พิพิธภัณ์คัมภีร์ใบลาน วัดสูงเม่น (เมืองคัมภีร์ธัมม์ใบลาน หนึ่งเดียวในโลก)

ครูบากัญจนอรัญญวาสีมหาเถร หรือ ที่ผู้นับถือทั่วไปเรียกว่า “ครูบามหาเถร” เป็นชาวสูงเม่นโดยกำเนิด           เกิดในปี พ.ศ.๒๓๓๒ ยุคต้นรัตนโกสินทร์ เคยเป็นอดีตเจ้าอาวาสวัดสูงเม่นและอดีตเจ้าอาวาสวัดพระสิงหลวง  (ปัจจุบัน : วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร) จ.เชียงใหม่  เป็นผู้ทรงภูมิรู้ภูมิธรรมแตกฉานในคันถะธุระ และ วิปัสสนาธุระ และเชี่ยวชาญใน อักษรศาสตร์โดยเฉพาะด้านภาษาบาลี จนได้รับการยอมรับนับถือจากบรรดาครูบาเจ้า และเจ้าเมืองทั้งหลาย ตลอดถึงมวลมหาศรัทธาประชาชนทั่วแคว้นล้านนาและล้านช้าง ี ยกให้เป็น ปฐมต้นครูบา หรือ ต้นแบบแห่งครูบาทั้งปวง  ท่านเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการเป็นประธานสังคายนาโดยร่วมกับ เจ้าเมืองและ ราชวงค์ของเมืองนั้น ๆ โดยได้ชักชวนบัณฑิต นักปราชญ์ทั้งหลาย ร่วมกันรวบรวมความรู้ภูมิปัญญาทางพระพุทธศาสนา และ ศาสตร์สำคัญหลายแขนง จารลงในคัมภีร์ใบลานอันล้ำค่า เพื่อเก็บรักษาไว้ให้อนุชนคนรุ่นหลังได้ศึกษา และดำรงพระพุทธศาสนาไว้ให้ถึง ๕,๐๐๐ ปีโดยได้ปรากฏดำเนินการหลายแห่ง  ได้แก่  ในเวียงโกศัยธชัคคะ(แพร่)  เมืองนันทบุรีสลีเมืองใหญ่ (น่าน)เวียงเจียงใหม่ (เชียงใหม่)            เมืองเชียงแสน (เชียงราย)  เมืองหริภุญชัยลำปูน  เมืองระแหง(ตาก)  และเมืองหลวงพระบาง อาณาจักรล้านช้าง  โดยท่านได้นำคัมภีร์ใบลานจำนวนมหาศาลเหล่านั้น  มาไว้ที่เมืองแพร่ ณ              วัดสูงเม่น   บ้านเกิดของท่าน โดยมีญาณทัศนะอันยาวไกลว่า วัดแห่งนี้ต่อไปจะเป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญของโลก  จึงทำให้วัดสูงเม่น เป็นแหล่งขุมทรัพทย์คลังปัญญาด้านคัมภีร์ใบลานล้านนามากที่สุดในโลกซึ่งปัจจุบันได้มีผู้สนใจด้านอักษรศาสตร์ทั้งในและต่างประเทศมาศึกษาดูงานเป็นจำนวนมาก  อาทิเช่น ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร(องค์การมหาชน)  สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่  มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย สถาบันธรรมชัย หอสมุดแห่งชาติ คณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยแผนงานความทรงจำแห่งโลกและผู้สนใจทั่วไป สาเหตุหนึ่งที่ทำให้วัดสูงเม่น ยังคงมีคัมภีร์เป็นจำนวนมาก แม้ผ่านการรักษามาแล้วกว่า ๒๐๐ ปี กล่าวคือ หลวงพ่อ ครูบามหาเถร  ได้คิดจัดให้มีประเพณี ชื่อว่า  ประเพณีตากธรรมซึ่งเป็นประเพณีโบราณ ที่ปรากฏแห่งเดียวในประเทศไทยที่วัดสูงเม่นในอดีต  ซึ่งปัจจุบัน ได้มีการฟื้นฟูขึ้นใหม่ ตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๕๐ ชื่อ “ประเพณีตากธรรม ตานข้าวใหม่ หิงไฟพระเจ้า” โดยจัดขึ้นประมาณเดือนมกราคม ของทุกปี แต่ละปีมีผู้คนทั่วสารทิศมาร่วมขบวนแห่คัมภีร์ธรรมยาวที่สุดในโลก เป็นการจำลองย้อนอดีตสมัย หลวงพ่อครูบามหาเถร แห่นำคัมภีร์มาไว้ที่เมืองแพร่ ดังนั้นจึงกล่าวได้ว่า           ครูบากัญจนอรัญญวาสีมหาเถร เป็นบุคคลที่มีความกตัญญูกตเวที  เป็นมีมีความอดทน และเป็นผู้มี

K

คุณูปการต่อพระพุทธศาสนาเป็นอย่างมาก  สมควรได้รับการยกย่องให้เป็น บุคคลสำคัญของโลกต่อไป