พิพิธภัณฑ์วัดกลางเชียงใหม่ ตั้งอยู่ที่บ้านท่าวัดใต้ เดิมมีชื่อหลายชื่อ เช่น บ้านท่าริมน้ำ บ้านริมท่าน้ำ บ้านริมน้ำท่าวัด บ้านเสมาหิน  บริเวณวัดเป็นแหล่งโบราณคดีที่ขุดค้นพบโบราณวัตถุหลายประเภท อาทิ เครื่องปั้นดินเผา เครื่องมือโลหะ หอก ดาบ ขวาน มีด  ซึ่งสันนิษฐานว่ามีอายุราว 3,500 ปี บางกลุ่มมีอายุกว่า 5,500 ปี  เมื่อปี พ.ศ. 2503-2504 ชาวบ้านได้ร่วมกันบูรณะปฏิสังขรณ์วัดกลางศรีเชียงใหม่ จึงได้พบโบราณวัตถุจำนวนมาก และพบแผ่นศิลาจารึก ยาวกว่า 100 เซ็นติเมตร มีคนทำหักออกเป็น 2 ท่อน และทั้ง 2 ท่อนก็อันตรธานหายไป  จนเมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม 2532 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสยามบรมราชกุมารี ทรงเสด็จนำคณะนักเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า เพื่อทอดพระเนตร ทัศนศึกษา แหล่งประวัติศาสตร์ โบราณคดี โบราณวัตถุ ณ วัดกลางศรีเชียงใหม่  ในวาระนั้นชาวบ้านได้ค้นหาจารึกส่วนท่อนบนพบ แล้วนำกลับมาเก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑ์วัดกลางศรีเชียงใหม่จนถึงทุกวันนี้   จารึกดังกล่าวเป็นภาษาไทยน้อย บันทึกบอกเรื่องราวการสร้างวัดกลางศรีเชียงใหม่ เมื่อศักราช 998 ปี ตรงกับ พ.ศ.2175
 

พิพิธภัณฑ์วัดกลางศรีเชียงใหม่ สร้างขึ้นหลังจากที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี เสด็จทอดพระเนตรในปี พ.ศ. 2532 โดยชุมชนได้เริ่มสร้างพิพิธภัณฑ์เมื่อวันที่ 18 มีนาคม 2534 แล้วเสร็จเมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม 2534 โดยมีผู้ว่าราชการจังหวัดสกลนคร และการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ให้การสนับสนุน ภายในพิพิธภัณฑ์จัดแสดงโบราณวัตถุต่างๆ อาทิ พระเครื่อง พระพิมพ์โบราณ เครื่องมือเครื่องใช้โบราณยุคโลหะ เครื่องปั้นดินเผาสมัยก่อนประวัติศาสตร์ นอกจากนี้ภายในบริเวณวัดยังเป็นแหล่งกลุ่มใบเสมาหินสมัยทวาราวดีรุ่นที่ 1 อายุราวพุทธศตวรรษที่ 12-16 โดยพบตั้งจำหลักอยู่ 9 หลักๆ ละ 2 ใบ(ใบเสมาคู่) ประจำอยู่ทั้ง 8 ทิศ ตั้งอยู่บนเนินอีก 3 ใบ รวมพบทั้งสิ้น 21 ใบ นับว่าเป็นแหล่งที่พบใบเสมาหินมากที่สุดในแถบภาคอีสาน ปัจจุบันกลุ่มใบเสมาหินเหลืออยู่ 16 ใบ โดนขโมยไป 5 ใบ  นอกจากนี้ภายในวัดยังมีสระน้ำโบราณอายุราว 1,300-1500 ปี เดิมมีกำแพงหินศิลาแลงป้องกันดินพังทั้ง 4 ด้าน มีบันไดหินศิลาแลงขึ้นลงหัวท้ายสระทั้ง 2 ด้าน ปัจจุบันอยู่ในสภาพทรุดโทรม กำลังรอการบูรณะ
 

ปัจจุบัน บ้านท่าวัดใต้จัดทำเป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ มีการนำเที่ยวหมู่บ้านตามรอยพระบาท สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ชมแหล่งโบราณคดี พิพิธภัณฑ์ และชุมชน ซึ่งผู้สนใจสามารถติดต่อได้ที่ศูนย์บริการข้อมูลข่าวสาร การท่องเที่ยวบ้านท่าวัด
 

ข้อมูลจาก: เอกสารถ่ายสำเนาจากพันตรีจักรีพล พรมยศ ประธานคณะทำงานด้านการศึกษา ศาสนา วัฒนธรรม พิพิธภัณฑ์ คณะทำงานการท่องเที่ยวและสภาวัฒนธรรมไทยสายใยชุมชน (27 มิถุนายน 2552)