จารึกฉันท์กฤษณาสอนน้อง แผ่นที่ 4

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

ไม่ปรากฏศักราช

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวน 1 ด้าน จำนวน 16 บรรทัด

วัตถุจารึก

หินอ่อน

ลักษณะวัตถุ

แผ่นสี่เหลี่ยมจัตุรัส

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

ผนังด้านในศาลา หน้าพระมหาเจดีย์หลังเหนือ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

พิมพ์เผยแพร่

ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 606-607.

ประวัติ

“จารึกฉันท์กฤษณาสอนน้อง” ติดอยู่ที่ผนังด้านในศาลา หน้าพระมหาเจดีย์หลังเหนือ ใน “การปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส” กล่าวถึงจารึกเรื่องนี้ในส่วนของการปฏิสังขรณ์พระมหาเจดีย์และบริเวณ ว่า “ปลายผนังด้านในทางลานพระมหาเจดีย์ เขียนกระบวนแห่กฐินพยุหยาตราทางสถลมารค ตอนกระบวนช้างและกระบวนม้าต่อกันทั้ง 2 หลัง ผนังตอนต่ำติดศิลาจารึกฉันท์กฤษณาสอนน้อง (อยู่หลังเหนือ) ปฤษนาพานรแปด (อยู่หลังใต้) กลอนพาลีสอนน้อง (อยู่หลังใต้) คำทายโพธิบาทว์ (อยู่หลังใต้) สุภาษิตพระร่วง (อยู่หลังเหนือ)” 

เนื้อหาโดยสังเขป

ท้าวพรหมทัตแห่งกรุงพาราณสีมีพระธิดา 2 องค์คือ นางกฤษณาและนางจิรประภา เมื่อพระบิดาจัดพิธีสยุมพร นางกฤษณามีพระภัสดา 5 พระองค์ และนางสามารถรับใช้ปรนนิบัติพระภัสดาได้ดี พระภัสดาต่างก็รักนาง ส่วนนางจิรประภามีภัสดาองค์เดียวแต่ทำหน้าที่บกพร่อง นางจิรประภาเข้าใจว่านางกฤษณามีเวทมนตร์สามารถผูกใจชายจึงมาขอเรียนบ้าง นางกฤษณาชี้แจงว่าการที่สามีรักใคร่มิใช่มีเวทมนตร์ผูกใจชาย แต่อยู่ที่การเป็นแม่บ้านแม่เรือนที่ดี รู้จักหน้าที่ของภรรยา อยู่ในโอวาทของสามี นางจิรประภาจึงนำคำสอนของนางกฤษณาไปปฏิบัติ

ผู้สร้าง

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2556, จาก :
1) “จดหมายเหตุ เรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 57-73.
2) “ฉันท์กฤษณาสอนน้อง : กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส ทรงพระนิพนธ์,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 603-616.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกได้รับความอนุเคราะห์จาก คณะอนุกรรมการจัดทำแผนการอนุรักษ์และเผยแพร่จารึกวัดโพธิ์, 2552-2554 (ไฟล์; DSCF9598)