รีวิวของพิพิธภัณฑ์เมืองแพร่ "คุ้มเจ้าหลวง"

จวนผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่เป็นอาคาร 2 ชั้น ก่ออิฐฉาบปูน หลังคาปั้นหยาเดิมมุงด้วยแป้นเกล็ด ปัจจุบันเปลี่ยนเป็นกระเบื้องลอนคู่ มีมุขและบันไดทางขึ้นด้านหน้า ปั้นลมและเชิงชายประดับไม้แกะสลักอย่างสวยงาม อาคารนี้มีประตูหน้าต่างรวมกัน 72 บาน โครงสร้างมีลักษณะพิเศษคือไม่มีเสาเข็ม แต่ใช้ท่อนซุงเช่นแก่นไม้แดงและไม้เนื้อแข็งรองรับฐานเสาทั้งหลัง พื้นภายในอาคารเป็นไม้ ใต้ถุนอาคารยกสูงถึง 2 เมตร ซึ่งเล่าขานกันมาว่าเคยใช้เป็นที่คุมขังนักโทษ อาคารนี้เดิมเป็นคุ้มเจ้าหลวง หลังจากเจ้าหลวงเมืองแพร่องค์สุดท้ายคือเจ้าพิริยะเทพวงศ์ได้หนีไปอยู่ที่เมืองหลวงพระบางภายหลังเหตุการณ์กบฏเงี้ยวเมืองแพร่ในปี พ.ศ. 2445 คุ้มก็ถูกทิ้งร้าง และต่อมาได้ใช้เป็นที่ตั้งกองทหารของเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี ในสมัยรัชกาลที่ 6 ได้จัดตั้งโรงเรียนขึ้นบริเวณคอกม้าเก่า เรียกว่า โรงเรียนคอกม้า ปัจจุบันบริเวณนั้นคือโรงเรียนพิริยาลัย อาคารนี้ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานเมื่อวันที่ 20 มกราคม 2541 ปัจจุบันได้รับการบูรณะแล้วโดยกรมศิลปากร

ข้อมูลจาก : สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์, 174 มรดกสถาปัตยกรรมในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พลับบลิชชิ่งจำกัด (มหาชน), 2547. อ่านข้อมูลเพิ่มเติมที่เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนจังหวัดแพร่