บ้านหมอหวาน


ที่อยู่:
เลขที่ 9 ซอยเทศา ถนนบำรุงเมือง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10120
โทรศัพท์:
02-221-8070
วันและเวลาทำการ:
เปิดทุกวัน 9.00-17.00 น.
ค่าเข้าชม:
ไม่เสียค่าเข้าชม
เว็บไซต์:
อีเมล:
info@mowaan.com
ปีที่ก่อตั้ง:
2557
ของเด่น:
ยาแผนโบราณของหมอหวาน
จัดการโดย:
ไม่มีข้อมูล
ไม่มีข้อมูล
ไม่มีข้อมูล
ไม่มีข้อมูล

ไม่มีข้อมูล

บำรุงชาติสาสนายาไทย

“บ้านหมอหวาน” ก่อตั้งโดย หมอหวาน รอดม่วง แพทย์แผนโบราณที่มีชีวิตอยู่ในสมัยรัชกาลที่ 5 - 8 (พ.ศ. 2413 – พ.ศ. 2488) เดิมหมอหวานตั้งบ้านเรือนอยู่ที่แยกถนนอุณากรรณ (ถนนเจริญกรุงในปัจจุบัน) ต่อมาย้ายมาอยู่ใกล้แยกเสาชิงช้า คือบ้านหมอหวานในปัจจุบัน เป็นตึกออกแบบโดยสถาปนิกชาวต่างชาติท่านหนึ่งในยุคนั้น สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2467 มีอาคารรูปแบบ ชิโน-โปรตุกีส หน้าอาคารมีคำว่า “บำรุงชาติสาสนายาไทย” ถัดลงมามีสัญลักษณ์ตาเหลวและชื่อหมอหวาน ซึ่งหน้าร้านเป็นร้านขายยาแบบตะวันตก มีบานประตูสูง ด้านข้างมีการวางขวดยาเพื่อให้รู้ว่าคือร้านขายยา

เมื่อก้าวเข้ามาบ้านหมอหวาน จะพบขวดโหลบรรจุสมุนไพรติดป้ายชื่อตำรับยาหลากหลายวางเรียงรายในตู้กระจกสูง กลางบ้านเป็นตู้เก็บอุปกรณ์สำหรับร้านยา เช่น ตาชั่งทองเหลือง โกร่งบดยาอันเล็กๆ จอกกระเบื้องเคลือบวางเป็นชุด เป็นเพียงไม่กี่สิ่งที่ยังเหลือบอกว่าที่นี่เคยเป็นคลินิกรักษาโรคและสถานปรุงยาแผนไทยมาก่อน

คุณภาสินี ญาโณทัย  ผู้สืบทอดร้านยาหมอหวานในปัจจุบัน เป็นทายาทรุ่นที่ 4 คุณภาสินีเคยทำงานฝ่ายวางแผนและพัฒนาของเครือเจริญโภคภัณฑ์อยู่ 6 ปี แล้วจึงร่วมทำงานกับ TCDC ในฝ่ายนโยบายและพัฒนา เป็นเวลา 4 ปี ก่อนจะลาออกจากงานประจำเพื่อมาสืบทอดกิจการการปรุงยาที่คุณป้าดูแลอยู่ และลงเรียนเภสัชแผนไทยที่วัดโพธิ์ หาความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับสมุนไพรไทยไปพร้อมกัน เพื่อทำความเข้าใจเกี่ยวกับยาหอมและยาแผนไทยให้มากขึ้น

คุณภาสินีเล่าว่า บ้านหมอหวานสร้างขึ้นเพียง 1 ปี ภายหลังการประกาศใช้พระราชบัญญัติการแพทย์ พ.ศ. 2466 ท่ามกลางกระแสความนิยมและอิทธิพลของการแพทย์แผนตะวันตกที่กำลังเพิ่มขึ้น สวนทางกับการแพทย์ของไทย กำลังเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงในยุคนั้น แม้จะเป็นหมอแผนโบราณแต่หมอหวานก็ไม่ได้ปฏิเสธวิธีการรักษาและยาฝรั่ง เห็นได้จากตัวภายในอาคาร ที่นอกจากจะเต็มไปด้วยยาไทยจำนวนมากมายหลายตำรับ และเครื่องมือปรุงยาของไทยแล้ว ยังปรากฏอุปกรณ์การแพทย์ตะวันตก เช่น หูฟัง ปรอทวัดไข้ บีกเกอร์ ตะเกียงแอลกอฮอล์ และอุปกรณ์ทดลองต่าง ๆ รวมถึงขวดยานำเข้าจากต่างประเทศจำนวนมาก ซึ่งเป็นที่นิยมในสมัยนั้น ขณะเดียวกันยาของหมอหวานเองก็ได้รับการปรับตัวใหม่ให้แข่งขันกันยาฝรั่งได้ทุกรูปแบบ

