ยอร์ช เซเดส์ (พ.ศ. 2521), (พ.ศ. 2526)

ยอร์ช เซเดส์ (พ.ศ. 2521), (พ.ศ. 2526)

1) คณะกรรมการพิจารณาและจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี (พ.ศ. 2521)
2) กรมศิลปากร (พ.ศ. 2526)

1. ยอร์ช เซเดส์ : “กู” = ฉัน ข้าพเจ้า
2. ยอร์ช เซเดส์ : “ตู” = เรา
3. ยอร์ช เซเดส์ : “ผู้ญิงโสง” = ผู้หญิงสอง
4. ยอร์ช เซเดส์ : “เผือ” = เรา
5. ยอร์ช เซเดส์ : “ผู้อ้าย” = พี่ชายคนแรก
6. ยอร์ช เซเดส์ : “เตียมแต่” = ตั้งแต่
7. ตรงใจ หุตางกูร, วชรพร อังกูรชัชชัย และดอกรัก พยัคศรี : เดิมอ่านว่า “ฉอต”
8. ยอร์ช เซเดส์ : “ข้าว” = ปี สมัยสุโขทัยนับปีย่าง เช่นสิบเก้าข้าว เท่ากับอายุย่างเข้า 19 ปี เหมือนกับที่นิยมใช้ อยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือปัจจุบันนี้
9. ยอร์ช เซเดส์ : “เมืองฉอด” = เมืองที่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเมย เวลานี้เรียกว่า อำเภอแม่สอดอยู่ในจังหวัดตาก
10. ยอร์ช เซเดส์ : “ท่” (คำเขมร) = ตี
11. ยอร์ช เซเดส์ : “หัวซ้าย” = ด้านซ้าย
12. ยอร์ช เซเดส์ : “หัวขวา” = ด้านขวา
13. ตรงใจ หุตางกูร, วชรพร อังกูรชัชชัย และดอกรัก พยัคศรี : เดิมอ่านว่า “จแจ”
14. ยอร์ช เซเดส์ : “เกลื่อน” = เคลื่อน
15. ยอร์ช เซเดส์ : “ไพร่ฟ้าหน้าใส” = ทหารประชาชน
16. ตรงใจ หุตางกูร, วชรพร อังกูรชัชชัย และดอกรัก พยัคศรี : เดิมอ่านว่า “เนกพล”
17. ยอร์ช เซเดส์ : “หนีญญ่ายพายจแจ้น” = หนีกระจัดกระจาย
18. ยอร์ช เซเดส์ : “กูบ่หนี” = กูไม่หนี กูไม่หลีก
19. ยอร์ช เซเดส์ : “เบกพล” = เบิกพล ใช้ในความว่า บุกพลหรือแหวกพล
20. ยอร์ช เซเดส์ : “ต่อช้าง” = ชนช้าง
21. ยอร์ช เซเดส์ : “มาส” = ทอง (เป็นคำเขมร)
22. ยอร์ช เซเดส์ : “แพ้” = ชนะ
23. ยอร์ช เซเดส์ : “พ่าย” = ปราชัย แพ้
24. ยอร์ช เซเดส์ : “เพื่อกู” = เพราะกู
25. ยอร์ช เซเดส์ : “เมื่อชั่วพ่อกู” = เมื่อรัชสมัย เมื่อรัชกาลพ่อขุนศรีอินทราทิตย์
26. ยอร์ช เซเดส์ : “บำเรอ” = ปฏิบัติ
27. ยอร์ช เซเดส์ : “หมากส้มหมากหวาน” = ผลไม้เปรี้ยว ผลไม้หวาน
28. ยอร์ช เซเดส์ : “ตีหนังวังช้าง” = คล้องช้าง จับช้าง
29. ยอร์ช เซเดส์ : “ได้ปั่วได้นาง” = ได้ผู้ชาย ได้ผ็หญิง ได้ผู้ได้คน
30. ยอร์ช เซเดส์ : “ได้เงือน” = ได้เงิน
31. ยอร์ช เซเดส์ : “เวน” = ถวาย มอบให้
32. ยอร์ช เซเดส์ : “พร่ำบำเรอ” = ปรนนิบัติ ปฏิบัติบ่อยๆ
33. ยอร์ช เซเดส์ : “ทั้งกลม” = ทั้งหมด ทั้งสิ้น
34. ยอร์ช เซเดส์ : “เมื่อชั่วพ่อขุนรามคำแหง” = เมื่อรัชสมัย เมื่อรัชกาลพ่อขุนรามคำแหง
35. ตรงใจ หุตางกูร, วชรพร อังกูรชัชชัย และดอกรัก พยัคศรี : เดิมอ่านว่า “ลูทาง”
36. ยอร์ช เซเดส์ : “จกอบ” = ภาษีผ่านด่าน ผ่านแดน
37. ยอร์ช เซเดส์ : “ลูท่าง” = สะดวก, ตัวอย่างเช่นในตำนาน พะเจ้าเจ็ดพระองค์ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือใช้ว่า ไพร่ยุทั่งค้า ภาคพายัพใช้ ลูต้าง (เขียนลูท่าง) และยวนพ่ายใช้ อยู่ช่าง เช่น อยู่ช่างพระเจ้าข้า (ฆ่า) บ่มบร
38. ยอร์ช เซเดส์ : “แล้” = แล และ
39. ยอร์ช เซเดส์ : “กว่า” = ไป
40. ยอร์ช เซเดส์ : “พ่อเชื้อ” = พ่อที่ล่วงลับไปแล้ว (ยังใช้อยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)
41. ตรงใจ หุตางกูร, วชรพร อังกูรชัชชัย และดอกรัก พยัคศรี : เดิมอ่านว่า “เสื้ออต๋า”
42. ยอร์ช เซเดส์ : “เสื้อคำ” = เสื้อที่ปักเป็นลายด้วยดิ้นด้วยทองคำ หรือใช้คู่กับพ่อเชื้อและมีความหมายอย่างเดียวกันก็ได้
43. ยอร์ช เซเดส์ : “เยียข้าว” = ฉางข้าว
44. ยอร์ช เซเดส์ : “ไพร่ฟ้าข้าไทย” = ประชาชนพลเมือง บริพารลูกเจ้าลูกขุน
45. ยอร์ช เซเดส์ : “ผิดแผกแสกว้างกัน” = ผิดใจแตกแยกกัน เป็นความกัน
46. ยอร์ช เซเดส์ : “สวนดูแท้แล” = สอบสวนดูแน่แล้ว
47. ยอร์ช เซเดส์ : “จึงแล่งคงามแก่ขาด้วยซื่อ” = ตัดสินความแก่เขาทั้งสองโดยยุติธรรม
48. ยอร์ช เซเดส์ : “บ่เข้าผู้ลักมักผู้ซ่อน” = ไม่เข้ากับผู้ร้ายลักทรัพย์หรือผู้รับของโจร
49. ยอร์ช เซเดส์ : “บ่ใคร่พิน” = ไม่อยากยินดี
50. ยอร์ช เซเดส์ : “บ่ใคร่เดือด” = ไม่อยากยินร้าย
51. ยอร์ช เซเดส์ : “มาสู่” = มาอยู่ด้วย
52. ยอร์ช เซเดส์ : “ช่อยเหนือเพื่อกู้” = ช่วยเหลือเอื้อเฟื้อบำรุง
53. ยอร์ช เซเดส์ : “ตวง” = จน จนกระทั่ง เช่นจารึกสุโขทัยหลักที่ 38 ตนจะเพิง(พึง) ได้บำเหน็จแลฤา อันนี้ไป อุเบกษา (วางเฉย) แลอยู่ตวงเจ้าของไปเถิง และในมังรายศาสตร์ (1) ผู้ผัวบ่ยอมจักไหมตวงได้ (2) เผาให้ไหม้ตวงดี
54. ยอร์ช เซเดส์ : “ข้าเสือก” = ข้าศึก
55. ยอร์ช เซเดส์ : “หัวพุ่งหัวรบ” = หัวหน้า แม่ทัพนายกอง
56. ยอร์ช เซเดส์ : “อันณึ่ง” = อันหนึ่ง
57. ยอร์ช เซเดส์ : “หั้น” = นั้น
58. ยอร์ช เซเดส์ : “ไพร่ฟ้าหน้าปก” = ประชาชนที่มีทุกข์ร้อน
59. ยอร์ช เซเดส์ : “เถืง (หรือ เถิง)” = ถึง
60. ยอร์ช เซเดส์ : “บ่ไร้” = ไม่ยาก