จารึกวัดปรมัยยิกาวาส 1

ชื่อจารึกแบบอื่นๆ

นบ.4, หลักที่ 230 จารึกบนหินอ่อน

อักษรที่มีในจารึก

ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์

ศักราช

พุทธศักราช 2427

ภาษา

ไทย

ด้าน/บรรทัด

จำนวนด้าน 1 ด้าน จำนวน 16 บรรทัด (เป็นโคลงสี่สุภาพจำนวน 13 บท)

วัตถุจารึก

หินอ่อน

ลักษณะวัตถุ

แผ่นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า

ขนาดวัตถุ

กว้าง 117 ซม. สูง 89 ซม.

บัญชี/ทะเบียนวัตถุ

1) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “นบ. 4”
2) ในหนังสือ ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 2 กำหนดเป็น “หลักที่ 226 จารึกบนหินอ่อน”

ปีที่พบจารึก

ไม่ปรากฏหลักฐาน

สถานที่พบ

วัดปรมัยยิกาวาส ตำบลเกาะเกร็ด อำเภอเกาะเกร็ด จังหวัดนนทบุรี

ผู้พบ

ไม่ปรากฏหลักฐาน

ปัจจุบันอยู่ที่

ผนังด้านหน้าของพระอุโบสถวัดปรมัยยิกาวาส ตำบลเกาะเกร็ด อำเภอเกาะเกร็ด จังหวัดนนทบุรี (สำรวจเมื่อ 6 กรกฎาคม 2564)

พิมพ์เผยแพร่

ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 2 (พระนคร : สำนักนายกรัฐมนตรี, 2521), 94-95.

ประวัติ

จารึกหลักนี้ นายประสาร บุญประคอง เป็นผู้อ่าน มีการตีพิมพ์ลงใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 2 ใน พ.ศ. 2521 โดยเรียกว่า “หลักที่ 226 จารึกบนหินอ่อน” จารึกที่วัดปรมัยยิกาวาสมีด้วยกัน 4 หลัก ได้แก่ จารึกวัดปรมัยยิกาวาส 1-2 (โคลงสี่สุภาพ) จารึกวัดปรมัยยิกาวาส 3 (ร้อยแก้ว) ทั้ง 3 หลักใช้อักษรและภาษาไทย ส่วนอีกหลักหนึ่งจารึกด้วยอักษรและภาษามอญ ทั้งหมดมีเนื้อหาตรงกันคือ กล่าวถึงการปฏิสังขรณ์วัดปรมัยยิกาวาส ในสมัยรัชกาลที่ 5

เนื้อหาโดยสังเขป

เนื้อหาของจารึกหลักนี้ต่อเนื่องกับ จารึกวัดปรมัยยิกาวาส 2 กล่าวถึงการปฏิสังขรณ์วัดปากอ่าว เมืองนนทบุรี และการเปลี่ยนชื่อเป็น “วัดปรมัยยิกาวาส” ในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยหลักนี้กล่าวตั้งแต่เหตุการณ์ใน พ.ศ. 2417 ซึ่งพระองค์เสด็จมาทอดกฐิน จนถึงตอนที่พระองค์และพระเจ้าบรมมหัยยิกาเธอฯ เสด็จมาถวายเครื่องไทยทานในคราวแรก กล่าวคือ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินมาพระราชทานพระกฐิน ณ วัดปากอ่าว เมืองนนทบุรี ทรงเห็นว่าวัดแห่งนี้ทรุดโทรมมากจึงโปรดให้ปฏิสังขรณ์ เพื่อสนองพระคุณของพระเจ้าบรมมหัยยิกาเธอ กรมสมเด็จพระสุดารัตนราชประยูร มีการกล่าวถึงรายละเอียดของสิ่งก่อสร้างที่ทำการปฏิสังขรณ์ เช่น โบสถ์ วิหาร ศาลาการเปรียญ และหอไตร เป็นต้น การปฏิสังขรณ์ใช้เวลาราว 7 เดือน จากนั้นทั้ง 2 พระองค์ได้เสด็จมาถวายเสนาสนะแก่พระสงฆ์ (เหตุการณ์ต่อไปปรากฏในจารึกวัดปรมัยยิกาวาส 3)

ผู้สร้าง

ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. 5) แห่งราชวงศ์จักรี (ครองราชย์ พ.ศ. 2411-2453)

การกำหนดอายุ

กำหนดอายุจากศักราชท้ายสุดที่ปรากฏใน จารึกวัดปรมัยยิกาวาส 3 ซึ่งมีเนื้อหาต่อเนื่องจากจารึกหลักนี้คือ พ.ศ. 2427 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. 5) แห่งราชวงศ์จักรี (ครองราชย์ พ.ศ. 2411-2453)

ข้อมูลอ้างอิง

เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2548, จาก :
1) ประสาร บุญประคอง, “หลักที่ 226 จารึกบนหินอ่อน,” ใน ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 6 ตอนที่ 2 : ประมวลจารึกสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ที่พบในภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง (กรุงเทพฯ : คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี, 2521), 94-95.
2) ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 (กรุงเทพฯ : นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่น, 2546).
3) สายไหม จบกลศึก, “พระเจ้าบรมมหัยยิกาเธอ สมเด็จกรมพระยาสุดารัตนราชประยูร,” ใน เฉลิมพระเกียรติพระราชวงศ์ฝ่ายใน เล่ม 3 (กรุงเทพฯ : สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี, 2534).
4) สุภัทรดิศ ดิศกุล, ประวัติศาสตร์ศิลปะประเทศใกล้เคียง : อินเดีย, ลังกา, ชวา, จัมปา, ขอม, พม่า, ลาว (กรุงเทพฯ : มติชน, 2538).
5) หวน พินธุพันธ์, ประวัติศาสตร์เมืองนนทบุรี (กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2547).