 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

ในหนังสือ จดหมายเหตุการบูรณะปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุพนม และ ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว กำหนดเป็น “ธ. 1948/95 จารึกฐานพระพุทธรูปบุเงิน ปางมารวิชัย”

ปีที่พบจารึก

พุทธศักราช 2518-2522

สถานที่พบ

กรุหมายเลข 15 วัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร ตำบลธาตุพนม อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

วัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร ตำบลธาตุพนม อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม

พิมพ์เผยแพร่

1) วารสารศิลปากร ปีที่ 20 ฉบับที่ 1-2 (พฤษภาคม-กรกฎาคม 2519) : 134-145.
2) จดหมายเหตุการบูรณะปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุพนม (กรุงเทพฯ : คณะกรรมการดำเนินงานบรรจุพระบรมสารีริกธาตุในองค์พระธาตุพนม, 2522), 187.
3) ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว (กรุงเทพฯ : คุณพินอักษรกิจ, 2530), 336.

ประวัติ

พระธาตุพนมล่มเมื่อ วันที่ 11 สิงหาคม 2518 (เวลา 19.38 น.) ในการปฏิสังขรณ์ใหม่เมื่อ พ.ศ. 2518-2522 ได้มีการขุดสำรวจตามหลักวิชาการโบราณคดี ได้พบจารึกฐานพระพุทธรูปประมาณ 1,015 องค์ และแผ่นจารึกอื่นๆ 46 ชิ้น จารึกเหล่านี้บางส่วน นายวัชรินทร์ (ปฏิพัทธ์) พุ่มพงษ์แพทย์ ร่วมกับพระเทพรัตนโมลี (แก้ว กันโตภาโส) เจ้าอาวาสวัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร อ่าน และอธิบายศัพท์ นำมาพิมพ์รวมอยู่ในหนังสือ จดหมายเหตุการบูรณะปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุพนม (กรมศิลปากร, โรงพิมพ์พิฆเณศ 2522) และ “ข้อมูลใหม่ที่ได้จากจารึกในพระธาตุพนม” ใน วารสารศิลปากร ฉบับที่ 1 ปีที่ 20 พ.ศ. 2519

เนื้อหาโดยสังเขป

ข้อความจารึกระบุนามของผู้สร้างพระพุทธรูป ได้แก่ พ่อเพชร และแม่แก้ว

ผู้สร้าง

พ่อเพชร และแม่แก้ว

การกำหนดอายุ

ข้อความในจารึกบรรทัดที่ 2 ระบุปีศักราช 63 หมายถึง ปี จ.ศ. 1063 ตรงกับ พ.ศ. 2244 อันเป็นสมัยที่เจ้านันทราชปกครองราชอาณาจักรล้านช้าง (พ.ศ. 2242-2245) (ในหนังสือ อุรังคนิทาน : ตำนานพระธาตุพนม (พิสดาร) ระบุว่าเป็นสมัยพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราช (พ.ศ. 2197-2254))

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2549, จาก :
1) กรมศิลปากร, จดหมายเหตุการบูรณะปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุพนม : ณ วัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม พ.ศ. 2518-2522 (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์พิฆเณศ, 2522), 187.
2) ธวัช ปุณโณทก, “จารึกกรุพระธาตุพนม,” ใน ศิลาจารึกอีสานสมัยไทย-ลาว : ศึกษาทางด้านอักขรวิทยาและประวัติศาสตร์อีสาน (กรุงเทพฯ : คุณพินอักษรกิจ, 2530), 333-340.
3) พระธรรมราชานุวัตร (แก้ว อุทุมมาลา) รวบรวมและเรียบเรียง, อุรังคนิทาน : ตำนานพระธาตุพนม (พิสดาร), พิมพ์ครั้งที่ 10 (กรุงเทพฯ : นีลนาราการพิมพ์, 2537), 129.
4) วัชรินทร์ พุ่มพงษ์แพทย์, “ข้อมูลใหม่ที่ได้จากจารึกในพระธาตุพนม,” ศิลปากร 20, 1-2 (พฤษภาคม-กรกฏาคม 2519) : 134-145.
5) สิลา วีระวงส์, เรียบเรียง ; สมหมาย เปรมจิตต์, แปล, ประวัติศาสตร์ลาว, พิมพ์ครั้งที่ 3 (กรุงเทพฯ : มติชน, 2540), 136-137.