จารึกอรรถกถาชาดก ลำดับที่ 514 (ฉัททันตชาดก)

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

จารึกเรื่องศาลาการเปรียญ (พระอุโบสถหลังเก่า) ลำดับที่ 514 (ฉัตทันตชาฎก)

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

ไม่ปรากฏศักราช

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวน 1 ด้าน มี 20 บรรทัด

วัตถุจารึก

หินอ่อนสีดำ

ลักษณะวัตถุ

แผ่นหินรูปสี่เหลี่ยมจตุรัส

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

เสาหน้ามุขทางทิศตะวันตก ศาลาการเปรียญ (พระอุโบสถหลังเก่า) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

พิมพ์เผยแพร่

1) ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 199.
2) ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 201.

ประวัติ

จารึกอรรถกถาชาดก ตอน ฉัตทันตชาฎก เป็นจารึกลำดับที่ 514 ในชุดจารึกอรรถกถาชาดก ซึ่งเป็นเรื่องราวของพระพุทธเจ้า 547 พระชาติ จารึกอรรถกถาชาดกแผ่นอื่นๆ จะปรากฏอยู่ที่ศาลารายทั้ง 16 หลัง แต่ส่วนของจารึกอรรถกถาชาดก ตอน ฉัตทันตชาฎก นี้ จะปรากฏอยู่ที่เสาหน้ามุขทางทิศตะวันตก ศาลาการเปรียญซึ่งเป็นพระอุโบสถหลังเก่า

เนื้อหาโดยสังเขป

กล่าวถึง ฉัตทันตชาดก ซึ่งเป็นเรื่องราวของพระโพธิสัตว์ครั้งเสวยพระชาติเป็นพญาช้างฉัตทันต์ มีมเหษีเป็นช้างเผือก 2 เชือก คือ มหาสุภัทธา และ จุลสุภัทธา วันหนึ่ง พญาช้างฉัตทันต์เล่นไม้รังโดยการเอาศีรษะชนไม้รังเพื่อจะเอาดอกรังที่บานอยู่ข้างบน แต่กิ่งรังที่มีมดแดงเกิดหัก ร่วงลงมาโดนจุลสุภัทธา นางช้างจึงเกิดน้อยใจและอาฆาตแค้น ครั้นเมื่อพญาช้างฉัตทันต์ได้ถวายเหง้าบัวและน้ำผึ้งแก่พระปัจเจกโพธิ์ นางจุลสุภัทธาก็ถวายผลไม้แก่พระปัจเจกโพธิ์บ้างแล้วอธิษฐานผูกเวรกับพระโพธิสัตว์

ผู้สร้าง

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3)

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุจากประวัติการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพนฯ ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) ซึ่งมีหลักฐานว่ามีการติดจารึกอรรถกถาชาดกไว้ที่เสาในประธาน 2 เสา ดังปรากฏในจดหมายเหตุเรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน (ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : นวพรรณ ภัทรมูล, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2558, จาก :
1) “การปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน : ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 75-91.
2) “จารึกเรื่องศาลาการเปรียญ,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 199.
3) “จารึกเรื่องศาลาการเปรียญ,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 201.
4) “จารึกเรื่องอรรถกถาชาดก,” ใน ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2554), 143-145.

ภาพประกอบ

ภาพถ่ายจารึกจาก : โครงการพัฒนาฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ 21-22 กรกฏาคม 2550