ยุคสมัย-จารึกสมัยรัตนโกสินทร์, ยุคสมัย-จารึกสมัยรัตนโกสินทร์-รัชกาลที่ 3, วัตถุ-จารึกบนหิน, ลักษณะ-จารึกบนแผ่นรูปสี่เหลี่ยม, ลักษณะ-จารึกบนแผ่นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า, ที่อยู่ปัจจุบัน-จารึกวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม กรุงเทพมหานคร, เรื่อง-การปกครองส่วนหัวเมือง, เรื่อง-การปกครองส่วนหัวเมือง-สงขลา, เรื่อง-การปกครองส่วนหัวเมือง-มนารา, บุคคล-กษัตริย์และผู้ครองเมืองสงขลา, บุคคล-พระยาวิเชียรคิรี,
โพสต์เมื่อวันที่ 2 พ.ย. 2555 15:50:19 ( อัพเดทเมื่อวันที่ 12 มี.ค. 2566 20:46:29 )
ชื่อจารึก |
จารึกทำเนียบหัวเมืองและผู้ครองเมือง ทิศใต้ (เมืองสงขลา เมืองมนารา) |
ชื่อจารึกแบบอื่นๆ |
จารึกทำเนียบหัวเมืองและผู้ครองเมือง 8 |
อักษรที่มีในจารึก |
ไทยธนบุรี-รัตนโกสินทร์ |
ศักราช |
ไม่ปรากฏศักราช |
ภาษา |
ไทย |
ด้าน/บรรทัด |
จำนวน 1 ด้าน มี 2 บรรทัด |
วัตถุจารึก |
หิน |
ลักษณะวัตถุ |
แผ่นหินรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า |
ปีที่พบจารึก |
ไม่ปรากฏหลักฐาน |
สถานที่พบ |
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร |
ผู้พบ |
ไม่ปรากฏหลักฐาน |
ปัจจุบันอยู่ที่ |
คอสองเฉลียงพระระเบียงล้อมอุโบสถทางด้านทิศใต้ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามฯ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร |
พิมพ์เผยแพร่ |
1) ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน (กรุงเทพฯ : คณะสงฆ์วัดพระเชตุพน, 2544), 278. |
ประวัติ |
จารึกทำเนียบหัวเมืองและผู้ครองเมือง ปรากฏอยู่บนคอสองเฉลียงพระระเบียงล้อมอุโบสถวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามทั้ง 4 ทิศ ได้แก่ ทิศตะวันออก ทิศใต้ ทิศตะวันตก และทิศเหนือ ตามลำดับ ในโคลงดั้นเรื่องปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพนของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส ระบุว่า มีการเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังรูปหัวเมืองขึ้นของกรุงเทพมหานคร 474 หัวเมืองไว้คู่กับจารึก เมื่อคราวรัชกาลที่ 3 โปรดให้ปฏิสังขรณ์วัดแห่งนี้ แต่ในปัจจุบันภาพดังกล่าวลบเลือนไปจนหมดสิ้นแล้ว หลงเหลือเพียงจารึกจำนวนหนึ่ง ซึ่งในประชุมจารึกวัดพระเชตุพน ฉบับตีพิมพ์ล่าสุดเมื่อ พ.ศ. 2544 ระบุว่า มีการตรวจสอบพบจารึกจำนวน 77 แผ่น ทำเนียบเมือง 194 หัวเมือง แล้วนำไปสอบทานกับชื่อเมืองในประกาศพระราชพิธีตรุษพบว่าตรงกัน จึงสันนิษฐานว่าเดิมมีการจารชื่อเมืองตามประกาศดังกล่าวทั้งหมด ส่วนทำเนียบข้าราชการคงใช้ตามที่เป็นอยู่ในเวลานั้น โดยมีการจัดเรียงตำแหน่งจารึกหัวเมืองต่างๆไว้ตามทิศ เช่น หัวเมืองทิศเหนือ จารึกไว้บนคอสองระเบียงอุโบสถทางทิศเหนือ เป็นต้น |
เนื้อหาโดยสังเขป |
ระบุชื่อเมืองสงขลาและนามเจ้าเมืองซึ่งเป็นหัวเมืองขึ้นของกรุงเทพมหานคร เมืองมนาราเป็นหัวเมืองขึ้นของสงขลา |
ผู้สร้าง |
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) |
การกำหนดอายุ |
กำหนดอายุจากประวัติการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพนฯ ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) ซึ่งมีหลักฐานปรากฏอยู่ในจดหมายเหตุเรื่องการปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน (ถอดจากโคลงดั้นพระนิพนธ์กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส) |
ข้อมูลอ้างอิง |
เรียบเรียงข้อมูลโดย : พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., 2550, จาก : |
ภาพประกอบ |
ภาพถ่ายจารึกจาก : ปฏิภาณ พิมเจริญ (ช่างภาพอิสระ), โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), สำรวจเมื่อ 4 กรกฎาคม 2553 |