จารึกโคลงกลบท แผ่นที่ 1 (กลโคลงกาโกโลกไนย กลโคลงพรางขบวน กลโคลงกบเต้นไต่ระยาง และกลโคลงช้างประสารงา)

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

ไม่ปรากฏศักราช

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวน 1 ด้าน มี 25 บรรทัด

วัตถุจารึก

หิน

ลักษณะวัตถุ

แผ่นสี่เหลี่ยมผืนผ้า

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

เสาข้างประตูพระระเบียงอุโบสถ ชั้นนอก ทิศเหนือ ประตูที่ 2 ด้านขวา วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

พิมพ์เผยแพร่

ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 549-550.

ประวัติ

จารึกโคลงกลบทนี้ติดอยู่ที่เสาข้างประตูพระระเบียงพระอุโบสถ ชั้นนอก บริเวณวิหารทิศ 3 ทิศได้แก่ ทิศใต้ ทิศเหนือ และทิศตะวันออก ใน “จดหมายเหตุเรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส” กล่าวถึงเพียงเล็กน้อยว่า “ฐานชุกชีประดับศิลาลายเหมือนพระระเบียงชั้นใน ผนังหลังพระพื้นม่วงเขียนลายประแจจีน รายดอกไม้ ผีเสื้อ ค้างคาว คอสองข้าง บนริ้วสายบัวเขียนรูปนกบินต่างๆ (ภาพเหล่านี้ไม่มีเหลือเลย) มุขมุมผนังทั้งหมดเขียนเรื่องนิทานในปีศาจปกรณัม (ภาพไม่มีแล้ว) บานประตูพระระเบียงชั้นนอก ข้างนอกเขียนลายรดน้ำ เป็นรูปกุมภัณฑ์ อสูรต่างๆ กัน มีมารแบก หลังบานเขียนเป็นม่านไข รูปโต๊ะเครื่องบูชา (บานข้างนอกลายยังมีบ้าง แต่ข้างในว่าเขียนใหม่ทั้งนั้น) ผนังข้างๆ (หรือเสาพะเนก) ตรงประตูทั้ง 8 ติดแผ่นศิลาขาวจารึกแบบฉันท์มาตราพฤติและโคลงกลบท 40 บท ประตูละคู่ รวม 16 แผ่น”

เนื้อหาโดยสังเขป

แสดงแผนผังของโคลงกลบท ได้แก่ กลโคลงกาโกโลกไนย กลโคลงพรางขบวน กลโคลงกบเต้นไต่ระยาง และกลโคลงช้างประสารงา พร้อมตัวอย่างกลอนซึ่งประพันธ์โดยขุนมหาสิทธิโวหาร (กลโคลงกาโกโลกไนย) กรมหมื่นไกรสรวิชิต (กลโคลงพรางขบวนและกลโคลงกบเต้นไต่ระยาง) และหลวงชาญภูเบศร (กลโคลงช้างประสารงา) มีเนื้อหาเกี่ยวกับความทุกข์ใจที่ต้องอยู่ห่างไกลจากหญิงคนรัก

ผู้สร้าง

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3)

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุจากประวัติการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพนฯ ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2558, จาก :
1) “จดหมายเหตุเรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 57-73.
2) “โคลงกลบท,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 549-573.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544)