จารึกฐานรูปเคารพแหล่งโบราณคดีดอนขุมเงิน

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

รอ. 6, K. 1280, เลขทะเบียนโบราณวัตถุที่ 34/9/2547

อักษรที่มีในจารึก

ปัลลวะ

ศักราช

พุทธศตวรรษ 12

ภาษา

สันสกฤต

ด้าน/บรรทัด

จำนวน 1 ด้าน มี 4 บรรทัด

วัตถุจารึก

หินทรายสีเทา

ลักษณะวัตถุ

ฐานรูปเคารพ

ขนาดวัตถุ

กว้าง 83 ซม. ยาว 97.5 ซม. สูง 30.5 ซม.

ปีที่พบจารึก

พุทธศักราช 2548

สถานที่พบ

ซากโบราณสถานรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า แหล่งโบราณคดีดอนขุมเงิน บ้านหนองฮี ตำบลเด่นราษฎร์ กิ่งอำเภอหนองฮี จังหวัดร้อยเอ็ด

ผู้พบ

สำนักศิลปากรที่ 10 ร้อยเอ็ด

ปัจจุบันอยู่ที่

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ร้อยเอ็ด ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด (สำรวจเมื่อ 3 กันยายน 2563)

พิมพ์เผยแพร่

1) วารสาร ศิลปากร ปีที่ 52 ฉบับที่ 3 (พฤษภาคม-มิถุนายน 2552) : 44-47.
2) รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ การตรวจสอบพิกัดสถานที่พบและเก็บรักษาของจารึกรุ่นก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 ในประเทศไทย เพื่อพัฒนาภูมิสารสนเทศจารึกชาติ ปีที่ 2 : จารึกในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออก เล่ม 1 (กรุงเทพ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), 2564), 106-109.

ประวัติ

สำนักศิลปากรที่ 10 ร้อยเอ็ด ได้พบจารึกหลักนี้จากการขุดแต่งเมื่อ พ.ศ. 2548 ในระหว่างปีงบประมาณ 2548 โดยพบอยู่ที่ซากโบราณสถานที่มีลักษณะเป็นแนวกรอบหินทรายรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ซึ่งตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือของซากบ่อน้ำโบราณที่กรุด้วยหินทรายซึ่งขุดแต่งในคราวเดียวกัน โดยอยู่ห่างกันประมาณ 4-5 เมตร

เนื้อหาโดยสังเขป

ข้อความในจารึกกล่าวถึงพระเจ้าจิตรเสนซึ่งได้เสด็จขึ้นครองราชย์ ทรงมีพระปัญญาปราดเปรื่อง ทรงโปรดให้สร้างรูปพระโคเพื่อแสดงความจงรักภักดีต่อพระศิวะ

ผู้สร้าง

พระเจ้าจิตรเสน

การกำหนดอายุ

พิจารณาจากลักษณะของรูปอักษรเห็นได้ว่าสัณฐานของเส้นอักษรเหมือนกับรูปอักษรในจารึกฐานรูปเคารพที่พบในแหล่งโบราณคดีดอนขุมเงิน ซึ่งแปลความแล้วทราบว่าเป็นจารึกที่พระเจ้าจิตรเสนสร้างเมื่อพุทธศตวรรษที่ 12 จารึกหลักนี้จึงน่าจะสร้างขึ้นในยุคสมัยเดียวกัน

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2561, จาก :
1) ทศพร ศรีสมาน, “จารึกพระเจ้าจิตรเสน บนฐานรูปเคารพหินทรายที่พบจากแหล่งโบราณคดีดอนขุมเงิน,” ศิลปากร 52, 3 (พฤษภาคม-มิถุนายน 2552) : 44-47.
2) รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล, "จารึกฐานรูปเคารพแหล่งโบราณคดีดอนขุมเงิน," ใน รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ การตรวจสอบพิกัดสถานที่พบและเก็บรักษาของจารึกรุ่นก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 ในประเทศไทย เพื่อพัฒนาภูมิสารสนเทศจารึกชาติ ปีที่ 2 : จารึกในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออก เล่ม 1 (กรุงเทพ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), 2564), 106-109.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : วารสาร ศิลปากร ปีที่ 52 ฉบับที่ 3 (พฤษภาคม-มิถุนายน 2552)