หมอหวานยังเคยเป็นแพทย์ผู้ถวายการรักษาสมเด็จพระบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ อัครมหาเสนาบดี สมัยรัชกาลที่ 6 หลักฐานที่เห็นชัดว่า หมอหวานได้รักษากรมพระยาเทวะวงศ์ฯจริง ก็คือ กล่องไม้ที่หมอหวานได้รับพระราชทานมาจากหม่อมเจ้าหญิงพิจิตรจิราภา พระธิดาของกรมพระยาเทวะวงศ์ฯ และผู้ก่อตั้งโรงเรียนราชินี มีลายมือท่านเขียนไว้บนกล่องว่า ให้หมอหวานในการรักษาเสด็จพ่อ แล้วก็เซ็นชื่อ ปัจจุบันกล่องไม้นี้ ได้จัดแสดงอยู่ในบ้านหมอหวานด้วย

ในสมัยหมอหวานมีชีวิตอยู่ มีตำรับยาหลากหลายขนาน ทั้งยาเด็ก ยาถ่าย ยาแก้ไข้ ยาหอม ยาลม ยากวาดคอ ฯลฯ แต่คงเหลือเพียงยาหอม 4 ตำรับที่ตกทอดมาจนปัจจุบัน ตำรับยาหอมของหมอหวาน 4 ตำรับ ได้แก่
          1.ยาหอมสุราฤทธิ์ บำรุงหัวใจ แก้ใจสั่น แก้อาการเป็นลมเฉียบพลัน แก้เสมหะเหนียวข้นเรื้อรังในผู้สูงอายุ มีฤทธิ์ในการขับเสลดหางวัวที่พันคอ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตในคนไข้
          2.ยาหอมอินทรโอสถ แก้อ่อนเพลีย แก้เสมหะ บำรุงโลหิต บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง
          3.ยาหอมประจักร แก้จุกเสียด แน่นท้อง ท้องอืดท้องเฟ้อ คลื่นไส้อาเจียน ขับลมในเส้น แก้อาการปวดเนื้อปวดตัวของสตรีในวัยทอง และอารมณ์แปรปรวน ในวัยทองของชายหญิง
          4.ยาหอมสว่างภพ แก้อาการวิงเวียนหน้ามืด ปวดศีรษะ แก้เหนื่อย อ่อนเพลีย ใจสั่น เพราะทำงานหนัก อดนอน และใช้สมองมาก บำรุงสมอง ป้องกันโรคความจำเสื่อม

นอกจากนี้ คุณภาสินีได้ออกแบบหีบห่อและผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ให้เข้าวิถีชีวิตประจำวันในปัจจุบันด้วย เช่น รูปแบบของยาหอมเปลี่ยนให้เป็นลูกอมทานง่าย ชื่อว่า “ลูกอมชื่นจิตต์” มีสรรพคุณ ช่วยย่อย แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ให้ความสดชื่น และขับลมในเส้น และ “น้ำมันทาเส้น” ปรุงจากสมุนไพรสด มีสรรพคุณ แก้ปวดเมื่อย ปวดบวม ขัดยอก เส้นเอ็นยึดตึง แก้แผลสด สมานแผล มีกลิ่นสดชื่น ช่วยให้หลับสบาย

และสุดท้าย ยาของบ้านหมอหวานที่ทุกคนล้วนให้ความสนใจ คือยาอายุวัฒนะที่รู้จักกันในวงการแพทย์แผนไทย ชื่อว่า “ลูกแปลกแม่” ปรุงจากตำนานมะตูมนิ่ม พระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ ตามตำนานกล่าวถึงลูกชายที่ปรุงยาขนานหนึ่งเก็บไว้ แล้วเดินทางจากบ้านไป เมื่อแม่มาพบยานี้เข้า จึงกินเข้าไป อีกหลายปีต่อมา ลูกชายกลับมาบ้าน ปรากฏว่าเขาจำแม่ของเขาไม่ได้ เพราะแม่ดูดีขึ้นผิดหูผิดตา ลูกแปลกแม่เป็นยาบำรุงร่างกาย มีรสร้อน ช่วยการไหลเวียนโลหิต และช่วยให้นอนหลับสนิทขึ้น
 
วริสรา แสงอัมพรไชย / เขียน
สำรวจข้อมูลภาคสนาม เมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2560
ข้อมูลอ้างอิงจาก แผ่นพับประชาสัมพันธ์บ้านหมอหวาน
ชื่อผู้แต่ง:
-